Το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού εκπονεί έργα 24.000.000 ευρώ χρηματοδοτούμενα από το Ταμείο Ανάκαμψης, σε μείζονες αρχαιολογικούς χώρους. Το πρόγραμμα του ΥΠΠΟΑ περιλαμβάνει έργα πυρόσβεσης στους αρχαιολογικούς χώρους των Φιλίππων και του Μυστρά, έργα αντιπλημμυρικής προστασίας στα Μάλια και στο Δίον, έργα αντιμετώπισης των βραχοπτώσεων στους Δελφούς.
Στο πλαίσιο του ίδιου προγράμματος είναι σε εξέλιξη η εκπόνηση του σχεδίου της εθνικής στρατηγικής για την προσαρμογή της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, όπως και η δημιουργία συστημάτων καταγραφής και παρακολούθησης της επίδρασης της κλιματικής αλλαγής στις συνθήκες μικροπεριβάλλοντος για τη διατήρηση της επιφάνειας των υλικών των μνημείων.
Όπως δήλωσε η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη, «Όλο και συχνότερα διαπιστώνουμε όλοι μας τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης με την εμφάνιση συχνών και έντονων καιρικών φαινομένων. Το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού έχει δώσει ιδιαίτερη έμφαση στις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης επί των πολιτιστικών αγαθών, έχοντας συγκροτήσει ήδη από τον Οκτώβριο 2019 πολυεπιστημονική επιτροπή, η οποία μελετά συστηματικά το θέμα, αλλά και έχοντας προχωρήσει σε μελέτες και ωρίμανσης έργων επί μνημείων και αρχαιολογικών χώρων. Μέχρι σήμερα δεν καταγράφονται σημαντικοί κίνδυνοι για τα μνημεία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Ωστόσο, αποτελεί προτεραιότητα η πρόληψη, η συστηματική παρακολούθηση και η θωράκιση του πολιτιστικού αποθέματος από την κλιματική κρίση. Η ένταξη του συνόλου των προτεινόμενων από το ΥΠΠΟΑ έργων για χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ενισχύει την προσπάθειά μας για την αντιμετώπιση του προβλήματος της κλιματικής κρίσης, το οποίο συνδέεται άμεσα και με την αναπτυξιακή διάσταση του πολιτισμού, καθώς οι περιοχές που εντάσσονται, αποτελούν σημαντικούς πόλους πολιτισμού και τουρισμού για τις τοπικές κοινωνίες. Το πρόγραμμα ενεργειών του ΥΠΠΟΑ, είναι απολύτως σε συμφωνία με το Εθνικό Σχέδιο Δράσης καθώς και με τις ευρωπαϊκές πολιτικές με στόχο μια συνολική αντιμετώπιση του προβλήματος που απασχολεί όλο τον κόσμο, όλο και πιο έντονα».
Αναλυτικά, τα ενταγμένα έργα είναι:
1. Πυρόσβεση Αρχαιολογικού Χώρου Φιλίππων
2. Πυρόσβεση Αρχαιολογικού Χώρου Μυστρά
Συνολικός προϋπολογισμός: 7.200.000 ευρώ
Το κάθε έργο περιλαμβάνει την εγκατάσταση σύγχρονου συστήματος πυρόσβεσης στον αρχαιολογικό χώρο, καθώς και τις υποστηρικτικές ενέργειες που απαιτούνται, Ο αρχαιολογικός χώρος των Φιλίππων, όπως και ο αρχαιολογικός χώρος του Μυστρά περιλαμβάνονται στον Κατάλογο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.
3. Μέτρα αντιμετώπισης βροχοπτώσεων στους Δελφούς (προϋπολογισμός 10.000.000)
Το πρόβλημα των βροχοπτώσεων ογκωδών τεμαχίων στην ανατολική πλευρά του Αρχαιολογικού Χώρου των Δελφών -ανατολικά του Αρχαίου Θεάτρου και κυρίως στην περιοχή πέριξ της Κασταλίας πηγής- είναι γνωστό από τα αρχαία χρόνια και σοβαρότατο, καθώς εγκυμονεί κινδύνους για τους επισκέπτες, ενώ άπτεται με άμεσο τρόπο της εξασφάλισης και της προστασίας των μνημείων του περιβάλλοντος χώρου αυτών και των έργων υποδομής (οδικοί άξονες κτλ).
