Σε χαμηλά επίπεδα κινήθηκαν οι πειρατικές επιθέσεις εναντίον πλοίων το 2022. Σύμφωνα με έκθεση του ICC International Maritime Bureau (IMB), καταγράφηκαν 115 περιστατικά πειρατικών και ληστρικών επιθέσεων σε πλοία το περασμένο έτος, σημειώνοντας πτώση σε σχέση με τα 132 το 2021. Η πλειοψηφία των επιθέσεων σε πλοία έλαβε χώρα στα ύδατα της Νοτιοανατολικής Ασίας.
Πρόκειται για ένα φαινόμενο που έχει θέσει τα τελευταία χρόνια σε μεγάλη δοκιμασία την παγκόσμια ναυτιλία, καθώς ο σκόπελος των πειρατειών σε διεθνή ύδατα παραμένει ένας από τους μεγαλύτερους κινδύνους στους θαλάσσιους δρόμους προκαλώντας τεράστιες οικονομικές απώλειες για τις πλοιοκτήτριες εταιρίες και απειλώντας ανθρώπινες ζωές.
Παρόλο που τα προηγούμενα χρόνια οι πειρατές στόχευαν κυρίως στα φορτία και τα καύσιμα του πλοίου, από το 2013 και έπειτα παρατηρείται σημαντική αύξηση των περιστατικών απαγωγής ναυτικών, ζητούνται όλο και υψηλότερα ποσά λύτρων και η ομηρία κρατά μήνες.
Κρούσματα πειρατείας σημειώνονται κυρίως εναντίον εμπορικών πλοίων που ταξιδεύουν στις θάλασσες της ΝΑ Ασίας ή του Ινδικού Ωκεανού, με προορισμό την Ευρώπη ή την Αμερική. Ωστόσο δεν είναι λίγα τα περιστατικά κλοπών εμπορευμάτων χιλιάδων δολαρίων από containers ή ακόμα και crude oil από tankers αγκυροβολημένα μέσα σε λιμάνια, συνήθως με την ανοχή των διεφθαρμένων τοπικών αρχών.
Στα επικίνδυνα θαλάσσια περάσματα, όπως τα στενά της Μαλαισίας/Ινδονησίας (Malacca Strait), διακινείται το 1/3 της παγκόσμιας κίνησης εμπορευμάτων σε containers, ενώ στην περιοχή Υεμένης, Σομαλίας, Περσικού Κόλπου διακινείται με τάνκερ το 1/2 της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου.
Πειρατεία σε ελληνικά πλοία
Ανάμεσα στα δεκάδες πλοία που δέχτηκαν επιθέσεις πειρατών υπήρξαν και ελληνικά που απασχόλησαν τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, όπως:
* Το «MV CAP.STEFANOS» μήκους 225 μέτρων και βυθίσματος 20 μέτρων (χωρητικότητας 77.000 τόνων φορτωμένο με κάρβουνο αξίας περίπου 30 εκ. Δολάρια).
* Το δεξαμενόπλοιο «Μaran Centaurus» της Μaran Τankers του Γιάννη Αγγελικούση, του οποίου, σύμφωνα με πληροφορίες, τα λύτρα κυμάνθηκαν μεταξύ των 5,5 εκατ. δολαρίων και των 7 εκατ. ευρώ, ένα από τα μεγαλύτερα ποσά που έχουν δοθεί ποτέ στην ιστορία.
* Το ελληνόκτητο φορτηγό «Filitsa» της Οrder Shipping Co. Ltd, το οποίο, σύμφωνα με διεθνείς πηγές, κρατούνταν από Σομαλούς πειρατές και απελευθερώθηκε, αφού προηγουμένως πληρώθηκαν λύτρα ύψους 3 εκατ. δολαρίων και βέβαια πολλά άλλα μικρότερης αξίας φορτίου ίσης ή μικρότερης από 5 εκ. δολάρια.
* Ακόμη, λύτρα ύψους περίπου 5 εκατ. δολαρίων φέρεται να κατέβαλε η Aγγελική Φράγκου στους Σομαλούς πειρατές, που είχαν καταλάβει στα ανοιχτά της Σομαλίας, το φορτηγό πλοίο «Navios Apollon», και το κρατούσαν επί τρεις μήνες. Τα λύτρα παραδόθηκαν από αέρος.
