O Γάλλος θεωρητικός Ζορζ Σαντούλ την ενέταξε ανάμεσα στις 1000 καλύτερες ταινίες του παγκόσμιου κινηματογράφου, ενώ τον Απρίλιο του 1985 η Πανελλήνια Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου (ΠΕΕΚ) την εξέλεξε ως μια από τις 10 καλύτερες ελληνικές ταινίες όλων των εποχών.
Ο λόγος για την ταινία με τίτλο «Κάλπικη λίρα», η οποία γυρίστηκε το 1955 από τον σπουδαίο Έλληνα σκηνοθέτη Γιώργο Τζαβέλλα και έμελε να αποτελέσει σημείο-σταθμό στην ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου, αλλά και της ελληνικής τέχνης.
Για πολλούς θεωρητικούς του κινηματογράφου δε, τόσο Έλληνες όσο και ξένους, θεωρείται η κορυφαία ελληνική ταινία όλων των εποχών. Θα μπορούσε για κάποιους ο χαρακτηρισμός αυτός να ακουστεί υπερφίαλος. Για εκείνους όμως που γνωρίζουν από κινηματογράφο, είναι απόλυτα εύστοχος και αληθινός.
Η υπόθεση της ταινίας
Στην πραγματικότητα βλέπουμε ταυτόχρονα την εξέλιξη τεσσάρων ιστοριών οι οποίες έχουν ένα κοινό στοιχείο. Και αυτό δεν είναι άλλο από μια κάλπικη λίρα. Η συγκεκριμένη λίρα μεταφέρεται με έναν ιδιαίτερο και έξυπνο τρόπο από τη μία ιστορία στην άλλη. Κατά τη διάρκεια της μεταφοράς υπάρχει αφηγητής, που συνδέει τις 4 αυτές ιστορίες. Ο ίδιος κλείνει την ταινία με τη φράση: «κάλπικη δεν είναι η λίρα σε αυτή την ιστορία… κάλπικο είναι, γενικά το χρήμα…». Αυτή η φράση περικλύει ουσιαστικά και το κεντρικό νόημα του αριστουργηματικού αυτού φιλμ.
«Ο παράς είναι πάντα κάλπικος». Αυτή είναι η χαρακτηριστική φράση του αφηγητή κάθε φορά που τελειώνει μια ιστορία. Και όλα αυτά εξελίσσονται ενώ οι ιστορίες έχουν στοιχεία κοινωνικά και κωμωδίας ταυτόχρονα.
Στην ταινία πρωταγωνιστούν οι Βασίλης Λογοθετίδης, Ίλια Λιβυκού, Ορέστης Μακρής, Μίμης Φωτόπουλος, Σπεράντζα Βρανά, Δημήτρης Χορν και Έλλη Λαμπέτη. Και φυσικά η ερμηνεία αυτών των ηθοποιών έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην μεγάλη επτιυχία της ταινίας.
Αυτό που πρέπει αρχικά να γνωρίζεις είτε έχεις δει είτε όχι την Κάλπικη Λίρα είναι ότι αποτελεί την πρώτη σπονδυλωτή ταινία του ελληνικού κινηματογράφου. Και αυτό δεν ήταν καθόλου εύκολο για εκείνη την εποχή. Τα μέσα ήταν πενιχρά όχι μόνο για να γυριστεί μια ταινία, πόσω μάλλον να συνδεθούν στην ουσία τέσσερα διαφορετικά σκηνικά σε ένα.
Και αλήθεια πόσα άλλα γνωρίζεις για το αριστούργημα αυτό του ελληνικού κινημαστογράφου; Γνώριζες, για παράδειγμα, ότι ο κορυφαίος γάλλος θεωρητικός του κινηματογράφου Ζορζ Σαντούλ είχε συμπεριλάβει την ταινία στη λίστα του με τις χίλιες καλύτερες ταινίες του παγκόσμιου κινηματογράφου. Όπως επίσης ότι η εγχώρια ένωση κριτικών κινηματογράφου την επέλεξε το 1985 ως μια από τις 10 καλύτερες ελληνικές ταινίες όλων των εποχών;
Πράγματι η επιτυχία της ήταν τόσο μεγάλη ότι τράβηξε τα βλέμματα (αλλά και ένα βραβείο) στο φεστιβάλ Βενετίας. Το επόμενο βήμα ήταν το φεστιβάλ του Κάρλοβι Βάρι. Επιπλέον μια τέτοια παραγωγή δε θα μπορούσε να μην συμμετέχει στο επίσημο διαγωνιστικό του κορυφαίου κινηματογραφικού φεστιβάλ του κόσμου, δηλαδή το φεστιβάλ των Καννών. Ακόμη και στη Ρωσία όχι μόνο ενθουσίασε το κοινό αλλά χαρακτηριστικό είναι ότι προβλήθηκε ταυτόχρονα σε 1000 αίθουσες, προκαλώντας αίσθηση στην τοπική κοινωνία.
Έσπασε τα ταμεία στη σεζόν προβολής
Και φυσικά μετά την τόση επιτυχία δε θα μπορούσε να μην κάνει και ρεκόρ εισπράξεων τη χρονιά που προβλήθηκε. Συγκεκριμένα έκοψε 211.780 εισιτήρια, δηλαδή ρεκόρ για την εποχή. Αλλά ακόμη και μετά από σχεδόν 60 χρόνια έκανε τη διαφορά καθώς το 2012 αποτέλεσε την πρώτη ελληνική ταινία η οποία επανακυκλοφόρησε στις αίθουσες των κινηματογράφων. Τέτοια επανακυκλοφορία δεν είχε ξαναγίνει σε ελληνικό έργο. Η επανακυκλοφορία του 2012 έγινε από τον κινηματογραφικό οργανισμό Καραγιάννης – Καρατζόπουλος, ο οποίος ανέλαβε την ψηφιοποίηση της ταινίας. Το αποτέλεσμα είναι πραγματικά εντυπωσιακό μιας και σε αυτή τη νέα μορφή όλος ο κόσμος της Κάλπικης Λίρας παίρνει χρώμα και ζωντανεύει.
