Με ενεργές και μεγάλες προκλήσεις για τον κλάδο της ακτοπλοΐας ένεκα της πράσινης μετάβασης, ο Όμιλος Attica δρομολογεί ένα επενδυτικό σχέδιο “μαμούθ” της τάξεως του 1,2 δισ. ευρώ μέχρι το 2030. Στόχος, με βάση πληροφορίες από αρμόδιες πηγές, η ανανέωση του στόλου στη βάση των αρχών της βιωσιμότητας και της πράσινης λειτουργίας. Έτσι, όπως αναφέρεται η μεγαλύτερη ακτοπλοϊκή εταιρεία της χώρας και η 2η θέση παγκοσμίως στη μεταφορική ικανότητα επιβατών, προωθεί την απόκτηση συνολικά έως 10 πλοίων σε ορίζοντα 5ετίας.
Συγκεκριμένα η εταιρεία έχει πλάνο για ναυπήγηση δύο πλοίων μεσαίου μεγέθους (120-140 μέτρων) για τις γραμμές του Αιγαίου, δυο ταχυπλόων και δυο τύπου «aero» για τον Αργοσαρωνικό. Πάντως, όπως αναφέρεται, το συνολικό επενδυτικό πρόγραμμα, εξαρτάται από μια σειρά παράγοντες, αλλά και συνθήκες σε σχέση με το ευρύτερο επιχειρηματικό και θεσμικό πλαίσιο που τελικά θα διαμορφωθούν.
Πάντως, με βάση τα όσα αναφέρονται, η εταιρεία, μετά και την δεσμευτική συμφωνία με τη Stena Line Holding BV, για τη μεταβίβαση της συμμετοχής της στο μετοχικό κεφάλαιο της Μαροκινής εταιρείας Africa Morocco Link (AML), ποσοστού 49%, το οποίο κατέχει μέσω θυγατρικής της εταιρείας, βάζει στο επίκεντρο του επενδυτικού πλάνου την παρουσία της στον Σαρωνικό, την Αδριατική αλλά και το Αιγαίο.
Συγκεκριμένα, στον Σαρωνικό η εταιρεία επιδιώκει την ομογενοποίηση του στόλου της με την απόκτηση δύο ακόμη πλοίων AERO Highspeed, μεγαλύτερα από εκείνα που ήδη υπάρχουν στο δυναμικό της και που θα αντικαταστήσουν παλαιότερα πλοία τα οποία εκτελούν δρομολόγια συνδέοντας τα νησιά του Αργοσαρωνικού. Επίσης σε σχέση με την παρουσία της στο Αιγαίο, η εταιρεία σκοπεύει να επενδύσει στην απόκτηση αφενός δύο ακόμη ταχύπλοων πλοίων νέας γενιάς και αφετέρου σε δύο μεσαίου τύπου πλοία, τα οποία θα μπουν στις Κυκλάδες, στα Δωδεκάνησα και στο Βόρειο Αιγαίο, προκειμένου να καλύψει τις ανάγκες της.
Επίσης, σε σχέση με την Αδριατική, ο Όμιλος Attica έκανε το πρώτο βήμα προς την ανανέωση του στόλου της με την παραγγελία δυο «πράσινων πλοίων» σε συνεργασία με την Stena RoRo, τα οποία θα δρομολογήσει στις γραμμές της Ιταλίας, με την συμφωνία να περιλαμβάνει option για δυο ακόμη.
Συγκεκριμένα, η συμφωνία προβλέπει τη ναυπήγηση δύο πλοίων με σύμβαση γυμνής ναύλωσης, για διάστημα 10 ετών και δικαίωμα αγοράς των πλοίων από το τέλος του πέμπτου έτους ναύλωσης. Παράλληλα, το σχήμα της συμφωνίας έχει και “ορίζοντα” επέκτασης για τη ναυπήγηση από τη Stena RoRo δύο επιπλέον πλοίων για λογαριασμό της Attica. Τα νέα πλοία θα είναι πιστοποιημένα methanol ready και battery ready, με μηχανές οι οποίες είναι σχεδιασμένες ώστε να λειτουργούν με τρεις διαφορετικούς τύπους καυσίμου.
