Τον κομβικό ρόλο που κατέχει η ναυτιλία στη διαδικασία της πράσινης μετάβασης ανέδειξε η πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών Μελίνα Τραυλού, σε εκδήλωση που διοργάνωσε το Διεθνές Ναυτιλιακό Επιμελητήριο (ICS) στην COP 28 στο Ντουμπάι, με θέμα «Shaping the Future of Shipping: Delivering a Net Zero World», την Κυριακή 10 Δεκεμβρίου.
“Δεν μπορούμε καν να συζητήσουμε, πόσο μάλλον να πετύχουμε, μια παγκόσμια ενεργειακή μετάβαση χωρίς τη ναυτιλία και το ρόλο της ως καταλύτη σε κάθε πτυχή της κοινωνικοοικονομικής αλλαγής και προόδου” τόνισε με έμφαση η κ. Τραυλού δίνοντας το στίγμα, καλώντας σε μια διευρυμένη συνεργασία. “Μας καλώ όλους να συνεργαστούμε όσο ποτέ άλλοτε, για να πετύχουμε αυτό το μέλλον. Το μέλλον της ναυτιλίας. Το μέλλον του κόσμου μας” είπε.
Η πρόεδρος της Ε.Ε.Ε. υπογράμμισε, παράλληλα, ότι “η ναυτιλία πάντα καθοδηγούσε την παγκόσμια αλλαγή μέσω κινήτρων, αποφασιστικότητας και οράματος, και τώρα πρέπει να εμπνεύσει και να ηγηθεί, για άλλη μια φορά. Η ναυτιλία πάντα έχτιζε γέφυρες για την ανάπτυξη και την ευημερία. Αυτός είναι ο σκοπός μας, το καθήκον μας και η δέσμευσή μας απέναντι στον κόσμο” τόνισε.
“Έχουμε ένα κοινό όραμα και στόχο – έναν κόσμο με μηδενικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα το συντομότερο δυνατό” ανέφερε και χαρακτήρισε τη σύνοδο κορυφής ως “μοναδική ευκαιρία” όχι μόνο “για να διαμορφώσουμε ένα βιώσιμο μέλλον για τη ναυτιλία”, αλλά και να “διαδραματίσουμε καθοριστικό ρόλο στο να βοηθήσουμε ολόκληρη την παγκόσμια οικονομία να επιταχυνθεί προς το net zero”.
Επιπλέον, η πρόεδρος της ΕΕΕ, δίνοντας τον τόνο του κλάδου, έχουσα το τιμητικό προνόμιο να απευθύνεται στην COP 28, τόνισε ότιη η προσήλωση της ναυτιλιακής βιομηχανίας, είναι δεδομένη στην προσπάθεια για προστασία του περιβάλλοντος και ανάσχεσης της κλιματικής κρίσης. “Δεν πρέπει να αμφισβητείται η βούληση της βιομηχανίας μας να ωθήσει προς το καθαρό μηδέν”, και διεμήνυσε ότι “αγκαλιάζουμε τους πιο φιλόδοξους στόχους του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού, όπως αυτοί συμφωνήθηκαν στη στρατηγική ορόσημο του 2023 για τη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου”.
Φιλικό μέσο μεταφοράς
Παράλληλα, υπογράμμισε τον ρόλο της ναυτιλίας ως του πιο φιλικού προς το περιβάλλον κλάδου μεταφοράς σημειώνοντας ότι “η ναυτιλία έχει ξεπεράσει τους περισσότερους άλλους βιομηχανικούς κλάδους όσον αφορά τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, λαμβάνοντας υπόψη ότι είναι μια βιομηχανία δέσμια των ορυκτών καυσίμων”.
Μην ξεχνάτε πρόσθεσε “ότι η ναυτιλία μεταφέρει περίπου το 90% του παγκόσμιου εμπορίου και εκπέμπει λιγότερο από το 1/15 των εκπομπών της χώρας με τις μεγαλύτερες εκπομπές. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 20 περίπου ετών, η ναυτιλιακή δραστηριότητα έχει σχεδόν διπλασιαστεί- ωστόσο οι εκπομπές από τη ναυτιλία σε όρους παγκόσμιας παραγωγής CO2 έχουν μειωθεί από περίπου 2,9% σε 2,2%”.
Όμως η ναυτιλία δεν αρκείται σε αυτό σύμφωνα με την πρόεδρο της ΕΕΕ. “Πρέπει να κάνουμε περισσότερα. Δεν πρέπει να αμφισβητείται η βούληση της βιομηχανίας μας να ωθήσει προς το καθαρό μηδέν. Ως εκ τούτου, αγκαλιάζουμε τους πιο φιλόδοξους στόχους του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού, όπως αυτοί συμφωνήθηκαν στη στρατηγική ορόσημο του 2023 για τη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου”.