Πειρατές στα επικίνδυνα νερά της Αφρικής
Ο κατάλογος των πλοίων που έγιναν στόχος πειρατών τα τελευταία χρόνια είναι μακρύς.Τα πιο πρόσφατα περιστατικά πειρατικών επιθέσεων σημειώθηκαν μόλις πριν λίγες ημέρες, τον Οκτώβριο του 2019, στον κόλπο της Γουινέας στη Δυτική Αφρική.
Δύο εμπορικά πλοία που βρίσκονταν στο λιμάνι της Ντουαλά του Καμερούν- μία περιοχή που σήμερα αντιμετωπίζει το μεγαλύτερο πρόβλημα πειρατείας- δέχτηκαν επίθεση και οι ναυτικοί τους απήχθησαν.
Πρόκειται για το πλοίο «Mar Malaita» με σημαία Αντίγκουα & Μπαρμπούντα από το οποίο απήχθησαν 8 Ουκρανοί ναυτικοί από το 12μελές πλήρωμα. Η γερμανική πλοιοκτήτρια εταιρεία MC-Schiffahrtc εξέδωσε ανακοίνωση αναφέροντας ότι είναι σε συνεννόηση με τις αρχές και καταβάλλονται προσπάθειες για την απελευθέρωση των ομήρων ενώ οι διαπραγματεύσεις είναι σε εξέλιξη.
Στη δεύτερη περίπτωση εννέα Κινέζοι ναυτικοί απήχθησαν από πλοίο με σημαία Λιβερίας, χωρίς να έχουν γίνει γνωστά περισσότερα στοιχεία.
Το Διεθνές Γραφείο Ναυσιπλοΐας (ΙΜΒ) που εδρεύει στην Κουάλα Λουμπούρ εξέπεμψε σήμα συναγερμού προς όλα τα πλοία που είναι αγκυροβολημένα στην Ντουαλά, ζητώντας τους να διπλασιάσουν τα μέτρα προφύλαξης που εφαρμόζουν.
Ελβετικό δεξαμενόπλοιο στα χέρια πειρατών
Επίθεση από πειρατές στα ανοιχτά της Νιγηρίας δέχτηκε και το ένα φορτηγό πλοίο “Glarus” υπό σημαία Ελβετίας, στις 23 Σεπτεμβρίου 2018. Δώδεκα 12 μέλη από τα 19 του πληρώματός του απήχθησαν.
Σύμφωνα με το ελβετικό ΥΠΕΞ, οι αρχές της Ελβετίας ήρθαν σε επαφή με τον εφοπλιστή αλλά δεν έδωσαν περισσότερες λεπτομέρειες. Το φορτηγό πλοίο μετέφερε σιτάρι από το Λάγκος στο Πορτ Χάρκορτ (νότια Νιγηρία) και σύμφωνα με την Massoel Shipping, τη ναυτιλιακή εταιρία στην οποία ανήκει το Glarus, η επίθεση διαπράχθηκε περίπου 45 ναυτικά μίλια νοτιοδυτικά του Μπόνι Άιλαντ.
Προς το παρόν δεν έχει γίνει γνωστό σε ποια φάση είναι οι διαπραγματεύσεις για την απελευθέρωση του πληρώματος.
Πειρατές σκοτώνουν Έλληνα ναυτικό
Στα επικίνδυνα νερά της Νιγηρίας δέχτηκε επίθεση πειρατών και το ελληνικό δεξαμενόπλοιο «Κάλαμος» όπου σκοτώθηκε ένας Έλληνας ναυτικός.
Η επίθεση των πειρατών έγινε στις 3 Φεβρουαρίου 2015 στη θαλάσσια ζώνη Κούα Ιμπόε, στη νότια Νιγηρία όπου ήταν αγκυροβολημένο το δεξαμενόπλοιο αναμένοντας να φορτώσει.
Το «Κάλαμος», με σημαία Μάλτας, είχε ξεκινήσει από την Κίνα και μεταξύ των 23 μελών του πληρώματός του υπήρχαν και δέκα Έλληνες.
