Δικηγόρος, Διαπ. Διαμεσολαβήτρια ΥΔΔΑΔ
Υπεύθυνη Προστασίας Δεδομένων/ DPO exec.
Η ενδοοικογενειακή βία είναι ένα έγκλημα βουβό… σαν το μάλλινο γάντι που πέφτει κάτω. Δεν κάνει κρότο. Δεν κάνει θόρυβο. Γεννιέται και εξελίσσεται εντός των τοίχων μιας οικίας. Το αποτέλεσμα συνήθως… βουβή ησυχία… στόματα κλειστά… αδιέξοδα… πολλές φορές και θάνατος!
Το τελευταίο διάστημα εκτοξεύτηκαν στα ύψη τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας. Όπως επίσης και οι γυναικοκτονίες, καθώς και τα θύματα σεξουαλικής κακοποίησης, που πολλές φορές μάλιστα, είναι ανήλικα παιδιά. Η επικαιρότητα εξάλλου μας έχει «διδάξει» ότι υπάρχουν πολλά “αρρωστημένα” μυαλά που πράττουν ποινικά κολάσιμες πράξεις εις βάρος εκατοντάδων θυμάτων. Τα θύματα συνήθως είναι κάποιος οικείος τους. Εξάλλου, το… τέρας πολλές φορές δεν βρίσκεται έξω, αλλά μέσα στο σπίτι.
Σύμφωνα με την ενημέρωση της επίσης σελίδας της Αστυνομίας (https://www.minocp.gov.gr/ ) ιδρύθηκαν 12 νέα τμήματα που ασχολούνται ειδικά με τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας, προκειμένου να μπορούν να αντιμετωπίσουν την ολοένα και αυξανόμενη μάστιγα. Σύμφωνα με την Αστυνομία και την επίσημη ανακοίνωση της, νέα Γραφεία Ενδοοικογενειακής Βίας ιδρύονται στα κάτωθι Αστυνομικά Τμήματα:
- Καλλιθέας της Διεύθυνσης Αστυνομίας Αθηνών
- Α’ Αχαρνών της Διεύθυνσης Αστυνομίας Δυτικής Αττικής
- Αμπελοκήπων- Μενεμένης της Διεύθυνσης Αστυνομίας Θεσσαλονίκης
- Β’ Πατρών της Διεύθυνσης Αστυνομίας Αχαΐας
- Λάρισας της Διεύθυνσης Αστυνομίας Λάρισας
- Α’ Ηρακλείου της Διεύθυνσης Αστυνομίας Ηρακλείου
- Χανίων της Διεύθυνσης Αστυνομίας Χανίων
- Ιωαννίνων της Διεύθυνσης Αστυνομίας Ιωαννίνων
- Σερρών της Διεύθυνσης Αστυνομίας Σερρών
- Βόλου της Διεύθυνσης Αστυνομίας Μαγνησίας
- Χαλκίδας της Διεύθυνσης Αστυνομίας Ευβοίας
- Αγρινίου της Διεύθυνσης Αστυνομίας Ακαρνανίας
Τι είναι ενδοοικογενειακή βία
Κάθε εγκληματική πράξη που συνίσταται σε λεκτική, σε ψυχολογική, σε οικονομική ή σε σωματική βία με τη μορφή ενέργειας ή αδράνειας (παραμέληση), εντός της οικογένειας.
Υπάρχουν πολλές μορφές ενδοοικογενειακής βίας: λεκτική, ψυχολογική, οικονομική, σωματική, αλλά και η απειλή, η σεξουαλική κακοποίηση, οι οποίες αποτελούν αποτρόπαιες πράξεις βίας. Μάλιστα θύματα δεν είναι μόνο οι γυναίκες. Μπορεί να είναι ανήλικα παιδιά, γονείς, άντρες. Η βία αποτελεί μία αποτρόπαιη εγκληματική πράξη ενός αδύναμου ψυχολογικά ατόμου που επιθυμεί να επιβληθεί μέσω της «δύναμης» του στον άλλο. Δεν γνωρίζει φύλο, δεν γνωρίζει ηλικία, δεν γνωρίζει κοινωνικά στρώματα, δεν γνωρίζει εποχές.
Ο νόμος 3500/2006 θεσπίστηκε για την αντιμετώπιση και ποινική μεταχείριση των αδικημάτων της ενδοοικογενειακής βίας.
Στο άρθρο 11 του ως άνω νόμου συναντάμε την λεγόμενη «ποινική διαμεσολάβηση». Λόγω της φύσης του αδικήματος, ο νομοθέτης σκοπεύει, εφόσον συντρέχουν κάποιες προϋποθέσεις, να επιλυθεί το ζήτημα σε ένα πλαίσιο συμβιβασμού, με άμεσο σκοπό την επανόρθωση των σχέσεων του θύτη με το θύμα. Ευκόλως κατανοητό είναι, ότι η εν λόγω διαδικασία, δεν συντρέχει όταν τα αδικήματα είναι ειδεχθή.