Οι προκλήσεις
Επιπλέον, η πρόεδρος της ΕΕ περιέγραψε τις προκλήσεις, που αντιμετωπίζει η ναυτιλία προς την πράσινη μετάβαση: “Είναι όμως γεγονός ότι το κλειδί της μελλοντικής μας επιτυχίας εξαρτάται σημαντικά από τους εξωτομεακούς ενδιαφερόμενους φορείς. Δεν παράγουμε ενέργεια, δεν εμπορευόμαστε ενέργεια. Αλλά χρησιμοποιούμε και μεταφέρουμε ενέργεια. Δεν σχεδιάζουμε ή κατασκευάζουμε μηχανές ή πλοία, αλλά κάνουμε τις επενδύσεις που το καθιστούν εφικτό. Είναι επομένως σαφές ότι βρισκόμαστε στην πλευρά της ζήτησης του “κεφαλαίου της πράσινης ενέργειας”. Εξαρτόμαστε από τις εξελίξεις στην πλευρά της προσφοράς για την πλήρη απαλλαγή της βιομηχανίας μας από τον άνθρακα”.
Όμως σύμφωνα με την ίδια “η ναυτιλία θα συνεχίσει να καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια στον τομέα του άμεσου ελέγχου της”.
Στη συνέχεια ανέδειξε μια ακόμη πτυχή τον ρόλο άλλων εμπλεκομένων εκτός ναυτιλίας: “Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ο ΙΜΟ ρυθμίζει μόνο τα πλοία. Δεν μπορεί να ρυθμίσει άμεσα τους παραγωγούς καυσίμων, τους προμηθευτές, τα λιμάνια, τους ναυλωτές ή ακόμη και τους ναυπηγούς, η συμβολή όλων των οποίων στην απαλλαγή από τον άνθρακα είναι απαραίτητη”.
Ανταγωνιστικότητα
Η πρόεδρος της ΕΕΕ, παράλληλα, έθεσε και τα ζητήματα ανταγωνιστικότητας της ναυτιλίας: “Ένα άλλο σημαντικό γεγονός είναι ότι η ναυτιλία είναι η πιο οικονομικά αποδοτική και ενεργειακά αποδοτική μορφή μεταφοράς. Η ναυτιλία έχει καταφέρει να εκμεταλλευτεί τις οικονομίες κλίμακας στον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό, με άμεσα οικονομικά οφέλη για τον παγκόσμιο καταναλωτή. Η αποδοτικότητα του κόστους της βιομηχανίας μας πρέπει, με κάθε τρόπο, να διαφυλαχθεί. Αυτό σημαίνει ότι η αλλαγή πρέπει να γίνει με τρόπο που να προστατεύει τη βιωσιμότητα του κλάδου μας, χωρίς αρνητικές επιπτώσεις στην ευημερία των πολιτών του κόσμου. Ως εκ τούτου, είναι επίσης ζωτικής σημασίας τα προτεινόμενα μέτρα μείωσης των αερίων του θερμοκηπίου να λαμβάνουν υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των διαφόρων τομέων της ναυτιλίας, προστατεύοντας τη βιωσιμότητά τους”.
Τα ειδικά χαρακτηριστικά
Η Μελίνα Τραυλού εστίασε, δε, και στα διακριτά στοιχεία επιμέρους κλάδων της ναυτιλίας που χρήζουν ανάδειξης, ώστε να καταγραφούν σε πραγματική βάση οι προκλήσεις της πράσινης μετάβασης. “Ιδιαίτερη προσοχή, είπε, θα πρέπει να δοθεί στον τομέα των χύδην φορτίων/tramp, ο οποίος μεταφέρει πάνω από το 85% του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου. Λόγω της φύσης και των λειτουργικών χαρακτηριστικών του, είναι ο πιο δύσκολος τομέας της ναυτιλίας για μείωση των ρύπων, καθώς απαιτεί εναλλακτικά καύσιμα και υποδομές που πρέπει να είναι διαθέσιμες στα περισσότερα λιμάνια σε όλο τον κόσμο. Απαιτεί επίσης τη συνεργασία και τη δέσμευση των εμπορικών διαχειριστών των πλοίων, οι οποίοι κατά κανόνα απασχολούν τα πλοία”.
Η πρόεδρος της ΕΕΕ έδωσε στη συνέχεια ένα περίγραμμα του πως πρέπει να κινηθεί η ναυτιλία: “Η δραστηριότητα και οι επενδύσεις που απαιτούνται για την επίτευξη των στόχων της στρατηγικής του ΙΜΟ είναι έντονες, ευρείας κλίμακας και πρέπει να εκτελεστούν σε δύο μέτωπα:
-Αναβάθμιση της βιώσιμης μετάβασης του υπάρχοντος στόλου,
-και οι επενδύσεις σε νέα πλοία.