Η παραλαβή των δύο πλοίων από τη Stena RoRo το 2027 θα οδηγήσει σε δρομολόγησή τους στην Αδριατική από όπου αναμένεται να απελευθερωθούν στη συνέχεια πλοία, όπως το Olympic Spirit, Olympic Champion ή το Superfast 3 για να αξιοποιηθούν ανάλογα με τις ανάγκες αλλού, όπως πχ στην Κρήτη με ενδυνάμωση της εκεί παρουσίας και ανανέωση μονάδων. Προφανώς τελικός στόχος είναι η μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος μέσα από την απόσυρση παλαιότερων μονάδων και τη μείωση του μέσου όρου ηλικίας του στόλου.
Με τις επενδύσεις, αυτές στον κεντρικό πεδίο δράσης της η Attica ουσιαστικά αλλάζει χάρτης της ελληνικής ακτοπλοΐας, με στόχο της βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων μεταφορικών υπηρεσιών, κάτι που θα συνεισφέρει στη συνολική αναβάθμιση της ταξιδιωτικής εμπειρίας.
Παράλληλα ανοίγει το δρόμο, βάζοντας ψηλά, τον πήχη για αναδιαρθρώσεις στον κλάδο καθώς εκτιμάται ότι για να αντεπεξέλθουν οι μικρότερες εταιρείες θα πρέπει να συνεργαστούν ή να συνενωθούν.
Οι προκλήσεις
Ο όμιλος Attica πάντως είναι αποφασισμένος να προχωρήσει στο μεγάλο επενδυτικό πρόγραμμα με πρώτη στάση τη συμφωνία με τη Stena RoRo, κάτι που θα γίνει μέσα από ίδιους πόρους και την οργανική ανάπτυξη της εταιρείας. Ωστόσο, όπως τονίζεται από παράγοντες του κλάδου, στις προθέσεις του ομίλου Attica υπάρχουν μια σειρά από παράμετροι που θα καθορίσουν την όλη πορεία του κλάδου και του στοιχήματος της ανανέωσης του στόλου.
Το πλαίσιο
Κι αυτό την ώρα που οι αυστηροί κανονισμοί για τις εκπομπές ρύπων και ειδικότερα του διοξειδίου του άνθρακα έχουν ήδη ξεκινήσει να ισχύουν, δημιουργώντας νέα δεδομένα στον κλάδο, ενώ από το 2029 το σύνολο της ελληνικής ακτοπλοΐας θα ενταχθεί στο πλαίσιο της υποχρέωσης αγοράς δικαιωμάτων εκπομπής άνθρακα για να αντισταθμίσει τους ρύπους που θα παράγει. Ήδη, φέτος, με βάση εκτίμηση της αγοράς η ελληνική ακτοπλοΐα και δη όσοι εξυπηρετούν τις γραμμές Κρήτης και Αδριατικής αναμένεται να εισφέρουν 25 εκατ, ευρώ κρατικό ταμείο ένεκα των νέων κανονισμών που έχει θέσει η ΕΕ.
Πιο συγκεκριμένα το περιβαλλοντικό τέλος (EU ETS) που καθιέρωσε από την 1η Φεβρουαρίου η Ευρωπαϊκή Ένωση επιβάλλεται στο εισιτήριο των επιβατών των πλοίων άνω των 5.000 κόρων ολικής χωρητικότητας που εκτελούν δρομολόγια σε νησιά άνω των 200.000 κατοίκων. Έτσι, με βάση τα υπάρχοντα δρομολόγια, για φέτος το ύψος των”πράσινων” επιβαρύνσεων φτάνει τα 25 εκατ. Αναμένεται, δε, τα επόμενα τρία χρόνια να τριπλασιαστεί, με τα σημερινά δεδομένα τιμών. Να σημειωθεί ότι ουσιαστικά η Attica εισφέρει σε αυτόν τον “κουμπαρά” μια και η MINOAN, που επίσης δρομολογεί πλοία στην Κρήτη, ένεκα της “στάσης” που κάνει στη Μήλο, δεν καταβάλει το “πράσινο” αυτό τέλος, ενώ στην Αδριατική, η δρομολόγηση πλοίων γίνεται από τη μητρική, τον όμιλο Grimaldi, που φέρει ιταλική σημαία. Attica και Grimaldi στο μεταξύ στις γραμμές σύνδεσης Ελλάδας – Ιταλίας έχουν τα μεγαλύτερα μερίδια.