Πιο συγκεκριμένα το άρθρο 11 του Ν. 3500/2006 ορίζει τα εξής:
«1.Στα πλημμελήματα ενδοοικογενειακής βίας ο αρμόδιος για την άσκηση ποινικής δίωξης εισαγγελέας διερευνά τη δυνατότητα διαμεσολάβησης κατά τη διαδικασία των επόμενων άρθρων.
2.Προϋπόθεση για την έναρξη της διαδικασίας ποινικής διαμεσολάβησης είναι η υποβολή ανεπιφύλακτης δήλωσης εκ μέρους του προσώπου στο οποίο αποδίδεται η τέλεση του εγκλήματος, ότι είναι πρόθυμο σωρευτικά:
α) να υποσχεθεί ότι δεν θα τελέσει στο μέλλον οποιαδήποτε πράξη ενδοοικογενειακής βίας (λόγος τιμής) και ότι, σε περίπτωση συνοίκησης, δέχεται να μείνει εκτός οικογενειακής κατοικίας για εύλογο χρονικό διάστημα, εάν το προτείνει το θύμα. Για την υπόσχεση αυτή συντάσσεται έκθεση κατά τα άρθρα 148 επ. του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας.
β) να παρακολουθήσει ειδικό συμβουλευτικό θεραπευτικό πρόγραμμα για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας σε δημόσιο φορέα, σε όποιον τόπο και για όσο χρονικό διάστημα κρίνεται τούτο αναγκαίο από τους αρμόδιους θεραπευτές. Ο υπεύθυνος του προγράμματος πιστοποιεί την ολοκλήρωση της παρακολούθησής του. Το σχετικό πιστοποιητικό επισυνάπτεται στο φάκελο της δικογραφίας. Αναφέρονται δε σε αυτό, αναλυτικά, το αντικείμενο του συμβουλευτικού θεραπευτικού προγράμματος και ο αριθμός των συνεδριών που παρακολούθησε ο ενδιαφερόμενος.
γ) να άρει ή να αποκαταστήσει, εφόσον είναι δυνατόν, αμέσως τις συνέπειες που προκλήθηκαν από την πράξη και να καταβάλει εύλογη χρηματική ικανοποίηση στον παθόντα.» (…)
Σε περίπτωση που το θύμα είναι ανήλικος, η εν λόγω διαδικασία της ποινικής διαμεσολάβησης γίνεται με τη συνεργασία του αρμόδιου εισαγγελέα ανηλίκων και του γονέα που έχει την επιμέλεια του. Εφόσον μάλιστα ο ανήλικος είναι άνω των 14 ετών, δύναται να παρευρίσκεται αυτοπροσώπως στη διαδικασία.
Σύμφωνα με το άρθρο 13 του ως άνω νόμου, σε περίπτωση που ο ενδιαφερόμενος συμμορφωθεί προς τους όρους της ποινικής διαμεσολάβησης για χρονικό διάστημα τριών ετών, τότε η σχετική διαδικασία της ποινικής διαμεσολάβησης περατώνεται και ακολούθως εξαλείφεται η ποινική αξίωση για το έγκλημα που τον αφορά. Στη διάρκεια της ποινικής διαμεσολάβησης και μέχρι να περατωθεί αυτή, σύμφωνα με το νόμο οριζόμενα, η υπό εκδίκαση πράξη, θεωρείται πως βρίσκεται σε εκκρεμοδικία.
Η ποινική αντιμετώπιση είναι ένα κομμάτι του παζλ που συνθέτει το φαινόμενο της ενδοοικογενειακής βίας. Πολλές φορές βλέπουμε πως αυτό δεν είναι αρκετό. Δεν είναι λίγες οι φορές, όπου ο θύτης εκτίει την ποινή του και επανέρχεται δριμύτερος και ακόμα πιο αποφασισμένος για την τέλεση νέων αξιόποινων πράξεων, εις βάρος πολλές φορές του ίδιου θύματος.
Η κοινωνία μας πρέπει να στραφεί στο άλλο μισό του παζλ… δεν είναι μονάχα η αντιμετώπιση, αλλά και η πρόληψη! Η κοινωνίας μας… το σπίτι… το σχολείο… που εκεί εξελίσσονται τα πρώτα φαινόμενα βίας μέσω της γνωστής πια έννοιας του bullying… Tα παιδιά που κάνουν bullying είναι ίσως οι αυριανοί κατηγορούμενοι ενήλικοι θύτες. Και τα παιδιά που υφίστανται, τα αυριανά ενήλικα θύματα. Το αίτιο βρίσκεται στη ρίζα. Και εκεί πρέπει να στραφεί η κοινωνία μας για να το αντιμετωπίσει.
Αργήσαμε κοινωνία μου… αργήσαμε πολύ… θρηνήσαμε και θρηνούμε συνεχώς θύματα. Μην αργούμε άλλο… το μέλλον είναι εκεί και μας περιμένει. Μπορούμε να το αλλάξουμε!