Οι πειρατές σκότωσαν τον Έλληνα υποπλοίαρχο του πλοίου και διέφυγαν παίρνοντας μαζί τους τρεις ομήρους. Τα τρία μέλη του πληρώματος, δύο Έλληνες ναυτικοί και ένας Πακιστανός, που είχαν απαχθεί αφέθηκαν τελικά ελεύθεροι μετά από 20 ημέρες ομηρίας.
Η πλοιοκτήτρια εταιρεία Aeolos Management με έδρα τον Πειραιά σε ανακοίνωσή της ανέφερε ότι «οι τρεις ναυτικοί που είχαν απαχθεί επιστρέφουν σύντομα στα σπίτια τους» χωρίς όμως να γνωστοποιήσει καμία λεπτομέρεια «για τον τρόπο με τον οποίο απελευθερώθηκαν οι όμηροι, ώστε να μην ενθαρρυνθούν και άλλες επιθέσεις και ομηρίες».
Εκείνη την περίοδο περισσότερα από 11 σκάφη είχαν δεχτεί πειρατικές επιθέσεις στα Στενά της Μάλακα, ανάμεσα στη Μαλαισία, τη Σιγκαπούρη και την Ινδονησία, σύμφωνα με το Κέντρο Ενημέρωσης για την Πειρατεία του Διεθνούς Γραφείου Ναυτιλίας.
Ανάμεσά τους και το βιετναμέζικο πετρελαιοφόρο «Sunrise 689», το οποίο καταλήφθηκε από ομάδα ενόπλων περίπου τέσσερις ώρες μετά τον απόπλου του, στις 2 Οκτωβρίου 2014. Οι πειρατές κατέστρεψαν τα συστήματα πλοήγησης και επικοινωνιών, ξυλοκόπησαν το πλήρωμα τραυματίζοντας δύο ναυτικούς, περιλαμβανομένου του καπετάνιου, ενώ πήραν το ένα τρίτο από τους 5.000 τόνους πετρελαίου που μετέφερε το δεξαμενόπλοιο. Το πλοίο απελευθερώθηκε λίγες ημέρες αργότερα.
Λύτρα-ρεκόρ σε Σομαλούς πειρατές
Ποσό-ρεκόρ σε λύτρα έχουν λάβει Σομαλοί πειρατές, οι οποίοι το Νοέμβριο του 2010 “εισέπραξαν” 9 εκατ. δολάρια για την απελευθέρωση φορτηγού πλοίου με σημαία Σιγκαπούρης, ενώ πήραν και άλλα 2,8 εκατ. δολάρια για ένα τάνκερ της Νοτίου Κορέας.
Τα λύτρα-ρεκορ αφορούσαν το φορτηγό “Golden Blessing” που κατελήφθη τον Ιούνιο του 2010, ανοικτά των ακτών της Σομαλίας και τα 19 μέλη του πληρώματός του κρατούνταν όμηροι.
Οι διαπραγματεύσεις κράτησαν 5 μήνες αργότερα και δόθηκαν λύτρα ύψους 9 εκατ. δολαρίων.
Λίγες ημέρες αργότερα οι Σομαλοί πειρατές απελευθέρωσαν και το πλοίο “Samho Dreamο” (μετέφερε ακατέργαστο πετρέλαιο 170 εκατ. δολαρίων από το Ιράκ προς τις ΗΠΑ) αφού πήραν λύτρα 2,8 εκατ. δολαρία. Είχαν καταλάβει το τάνκερ από τον Απρίλιο του 2010.
Τα 23 μέλη του πληρώματος απελευθερώθηκαν και οι πειρατές εγκατέλειψαν το δεξαμενόπλοιο μόλις μέτρησαν τα χρήματα.
Χαρακτηριστικό είναι ότι εκείνη τη χρονιά οι Σομαλοί πειρατές στον Ινδικό Ωκεανό είχαν στα χέρια τους ακόμα 23 πλοία.
Διεθνείς ναυτιλιακοί παρατηρητές εκτιμούν ότι το σύνολο των λύτρων που φαίνεται να έχει καταβληθεί στους πειρατές της Σομαλίας από το 2009 έως το 2011 υπολογίζεται στα 280-300 εκατ. δολάρια.