Με αυτά τα δεδομένα είναι ξεκάθαρο, με βάση όσα αναφέρουν παράγοντες της αγοράς, ότι είναι αναγκαία, τόσο για το περιβάλλον, σε ένα τόσο μοναδικό οικοσύστημα, όσο αυτό των ελληνικών νησιών, όσο και για την οικονομική επιβίωση του κλάδου η δρομολόγηση νέων παραγγελιών για σύγχρονα πλοία, ουσιαστικά των πρώτων μεγάλων από το 2000, οπότε και ο τελευταίος κύκλος των επενδύσεων Attica και Hellenic Sea Ways.
Έτσι για να “κλειδώσει” η βιωσιμότητα των μεγάλων νέων επενδύσεων αλλά και η διασφάλιση της απαραίτητης συνέχειας στη θαλάσσια συγκοινωνία στον κρίσιμα εθνικά και οικονομικά χώρο του Αιγαίου, του Κρητικού και Ιονίου Πελάγους, απαιτείται, όπως τονίζεται, η πλήρωση μια σειρά τεσσάρων “προαπαιτουμένων”, που αφορουν τα χρηματοδοτικά εργαλεία, το ρυθμιστικό πλαίσιο, σε Ελλάδα με τις Γραμμές Δημόσιας Υπηρεσίας, (οι γνωστές και ως Άγονες) και ΕΕ με το πλάνο ρυθμίσεων για την απανθρακοποίηση, αλλά και την “ωρίμανση” των νέων τεχνολογιών, για την επιλογή καυσίμου λειτουργίας των πλοίων.
Το χρηματοδοτικό ζήτημα
Αναλυτικά με βάση παράγοντες της αγοράς, θα πρέπει να διαμορφωθεί ένα επαρκές χρηματοδοτικό πλαίσιο για να “τρέξουν” οι μεγάλες επενδύσεις που επιβάλλει η ΕΕ. Ειδικά, όταν το περιβάλλον υψηλών επιτοκίων, που αναμένεται, παρά τις όποιες αποκλιμακώσεις να συνεχίζει να υπάρχει, δημιουργεί εμπόδια στις κινήσεις επενδύσεων. Εξειδικεύοντας, αναφέρουν ότι θα πρέπει να διαμορφωθεί πλαίσιο για συνέργειες π.χ. ΣΔΙΤ που όμως έχουν λάβει υπόψη τους τα ειδικά δεδομένα της ακτοπλοΐας. Όπως τονίζεται, χαρακτηριστικά, “άλλο είναι να φτιάξεις ένα δρόμο με ΣΔΙΤ και άλλο να χτίσεις πλοία στην ακτοπλοΐα, καθώς το πλοίο έχει μια διάρκεια ζωής και δεν μπορεί ίσως να είναι δρομολογημένο σε όλη του τη ζωή σε συγκεκριμένη γραμμή”.
Επίσης, σημειώνεται ότι κινήσεις όπως η ουσιαστική “φραγή” στην ένταξη της ακτοπλοΐας από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, αλλά και η μη συμπερίληψη πλάνων ανανέωσης του στόλου από δράσεις ΕΣΠΑ δε βοηθούν.
Επίσης, όπως αναφέρεται, θα πρέπει οι πόροι που “αντλούνται” από την ακτοπλοΐα, μέσω του περιβαλλοντικού τέλους (EU ETS), να αποδοθούν σε δράσεις “πρασινίσματος” του κλάδου, για τον εκσυγχρονισμό των λιμενικών υποδομών, ή την την χρηματοδότηση των αγόνων γραμμών ή ακόμη για την επιχορήγηση των ναυπηγείων για την κατασκευή πράσινων πλοίων.
Το ρυθμιστικό πλαίσιο
Σε σχέση με το εθνικό ρυθμιστικό πλαίσιο παράγοντες του κλάδου σημειώνουν ότι θα πρέπει το Υπουργείο Ναυτιλίας και η κυβέρνηση να δώσουν μακροχρόνιο “ορίζοντα” σε επενδύσεις πλοίων, που θα δρομολογηθούν στις γραμμές δημόσιας υπηρεσίας, τις λεγόμενες άγονες. Δηλαδή, όπως αναφέρεται, αφού αποσαφηνίσει η πολιτεία τον τύπο “πράσινων” πλοίων που επιδιώκει, στη βάση του ανασχεδιασμού των “άγονων γραμμών”, αλλά και το πλαίσιο τιμών για τους χρήστες, θα πρέπει να δώσει μακροχρόνιο ορίζοντα στις παραχωρήσεις, ώστε οι όποιες επενδύσεις να “βγουν” “Εφόσον η πολιτεία θέλει πράσινα πλοία θα πρέπει να αυξήσει και την αποζημίωση (μισθώματα) που δίνει αλλά και τον χρονικό ορίζοντα των παραχωρήσεων καθώς τα νέα πλοία είναι πολύ πιο ακριβά από τα υφιστάμενα” αναφέρουν. Απαιτούνται όπως τονίζεται τουλάχιστον δεκαετείς συμβάσεις με τις ακτοπλοϊκές ,έτσι ώστε με την σειρά τους οι τράπεζες να χρηματοδοτήσουν την κατασκευή αυτών των πλοίων έχοντας ως ενέχυρο την σύμβαση.
