Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω
Διαπιστ. Διαμεσολαβήτρια ΥΔΔΑΔ
Υπεύθυνη Προστασίας Δεδομένων/ D.P.O.
Ο νόμος 4224/2013 καθορίζει το θεσμικό πλαίσιο του Κώδικα Δεοντολογίας με στόχο την προσπάθεια της εξωδικαστικής επίλυσης όλων όσων ενέχονται σε δανειακές συμβάσεις και επιθυμούν να αιτηθούν την ένταξή τους, ήτοι πρωτοφειλέτες, εγγυητές, συνοφειλέτες από πάσης φύσεως δανειακά προϊόντα, ήτοι καταναλωτικά, στεγαστικά, πιστωτικές κάρτες, δάνεια ατομικών επιχειρήσεων και ελεύθερων επαγγελματιών.
Μετά από την δημοσίευση της ΚΥΑ 145947/2023 (ΦΕΚ 5909/Β΄/10-10-2023) των Υπουργείων Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Ψηφιακής Διακυβέρνησης και του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας τέθηκε σε εφαρμογή η λειτουργία του αναθεωρημένου Κώδικα Δεοντολογίας (του Ν. 4224/2013), μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας gov/ipiresies/periousia -kai- phorologia/kodikas deontologias, η οποία υποστηρίζεται από την Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους (ΕΓΔΙΚ).
Από την δημοσίευση λοιπόν της ως άνω ΚΥΑ τον Οκτώβριο του τρέχοντος έτους ο δανειολήπτης ή ο εγγυητής οφειλών, δύναται να υποβάλει ηλεκτρονική αίτηση για τη ρύθμιση των οφειλών του, με βάση τη διαδικασία επίλυσης καθυστερήσεων (ΔΕΚ) του Κώδικα Δεοντολογίας Δανειοληπτών, μέσω της ως άνω πλατφόρμας.
Οι διαφορές με το έτερο «ψηφιακό εργαλείο» ρυθμίσεων είναι πολλές. Η πιο σημαντική είναι ότι στην ψηφιακή πλατφόρμα του Κώδικα Δεοντολογίας υποβάλει ο αιτών διακριτή αίτηση ανά χαρτοφυλάκιο, όπερ σημαίνει ότι ο αιτών δύναται να επιλέξει ποια δανειακή σύμβαση θέλει να ρυθμίσει. Στον «εξωδικαστικό» ο αιτών στην αίτηση του δεν δύναται να επιλέξει με ποιον φορέα θα ρυθμίσει, αλλά αυτομάτως αντλούνται όλες οι δανειακές οφειλές από όλους τους φορείς του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα προκειμένου να ρυθμίσει συνολικά.
Η είσοδος στην ηλεκτρονική υπηρεσία γίνεται με τους κωδικούς taxis του ενδιαφερομένου. Στη συνέχεια πραγματοποιείται άρση τραπεζικού απορρήτου. Ακολούθως ο αιτών οφείλει να συμπληρώσει όλα τα απαιτούμενα στοιχεία της αίτησης, ώστε αυτή να είναι συγκεκριμένη (έσοδα, έξοδα, συνολικά έξοδα διαβίωσης των μελών της οικογένειας- λαμβάνονται υπόψη οι βασικές ανάγκες διαβίωσης βάσει της ΕΛΣΤΑΤ) ώστε να αξιολογηθεί η «οικονομική δύναμη» του αιτούντα ως προς τη δυνατότητα αποπληρωμής της εν δυνάμει ρύθμισης που ενδεχομένως να υπάρξει. Αντίστοιχα δε σε περίπτωση που ο αιτών είναι επιχείρηση ή νομικό πρόσωπο θα πρέπει να παρουσιάσει στην αίτηση του τα οικονομικά στοιχεία της επιχείρησης του και ένα business plan για την μελλοντική πορεία αυτής. Η συγκεκριμένη παρουσίαση των εν λόγω οικονομικών στοιχείων των φυσικών προσώπων ή των επιχειρήσεων, είναι σημαντική και καταλυτική ώστε να αποδειχθεί ο δανειολήπτης ως συνεργάσιμος και να συνεχίζει η αίτηση του να εξετάζεται.
