“… τα μαθητικά τα χρόνια δε τ’ αλλάζω με τίποτα!”
Ο άνθρωπος έχει την τάση να ξεχνά τα δύσκολα, όσο ειδικά απομακρύνονται από αυτά. Είναι και μηχανισμός άμυνας για να αντεπεξέρχονται τα δεινά. Υπάρχουν, όμως, και κάποια γεγονότα και καταστάσεις, που όχι μόνο δε μπορεί κάποιος να ξεχάσει αλλά επιπλέον σημαδεύουν, ακόμη και καθορίζουν τη ζωή του.
Ένα από αυτά τα γεγονότα, ίσως και το πιο σοβαρό, αποτελεί η κακοποίηση που υφίστανται ολοένα και περισσότεροι έφηβοι και νέοι, στο σχολείο αλλά και σε λοιπές δραστηριότητες, ειδικά στον αθλητισμό. Η κακοποίηση, αν και σύνηθες φαινόμενο που έχει απασχολήσει έντονα και το κράτος, είναι οξύμωρο πόσο δύσκολα γίνεται αντιληπτό από γονείς και οικείους του θύματος. Ακόμη δε πιο δύσκολο, είναι να επικοινωνήσει ο ίδιος ο ανήλικος ή πρώιμα έφηβος, ένα τέτοιο δυσμενές γεγονός είτε από ντροπή είτε από ενοχή είτε από φόβο ότι δε θα γίνει πιστευτό.
Οι έφηβοι και πρώιμα νέοι, στις μέρες μας πλέον αντιμετωπίζουν μόνο προκλήσεις και άγχος, σε μία ηλικία που θα έπρεπε να θεωρείται από τις πιο όμορφες. Αντ’ αυτού όμως, έρχονται αντιμέτωποι με ακραία πίεση πολυεπίπεδη: πίεση, για παράδειγμα, από το σχολείο που κάθε χρόνο οι απαιτήσεις και οι συνθήκες γίνονται πιο δύσκολες και άνισες, ζητώντας από μαθητές να είναι άψογα λειτουργικές μηχανές αποστήθισης και επιπλέον να δώσουν οι μαθητές αυτοί έναν μάταιο αγώνα για εισαγωγή στην 3βάθμια εκπαίδευση, με δεδομένη τη πιθανότητα να μην εργαστούν ποτέ στο πεδίο που ενδεχόμενα φοιτούν. Πίεση από γονείς που περιμένουν από τα παιδιά τους το απόλυτο, είτε δηλαδή να συνεχίσουν το έργο τους είτε να επιτύχουν όσα δεν μπόρεσα οι ίδιοι κ.α.
Μέσα σε αυτή τη χαοτική κατάσταση, οι έφηβοι και νέοι έρχονται αντιμέτωποι επιπλέον, με σκληρούς συνομηλίκους, οι οποίοι παραμονεύουν για ανθρωποφαγία και οι έφηβοι σε όλη αυτή τη χιονοστιβάδα, προσπαθούν να βρουν διεξόδους για να εκτονώσουν την πανταχόθεν πίεση, άγχος, κατάθλιψη κ.α. Δεν είναι τυχαίο, ότι η ειδικότητα του παιδοψυχολόγου/-θεραπευτή / -ψυχιάτρου πλέον είναι σε ακμή και τόσο διαδομένη.
Ένας από τους τρόπους που επιλέγουν οι νέοι να αναζητήσουν το δρόμο τους προς στο φως στο τούνελ τους, είναι κάθε είδους και τύπου δραστηρίοτητες, καλλιτεχνικά, εικαστικά κα. Πολύ όμως δημοφιλής επιλογή, με προτέρημα τη στοχοπροσήλωση, την εγκράτεια, την πειθαρχία κα, είναι ο αθλητισμός. Ο αθλητισμός όμως, και ειδικά ο πρωταθλητισμός, πολλές φορές οδηγεί τους εφήβους και νέους στην ανεπανόρθωτη παγίδα, αντί να “ξεφύγουν” από την ασφυξία της κακοποίησης, να κινδυνεύουν από απομόνωση, κακομεταχείριση πολύ πιο εντατική, τόσο από συναθλητές αλλά και από τους ίδιους τους προπονητές. Και αυτού του είδους η κακοποίηση, που στο σχολείο δυσκολεύονται οι έφηβοι να αποκαλύψουν, στον αθλητισμό δε θέλουν καν να το παραδεχτούν ότι υπάρχει.
