του Άρη Αμπατζή (Κωνσταντινούπολη)
Η πρόσφατη κρίση μεταξύ της Τουρκίας και δέκα δυτικών κρατών με αφορμή την απειλή Ερντογάν περί ανακήρυξης των πρεσβευτών ως ανεπιθύμητων, ξεπεράστηκε μεν αλλά ταυτόχρονα προκάλεσε ερωτήματα για την υγεία του Τούρκου προέδρου και κατ επέκταση για το πολιτικό “αύριο” της χώρας.
Ανεξάρτητα από τα όποια σχόλια, όλα δείχνουν ότι του ξέφυγε του Ερντογάν το περί απέλασης, όπως του ξεφεύγουν τώρα τελευταία διάφορα και δημιουργήθηκε άνευ προηγουμένου αδιέξοδος: Ή θα αυτοκτονούσε πολιτικά απελαύνοντας τους πρεσβευτές, ή θα έγλειφε εκεί που έφτυσε. Τελικά βρέθηκε λύση και αποφεύχθηκε προσωρινά η κλιμάκωση της έντασης, η οποία θα οδηγούσε σε μεγάλη κρίση, αν όχι σε κατάρρευση της Τουρκίας.
Όλα δείχνουν όμως ότι ο κίνδυνος τέτοιας κατάρρευσης είναι κάτι παραπάνω από ορατός. Κι αυτό σχετίζεται με την κατάσταση της υγείας του Ερντογάν. Και τίποτα από αυτά που ακούγονται να μην ισχύει και μόνο το κουτσομπολιό που δέρνει εδώ και μέρες την Τουρκία, μπορεί να ρημάξει οικονομικά μια χώρα.
Πράγμα που σημαίνει ότι η Τουρκία οδεύει προς τις πρόωρες εκλογές. Η αντιπολίτευση εδώ και λίγο καιρό δείχνει να έχει αρχίσει να πίνει το κρασί της νίκης. Οι δημοσκοπήσεις δίνουν αέρα στα πανιά σε βαθμό που οι ηγέτες της αντιπολίτευσης έχουν αρχίσει ήδη να πετάνε σαν αεριωθούμενοι και ολίγον τι ζαλισμένοι από το μεθυστικό κρασί της νίκης. Θα λύσω και τούτο, θα λύσω και τάλλο λέει όπου σταθεί κι όπου βρεθεί ο Κιλιτσντάρογλου.
Το όλο κλίμα πράγματι δείχνει ότι ποτέ η αντιπολίτευση εδώ και 19 χρόνια δεν είχε τόσες πιθανότητες να ρίξει τον Ερντογάν. Το αν όντως θα τον ρίξει η αντιπολίτευση ή θα χάσει ο ίδιος, λόγω προβλημάτων υγείας ή λόγω μέθης της εξουσίας -αμφότερα προβλήματα υγείας εδώ που τα λέμε-, θα το δούμε. Η αντιπολίτευση αυξάνει τις πιθανότητες, αλλά αυτό ισχύει με τα μέχρι στιγμής δεδομένα. Και εκεί είναι φυσικά το μανίκι. Το αν δηλαδή τα πράγματα θα κριθούν από τα υπάρχοντα δεδομένα, ή αν θα προστεθούν και άλλα, νέα δεδομένα που θα μπορούσαν να βγάλουν οφσάιντ την αντιπολίτευση. Μπορεί να το κάνει αυτό ο Ερντογάν; Αυτό θα το δούμε. Εδώ και είκοσι χρόνια πάντως το κάνει.
Έτσι κι αλλιώς κάποια μέρα θα χάσει την εξουσία ο Ερντογάν. Θα αφήσει όμως ως κληρονομιά στην πολιτική –και ενδεχομένως όχι μόνο της Τουρκίας- μία πάρα πολύ σημαντική παράμετρο. Η ιδιαιτερότητα του Ερντογάν είναι ο χαρακτήρας της πιστής σε αυτόν βάσης. Το θέμα ξεπερνά κατά πολύ το όποιο πλαίσιο του λεγόμενου λαϊκισμού. Η καθόλου μικρή μάζα του αμόρφωτου κόσμου -αυτό δε σημαίνει απαραίτητα αγράμματος- που στηρίζει τον Ερντογάν, το κάνει αυτό ως έκφραση υπαρξιακού προβλήματος. Αυτό αφορά και τον κάθε έναν προσωπικά, αλλά και τη μάζα ως μάζα. Αυτή η μάζα, χάρη στον Ερντογάν έχει δικαίωμα να διατυπώνει πολιτικό λόγο, όποιο και νάναι το επίπεδο του λόγου αυτού. Δικαίωμα που δεν είχε ποτέ. Φεύγει ο Ερντογάν, σημαίνει για τη μάζα αυτή, «τα κεφάλια μέσα». Θα τα δώσει όλα η μάζα αυτή για να μη συμβεί αυτό. Μία από τις εκφράσεις της κατάστασης αυτής είναι το λεγόμενο θράσος της… αμορφωσιάς. Το πού μπορεί να οδηγήσει αυτό το τελευταίο, μας τόχουν περιγράψει με μαεστρία ο Πλάτων κι ο Αριστοτέλης. Εσείς όμως σαυτό προσθέστε έναν ρατσισμό προς πάσα κατεύθυνση, το συντηρητισμό αυτών που μόνο ως μάζα μπορούν να υφίστανται, μία αντίληψη περί δικαιώματος στη βία ως αντρικό προνόμιο και φυσικά μια ζωή αγκαλιά με το θρησκευτικό δόγμα (Παρεμπιπτόντως, εάν διαπιστώνετε αντιστοιχίες ή ακόμη και κοινά, αυτό μάλλον σημαίνει ότι ηγεσίες όπως αυτή του Ερντογάν σας ταιριάζουν).
Μακροπολιτικά, το μεγάλο ερώτημα στην Τουρκία είναι το ποιος θάναι ο επόμενος τσοπάνος* της μάζας αυτής. Διότι η μάζα αυτή «είναι δω για να μείνει».
*Ερντογάν: «Όποιος δε γνωρίζει τη φιλοσοφία του τσοπάνου δεν μπορεί να κυβερνήσει ανθρώπους. Είμαι κι εγώ τσοπάνος» (Cumhuriyet Τρίτη 15 Νοεμβρίου 2016 σελ. 1,6).