Στο 10%-13% περίπου αυτού του τζίρου προέρχεται από Έλληνες και μεταφράζεται σε 35 εκατ. δολάρια, με τα δεδομένα να έχουν σήμερα αυξηθεί κατά 30-40%.
Σημειώνεται ότι τα λύτρα καταβάλλονται έπειτα από πολύχρονες διαπραγματεύσεις στις οποίες συμμετέχουν ειδικοί διαπραγματευτές (συνήθως Βρετανοί πρώην Αξιωματικοί των special forces). Τα λύτρα είναι πάντα μετρητά και μετά την καταβολή τους αναλαμβάνουν ειδικοί λογιστές για το «ξέπλυμα» και την επένδυση των χρημάτων σε υπεράκτιες εταιρείες των πειρατών.
Οι πειρατές ζητούν όλο και περισσότερα
Το 73% των απαγωγών και το 92% των περιπτώσεων ομηρίας στη θάλασσα σε διεθνές επίπεδο που καταγράφει το Διεθνές Ναυτιλιακό Γραφείο γίνονται στον Κόλπο της Γουινέας. Κυρίως στα ανοικτά της Νιγηρίας, της Γουινέας, του Τόγκο, του Μπενίν και του Καμερούν.
Μάλιστα τα τελευταία χρόνια τα περιστατικά πειρατείας στον Κόλπο της Γουινέας έχουν ενταθεί.
Οι απαγωγές ναυτικών για λύτρα είναι συχνό φαινόμενο και στη Νιγηρία. Συνήθως οι Νιγηριανοί πειρατές επιτίθενται στα πλοία, απαγάγουν ναυτικούς και ζητούν λύτρα σε αντάλλαγμα την απελευθέρωσή των ομήρων. Πολλοί ξένοι έχουν απαχθεί τα τελευταία χρόνια στο Δέλτα του Νίγηρα, μία περιοχή πάμπτωχη παρότι εκεί εξορύσσεται το μεγαλύτερο μέρος του αργού που εξάγει αυτή η χώρα της Αφρικής.
Οι πειρατές που δρουν στα ανοικτά της Νιγηρίας, του Τόγκο και του Μπενίν είναι γενικά βαριά οπλισμένοι και εξαιρετικά βίαιοι. Καταλαμβάνουν πλοία, συχνά για πολλές μέρες, λεηλατούν τα φορτία τους και κακομεταχειρίζονται τους ναυτικούς οι οποίοι γνωρίζοντας τον κίνδυνο είναι όλο και λιγότερο πρόθυμα να ταξιδεύουν σε αυτή την περιοχή.
Χαρακτηριστικό είναι ότι το 2017, από τα 16 επεισόδια σε όλο τον κόσμο στα οποία πλοία υπέστησαν επιθέσεις με τη χρήση πυροβόλων όπλων, τα 7 καταγράφηκαν στον Κόλπο της Γουινέας. Δέκα απαγωγές συνολικά 65 μελών πληρωμάτων πλοίων έγιναν πέρυσι στα ανοικτά της Νιγηρίας.
Για την ιστορία του φαινομένου της σύγχρονης πειρατείας αναφέρουμε ότι,τα πρώτα χρόνια οι περισσότερες καταλήψεις πλοίων απέφεραν λύτρα τουλάχιστον 10.000 δολαρίων για κάθε σκάφος. Τα τελευταία χρόνια όμως τα ποσά είναι πολύ μεγαλύτερα.
Τα μεγαλύτερα πλοία που έχουν καταληφθεί έχουν αποδώσει κατά μέσο όρο περίπου 2 εκατ. δολάρια.
Το 2005, η μέση τιμή των λύτρων για την απελευθέρωση πλοίου από Σομαλούς πειρατές κυμαινόταν γύρω στα 150.000 δολάρια. Στα τέλη του 2010, όμως, η τιμή αυτή άγγιξε τα 5,4 εκατ. δολάρια.