Ο λόγος είναι γιατί, η συνθήκη του σχολείου είναι γεγονός που ένας μαθητής δεν μπορεί να αποφύγει και τις περισσότερες φορές απλά το ανέχονται. Στον αθλητισμό, όμως οι νέοι καταθέτουν ψυχή, τον αγαπούν και τον επιλέγουν, και αν χρειαστεί να αποδεχτούν ότι κακοποιούνται, είναι αναγκασμένοι να παύσουν – ανάλογα και με την ηλικία τους – τη δραστηριότητα που είναι συνυφασμένη ολόκληρη η ζωή τους. Από τον φόβο αυτό, λοιπόν επιλέγουν να μη παραδέχονται αλλά ακόμη και να κωφεύουν, ώστε να μην αναγκαστούν να εγκαταλείψουν ό,τι περισσότερο αγαπούν.
Προσπαθούν να το παρακάμψουν αρχικά, να το κουκουλώσουν και να ζήσουν με αυτό σαν να είναι φυσιολογικό. Αυτό όμως το “θεριό” μεγαλώνει και έρχεται η στιγμή που καταπίνει τον έφηβο και νεαρό αθλητή, ο οποίος δεν έχει ούτε τη δυνατότητα ούτε την εμπειρία να το ελέγξει.
Οι νέοι αρχίζουν να αμφισβητούν τον ίδιο τους τον εαυτό, τις δεξιότητές τους και όσο δεν αντιμετωπίζουν το πρόβλημά τους μεγενθύνεται. Κάποιοι μαθαίνουν να ζουν με αυτό το βίωμα και τραύμα κάποιοι χάνονται στη δίνη. Και όμως, υπάρχει αστική και ποινική ευθύνη όσων προκαλούν αυτή τη βάναυση συμπεριφορά. Όσο και αν φαίνεται δύσκολο, όσο και αν τα στόματα μένουν κλειστά όσο υπάρχει η πιθανότητα της πρόκρισης, υπάρχει νομική αντιμετώπιση.
Η εξουσία των προπονητών και διοίκησης των αθλητικών φορέων αλλά και η εξάρτηση από τον ίδιο τον αθλητή, είτε για πρόκριση αλλά και για την ίδια την παραμονή στον (πρωτ)αθλητισμό, καθιστά τους αθλητές σιωπηλούς και παγιδευμένους. Η εξουσία των προπονητών επεκτείνεται και στους γονείς, που δεν επιθυμούν να θέσουν σε κίνδυνο τυχόν αθλητική καριέρα των παιδιών τους, νομίζοντας ότι πράττουν ορθά για το μέλλον τους.
Πρόσφατα η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή αναγνώρισε τα δικαιώματα των αθλητών για ένα ασφαλές και υγιές αθλητικό περιβάλλον, υποστηρίζοντας ότι όλοι πρέπει να καταγγέλλουν περιστατικά βίας και κακομεταχείρισης όταν αυτά πέφτουν στην αντίληψη τους. Οι ομοσπονδίες οφείλουν να ενημερώνονται και να έχουν ειδικευμένο προσωπικό, ώστε να αντιμετωπίζονται τέτοια φαινόμενα.