4. Αντιπλημμυρικά έργα στο Δίον (προϋπολογισμός 2.250.000 ευρώ)
Το έργο στοχεύει στην πρόληψη και την αντιμετώπιση των κινδύνων που προκαλούνται από συχνά πλημμυρικά φαινόμενα στην περιοχή του αρχαιολογικού χώρου του Δίου Πιερίας. Ο συγκεκριμένος χώρος πλήττεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα από έντονα καιρικά πλημμυρικά φαινόμενα, τα οποία επαναλαμβάνονται στην περιοχή περίπου ανά πενταετία και παρουσιάζουν μεγαλύτερη ένταση ανά εικοσαετία. Στο έργο περιλαμβάνονται, ο καθαρισμός της κοίτης του ρέματος της Ουρλιάς και του ποταμού Βαφύρα, καθώς και η εκτέλεση σωστικών αρχαιολογικών εργασιών.
5. Αντιπλημμυρικά έργα στο Μινωικό Ανάκτορο των Μαλίων της Κρήτης (προϋπολογισμός 3.360.000 ευρώ)
Ο επισκέψιμος αρχαιολογικός χώρος των Μαλίων περιλαμβάνει το Μινωικό Ανάκτορο και τα ανεσκαμμένα τμήματα της αρχαίας πόλης που το περιβάλλουν. Ακραία καιρικά φαινόμενα άρχισαν να παρατηρούνται από το 2019, όταν οι έντονες πλημμύρες που έπληξαν το νησί, οδήγησαν σε κατολισθήσεις και καταστροφές. Το έργο περιλαμβάνει την κατασκευή εκτεταμένου αποστραγγιστικού δικτύου και την αντικατάσταση των κατεστραμμένων από τη χαλαζόπτωση πολυκαρβονικών φύλλων κάλυψης των στεγάστρων με νέα υψηλής ανθεκτικότητας.
6. Εκπόνηση σχεδίου Εθνικής Στρατηγικής για την προσαρμογή της προστασίας των μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής (προϋπολογισμός 2.000.000 ευρώ)
Περιλαμβάνονται δράσεις αναγνώρισης και τεκμηρίωσης των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στην πολιτιστική κληρονομιά και εκπόνηση σχεδίου Εθνικής Στρατηγικής με τη συγκέντρωση και καταγραφή υφιστάμενων στοιχείων και πληροφοριών από συναρμόδιες -εκτός ΥΠΠΟΑ- Υπηρεσίες. Με βάση τα δεδομένα της ως άνω καταγραφής δημιουργείται online πλατφόρμα, η οποία αξιοποιείται για την εκπόνηση χαρτών τρωτότητας και για τον προσδιορισμό ων κλιματικών δεικτών ανά γεωγραφική περιοχή της Ελληνικής Επικρατείας σε επίπεδο Περιφερειακής Ενότητας και ανά κατηγορία κλιματικού κινδύνου ή συνδυασμού αυτών (ακραία καιρικά φαινόμενα, πλημμύρες, ξηρασία – ερημοποίηση – διάβρωση, δασικές πυρκαγιές, καύσωνες, άνοδος της στάθμης της θάλασσας και κατακλυσμός παράκτιων ζωνών). Επίσης, δημιουργείται ολοκληρωμένο ψηφιακό αποθετήριο για την αποθήκευση και την εύκολη συνδυαστική ανάκτηση των ανωτέρω πληροφοριών. Παράλληλα, εκπονείται μελέτη για τον τρόπο παρακολούθησης και μετριασμού των κινδύνων που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή και επηρεάζουν τα μνημεία.
7. Συστήματα καταγραφής και παρακολούθησης της επίδρασης της κλιματικής αλλαγής στις συνθήκες μικροπεριβάλλοντος για τη διατήρηση της επιφάνειας των υλικών των μνημείων (προϋπολογισμός 1.500.000 ευρώ)
Το έργο περιλαμβάνει την ανάπτυξη ενός καινοτόμου διαλειτουργικού συστήματος δικτύου ασύρματων ετερογενών αισθητήρων σε μνημεία και αρχαιολογικούς χώρους σε όλη την Ελλάδα, καθώς και το κέντρο ελέγχου των πληροφοριών από τη συλλογή 30 σταθμών εργασίας σε ισάριθμα μνημεία και αρχαιολογικούς χώρους, σε συνδυασμό με την ανάπτυξη κινητής μονάδας απόκρισης. Προβλέπεται, επίσης, η ανάλυση και η επεξεργασία κλιματικών δεδομένων και η δημιουργία κλιματικού προφίλ των μνημείων με εκτίμηση των τοπικών κλιματικών κινδύνων βάσει των ανωτέρω καταγραφών.