Η αναθεωρημένη στρατηγική του ΙΜΟ, με τις πιο κοντινές προθεσμίες, θέτει πρόσθετες προκλήσεις για τον υπάρχοντα στόλο, η συντριπτική πλειοψηφία του οποίου θα λειτουργεί κατά τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου έως το 2050. Αυτή τη στιγμή που μιλάμε, 4.800 πλοία βρίσκονται σε παραγγελία, με ημερομηνίες παράδοσης έως το 2030.
Ως πρώτο βήμα, η ανάπτυξη παγκοσμίως διαθέσιμων εναλλακτικών καυσίμων drop-in για τη ναυτιλιακή βιομηχανία πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα. Ομοίως, η δέσμευση άνθρακα μπορεί να συμβάλει στην περαιτέρω μείωση των εκπομπών των υφιστάμενων πλοίων και να αντισταθμίσει την πιθανή μη διαθεσιμότητα καθαρών καυσίμων.”
Ο ανταγωνισμός με άλλους κλάδους
Για την ναυτιλία υπάρχει και η πρόκληση του ανταγωνισμού από την στεριά σύμφωνα με την κα. Τραυλού: “Είναι πράγματι γεγονός ότι η ναυτιλία θα ανταγωνιστεί με όλους τους άλλους τομείς για νέα καύσιμα. Και η ναυτιλία θα είναι ένας δευτερεύων παίκτης στη ζήτησή τους, δεδομένης της τεράστιας ζήτησης για ενέργεια στην ξηρά. Αλλά τελικά, η μόνιμη απεξάρτηση από τον άνθρακα συνεπάγεται αναγκαστικά μια νέα γενιά ασφαλών τεχνολογιών πρόωσης, μείωσης των εκπομπών και καυσίμων. Όπως αναφέρθηκε, η προσπάθεια αυτή απαιτεί τη συμβολή και το συντονισμό ενός σημαντικού φάσματος εξωτομεακών φορέων. Η συνεργασία, η αποφασιστικότητα και η δέσμευση όλων μας είναι το κλειδί για να φέρουμε με επιτυχία την αποτελεσματική απαλλαγή από τον άνθρακα στα χέρια μας”.
Το άλυτο πρόβλημα
“Είναι σαφές ότι πρέπει να γίνουν πάρα πολλά, κυρίες και κύριοι, και όμως το πρώτο σημείο ελέγχου της στρατηγικής του ΙΜΟ απέχει μόλις 7 χρόνια”, συνέχισε η κα. Τραυλού και πρόσθεσε: “Ο χρόνος για να δράσουμε είναι τώρα. Και σαν να μην ήταν αρκετά δύσκολα τα πράγματα, υπάρχει ένα ακόμη άλυτο πρόβλημα. Η ναυτιλία είναι ιδιαίτερα εντάσεως κεφαλαίου και απρόβλεπτη. Η απουσία κοινής προσέγγισης και ξεκάθαρης κατεύθυνσης από τις κυβερνήσεις, τις ρυθμιστικές αρχές και τα ενδιαφερόμενα μέρη προσθέτει μια ακόμη διάσταση σε αυτή την απρόβλεπτη κατάσταση”.
“Έχουμε όλοι ένα κοινό όραμα. Αλλά συχνά χάνεται στη μετάφραση» είπε χαρακτηριστικά η κα. Τραυλού. Και συμπλήρωσε: “Αυτό οδηγεί σε σύγχυση, αβεβαιότητα και μερικές φορές και σε περιφερειακές αποφάσεις, όπως το επικείμενο ΣΕΔΕ της ΕΕ στη ναυτιλία. Δεν μπορούμε να έχουμε περιφερειακές λύσεις για μια παγκόσμια βιομηχανία και για περιουσιακά στοιχεία που μετακινούνται παγκοσμίως. Αυτό υπονομεύει τις προσπάθειες του ΙΜΟ να εισαγάγει παγκόσμιες λύσεις που εξασφαλίζουν ισότιμους όρους ανταγωνισμού σε παγκόσμιο επίπεδο”.
Η ασφάλεια πάνω από όλα
Η πρόεδρος της ΕΕΕ στην επιδραστική της ομιλία δεν παρέλειψε να αναφερθεί και στον ναυτικό. “Η παγκόσμια στροφή προς το καθαρό μηδενικό επίπεδο θα πρέπει να γίνει με έναν κοινό παρονομαστή: την ασφάλεια των ανθρώπων, των πλοίων και του περιβάλλοντος. Εξάλλου, οι άνθρωποι είναι η κινητήρια δύναμη της βιομηχανίας μας. Οι άνθρωποι θα πρέπει να συνεχίσουν να αποτελούν την πρωταρχική μας εστίαση, την πυξίδα μας σε αυτή την ενεργειακή μετάβαση. Γι’ αυτό είναι τόσο σημαντικό οι άνθρωποί μας, επί των πλοίων και στη στεριά, να είναι καλά εξοπλισμένοι για να προσαρμοστούν στη νέα εποχή”.