Στο “στόχαστρο” πειρατών τα μικρά δεξαμενόπλοια
Παρότι τα συνολικά στοιχεία των προηγούμενων ετών δείχνουν ότι οι πειρατικές επιθέσεις έχουν μειωθεί, οι πειρατές πάντα καραδοκούν. Αναζητούν συνεχώς νέους στόχους και εφαρμόζοντας νέες τακτικές στις επιθέσεις τους δεν μένουν άπραγοι.
Από το 2014 οι πειρατές στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Αφρικής φαίνεται να έχουν βάλει στο στόχαστρό τους μικρού μεγέθους δεξαμενόπλοια, σύμφωνα με τα στοιχεία που συγκέντρωσε το Κέντρο Αναφοράς Πειρατείας του Διεθνούς Εμπορικού Επιμελητηρίου (ICC) και του Διεθνούς Ναυτιλιακού Γραφείου (IMB).
Οι υπεύθυνοι του διεθνούς Κέντρου Αναφορών έχουν εκφράσει την ανησυχία τους για την πύκνωση των πειρατικών επιθέσεων σε μικρά δεξαμενόπλοια, τα οποία είναι κυρίως πλοία εφοδιασμού. Τουλάχιστον έξι περιστατικά σημειώθηκαν το 2014 στη Νοτιοανατολική Ασία, με τους πειρατές να κλέβουν ουσιαστικά το φορτίο των πλοίων.
Οι αναλυτές έχουν εκφράσει τους φόβους τους για μία νέα τάση στην περιοχή καθώς οι πειρατικές επιθέσεις έχουν στόχο το φορτίο (καύσιμα) που μεταφέρουν αυτού του είδους τα πλοία.
Παλαιότερα η πλειοψηφία των επιθέσεων στα πλοία στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ασίας αφορούσε μικροκλοπές χρημάτων από τα πληρώματα. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, το πρώτο εξάμηνο του 2014 καταγράφηκαν συνολικά 116 περιστατικά πειρατείας και ένοπλης ληστείας εναντίον πλοίων, ελαφρώς λιγότερα από τα 138 που είχαν σημειωθεί την αντίστοιχη περίοδο του 2013.
Σε 78 πλοία οι πειρατές κατάφεραν να επιβιβαστούν χωρίς όμως άλλη συνέχεια, ενώ σε 21 εκδηλώθηκε απλώς πειρατική απόπειρα.
Οι ναυτικοί που κρατήθηκαν έστω και λίγο όμηροι ανήλθαν σε 200, ενώ πέντε απήχθησαν και δύο σκοτώθηκαν.
Από τις 116 περιπτώσεις πειρατείας το πρώτο εξάμηνο του 2014, οι 47 αναφέρθηκαν στην περιοχή της Ινδονησίας, ενώ σε 40 από αυτές οι πειρατές κατάφεραν να ανέβουν στο πλοίο.
Η συντριπτική πλειονότητα αυτών των περιστατικών αφορούσε μικροκλοπές αντικειμένων και χρημάτων. Στη Δυτική Αφρική αναφέρθηκαν 23 περιστατικά, με τα 10 εξ αυτών να έχουν καταγραφεί ανοικτά της Νιγηρίας.
Τέσσερα πλοία κατελήφθησαν από τους πειρατές, συμπεριλαμβανομένου ενός δεξαμενόπλοιου μεταφοράς προϊόντων αργού, που κατελήφθη στην Γκάνα από Νιγηριανούς πειρατές.
Οι Νιγηριανοί πειρατές, το πρώτο εξάμηνο του 2013 απήγαγαν 56 ναυτικούς και είναι υπεύθυνοι για 30 επιχειρήσεις απαγωγής. Συνολικά, οι επιθέσεις στη Νιγηρία έφτασαν τις 22, ενώ συνολικά στον Κόλπο της Ν. Γουινέας έφτασαν τις 31.
Τέλος, ένα θέμα που προβληματίζει είναι ότι υπάρχουν περιστατικά πειρατικών επιθέσεων τα οποία δεν δηλώνονται, με αποτέλεσμα αφενός να είναι μικρότερη από όσο απαιτείται η αντίδραση των Αρχών και αφετέρου τα πλοία να μην γνωρίζουν τις νέες επικίνδυνες περιοχές των θαλασσίων οδών.