Μετά την οριστικοποίηση της αίτησης, αυτή αξιολογείται από τον αρμόδιο χρηματοπιστωτικό φορέα, στον οποίο απευθύνεται και ακολούθως προτείνεται μία ή περισσότερες ρυθμίσεις προς τον αιτούντα. Η πρόταση αυτή αξιολογείται στην πορεία από τον αιτούντα δανειολήπτη, ο οποίος μέσα στην προθεσμία δεκαπέντε εργασίμων ημερών θα πρέπει να αποφασίσει αν θα την αποδεχτεί, αν θα την απορρίψει ή αν θα αντιπροτείνει. Στην περίπτωση της αντιπρότασης το πιστωτικό ίδρυμα οφείλει να την αξιολογήσει εντός μηνός. Εφόσον ο αιτών έχει επιλέξει να κάνει αντιπρόταση, ο φορέας οφείλει:
(α) είτε να συναινέσει με την αντιπρόταση
(β) είτε να απαντήσει με «γραπτή επικοινωνία» ότι απορρίπτει αιτιολογημένα και ότι παραμένει στην αρχική του πρόταση,
(γ) είτε να υποβάλει νέα πρόταση, η οποία είναι θα είναι και η τελική, πάνω στην οποία θα πρέπει να αποφασίσει ο δανειολήπτης αιτών αν την δέχεται ή όχι.
Ο Κώδικας Δεοντολογίας του Ν. 4224/2013 σε θεωρητικό τουλάχιστον επίπεδο και σύμφωνα με όσα ορίζονται στις διατάξεις του θα μπορούσε να είναι – εδώ και πολλά χρόνια- ένα εργαλείο χρήσιμο για τους δανειολήπτες, προκειμένου να ρυθμίσουν. Στην πράξη όλα αυτά τα χρόνια δεν το είδαμε σε ουσιαστική και λειτουργική εφαρμογή. Λέγοντας ουσιαστική και λειτουργική εφαρμογή εννοείται η έμπρακτη εφαρμογή των διαδικασιών που τον διέπουν, ήτοι η παροχή προτάσεων από τα πιστωτικά ιδρύματα ή από τους φορείς που στα χαρτοφυλάκια τους διαχειρίζονται τις δανειακές οφειλές. Η πρόσφατη ηλεκτρονική εφαρμογή της εν λόγω διαδικασίας, που μέχρι πρόσφατα δεν γινόταν ηλεκτρονικά, ίσως να προάγει την ουσιαστική εφαρμογή των ευεργετικών διατάξεων του Κώδικα Δεοντολογίας προς όφελος των δανειοληπτών που επιθυμούν να ρυθμίσουν τις οφειλές τους.
Σημαντικό βέβαια και άξιο λόγου είναι το ζήτημα των ρεαλιστικών προτάσεων, ώστε οι ρυθμίσεις που προτείνονται από τους φορείς να απευθύνονται πάνω στις πραγματικές δυνατότητες των οφειλετών, οι οποίοι θα πρέπει να ανταποκρίνονται στις ρυθμίσεις αυτές, αλλά και να «δύνανται» να ανταποκριθούν. Το σχόλιο αυτό πηγάζει από τη μέχρι σήμερα εμπειρία, όπου δυστυχώς οι προτάσεις ρυθμίσεων από τράπεζες, funds και εταιρίες διαχείρισης δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα και τα οικονομικά δεδομένα των Ελλήνων υπερχρεωμένων πολιτών.
Εν κατακλείδι να σημειωθεί ότι οι δανειακές συμβάσεις που έχουν καταγγελθεί πριν τη 01-01-2015 δεν δύνανται να ενταχθούν στο πλαίσιο αίτησης του Κώδικα. Επίσης η απαίτηση πρέπει να είναι τουλάχιστον ύψους 1.000 ευρώ για τα φυσικά πρόσωπα και 5.000 ευρώ για τα νομικά πρόσωπα και τις επιχειρήσεις. Ακόμα μία προϋπόθεση για την παραδεκτή ένταξή της αίτησης του δανειολήπτη στις θεσμικές διατάξεις του Κώδικα είναι να μην υπάρχει εκκρεμής αίτηση στον εξωδικαστικό, στο Ν. 3869/2010 ή να μην τελεί σε καθεστώς πτώχευσης ή να μην έχει αιτηθεί την ένταξη του σε καθεστώς πτώχευσης.
Καθώς στο ζήτημα του ιδιωτικού χρέους οι αριθμοί είναι αυτοί που μιλούν και κρίνουν ένα εργαλείο αποτελεσματικό ή όχι, αναμένεται στο προσεχές χρονικό διάστημα να αποδειχθεί το αν τελικά η ψηφιακή αυτή εφαρμογή ωφέλησε, έστω και ένα κομμάτι ρύθμισης του ιδιωτικού χρέους.