Παράλληλα σε ένα πλαίσιο στήριξης της ναυπηγικής βιομηχανίας θα μπορούσε να εξεταστεί πιθανή συνέργεια των ακτοπλοϊκών με τον ελληνικό ναυπηγικό κλάδο για τον σχεδιασμό ενός συγκεκριμένου τύπου πλοίου αλλά και συνακόλουθα την προώθηση κατασκευων αριθμού «αδελφών» πλοίων τα οποία θα είναι εξ αυτού του λόγου μειωμένου κόστους.
Επίσης, οι ίδιοι παράγοντες της αγοράς επισημαίνουν ότι για τη στήριξη της ανάκαμψης της εθνικής ναυπηγικής βιομηχανίας, θα πρέπει να λειτουργήσει ο μηχανισμός «refund guarantee», που, όπως συμβαίνει και σε άλλες χώρες, συμμετοχή ενός πιστωτικού ιδρύματος με αναπτυξιακό χαρακτήρα. όπως π.χ. η Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα, κατά τομ πρότυπο της kfw, θα μπορεί να διασφαλίσει τα εμπλεκόμενα μέρη σε περιπτώσεις ακύρωσης παραγγελιών.
Το πλαίσιο αποανθρακοποίησης
Παράλληλα τονίζεται ότι θα πρέπει σε ευρωπαϊκό επίπεδο να ξεκαθαρίσει το τοπίο σε σχέση με τους περιβαλλοντικούς στόχους, ώστε να υπάρχει ένα σαφές πεδίο για τις εταιρείες του κλάδου, Δηλαδή, να διαμορφωθεί το πλαίσιο στόχων ώστε να ξέρουν όλοι πότε και με ποια κριτήρια θα πρέπει να συμμορφωθούν. Άλλωστε τα χρονοδιαγράμματα συμμόρφωσης είναι άκρως σημαντικά μια και επηρεάζουν τις χρηματοδοτήσεις για τις νέες επενδύσεις. ‘Για ένα διάστημα θα συνυπάρχουν οι επενδύσεις τα πρόστιμα στη βάση των κανόνων που υπάρχουν” σημειώνουν τα προαναφερόμενα στελέχη της αγοράς σημειώνοντας ότι υπάρχουν ακόμη “θολά” μηνύματα από την ΕΕ στο φόντο και των αποτελεσμάτων των ευρωεκλογών, που θα πρέπει να ξεκαθαρίσουν μετά και την ανάληψη των ευθυνών διακυβέρνησης των θεσμών της ΕΕ από τις νέες διοικήσεις.
Οι τεχνολογίες
Επίσης, τονίζεται ότι απαιτείται να δοθεί σήμα από τον κλάδο ενέργειας αλλά και τους θεσμικούς φορείς για το είδος των καυσίμων, που θα δώσει ώση στα πλοία τα επόμενες χρόνια. Το LNG κρίνεται ως μεταβατικό καύσιμο και με δεδομένο ότι η αμμωνία φαντάζει στα μάτια της ακτοπλοΐας ως επικίνδυνη προκρίνεται η μεθανόλη. Μένει όμως να υπάρχουν ποσότητες διαθέσιμες αλλά και επαρκείς τεχνολογίες αξιοποίησης,
Πάντως σύμφωνα με παράγοντες του ακτοπλοϊκού κλάδου το υπουργείο κινείται με απόλυτη αίσθηση της κρισιμότητας της κατάστασης για τα θέματα της πράσινης μετάβασης. “Είχαμε μια χαμένη τετραετία, που δεν έγινε τίποτα και τώρα πρέπει να γίνουν πολλά σε λιγότερο χρόνο. Πρέπει να τρέξουμε για να μην φτάσουμε το 2029 και είμαστε ακόμη στις μελέτες” τονίζουν με νόημα οι ίδιοι παράγοντες.