Φαινόμενα παρενόχλησης και κακοποίησης που γεννούν αστικές και ποινικές ευθύνες σε έναν αθλητικό φορέα, μπορούν να εκφραστούν με πέντε μορφές που μπορεί να συμβούν σε συνδυασμό ή μεμονωμένα. Σε αυτές περιλαμβάνονται i) ψυχολογική κακοποίηση, ii) σωματική κακοποίηση, iii) σεξουαλική παρενόχληση, iv) σεξουαλική κακοποίηση και v) παραμέληση.
Υποκείμενα, επομένως, αδικοπραξιών στην αθλητική δραστηριότητα και δεκτικά καταλογισμού ευθυνών μπορεί να είναι αθλητές, προπονητές και τα ίδια τα σωματεία, δηλαδή φυσικά ή νομικά πρόσωπα σχετιζόμενα άμεσα ή έμμεσα με την αθλητική δράση και το αθλητικό γίγνεσθαι.
Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 914 ΑΚ, «Όποιος ζημιώσει άλλον παράνομα και υπαίτια έχει υποχρέωση να τον αποζημιώσει», ενώ κατά τη διάταξη του άρθρου 932 του ίδιου Κώδικα «Σε περίπτωση αδικοπραξίας, ανεξάρτητα από την αποζημίωση για την περιουσιακή ζημία, το δικαστήριο μπορεί να επιδικάσει εύλογη κατά την κρίση του χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης. Αυτό ισχύει ιδίως για εκείνον που έπαθε προσβολή της υγείας, της τιμής …». Από τις διατάξεις αυτές, σε συνδυασμό με εκείνες των άρθρων 297, 298 και 330 ΑΚ, σαφώς συνάγεται ότι προϋποθέσεις γενέσεως ευθύνης προς αποζημίωση ή χρηματική ικανοποίηση λόγω ηθικής βλάβης από αδικοπραξία είναι:
α) ζημιογόνος συμπεριφορά (πράξη ή παράλειψη),
β) παράνομος χαρακτήρας της πράξεως ή της παραλείψεως,
γ) υπαιτιότητα,
δ) ζημία και
ε) πρόσφορος αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ της ζημιογόνου συμπεριφοράς (ήτοι του «νομίμου λόγου ευθύνης») και του επελθόντος ζημιογόνου αποτελέσματος.
Σύμφωνα με το άρθρο 5 παρ. 1 του Συντάγματος, καθένας έχει το δικαίωμα να αναπτύσσει ελεύθερα την προσωπικότητά του και να συμμετέχει στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της χώρας, ενώ σύμφωνα με το άρθρο 2 παρ. 1 του Συντάγματος, ο σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου αποτελούν την πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας.
Από το συνδυασμό των άρθρων 57ΑΚ, 914ΑΚ, 361, 361Α και 333 Π.Κ., συνάγεται ότι, έχει δικαίωμα να ζητήσει αποζημίωση όποιος υπέστη προσβολή της προσωπικότητος από γεγονός του παρόντος ή του παρελθόντος που υποπίπτει στις αισθήσεις και είναι δεκτικό αποδείξεως.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τα άρθρα 57Α.Κ, 914Α.Κ και 932Α.Κ, όποιος προσβάλλεται παράνομα στην προσωπικότητά του, πέραν από την απαίτηση άρσης της προσβολής και μη επανάληψής της στο μέλλον, έχει δικαίωμα να ζητήσει προσήκουσα αποζημίωση ανάλογη της ηθικής βλάβης την οποία υπέστη.
Ένας κούκος δε φέρνει την άνοιξη, και τελευταία έχουν ακουστεί κάποια μεμονωμένα γεγονότα τα οποία φέρνουν στην επιφάνεια, τα κακώς κείμενα του αθλητισμού. Αρχής γενομένης με την Μπεκατώρου και τη σεξουαλική κακοποίηση που κατήγγειλε, και όπως έχουν υποστεί ανήλικοι και σε άλλα αθλήματα, την κακομεταχείριση στο χώρο της ενόργανης και του στίβου, όταν πρόσφατα το νέο αστέρι του τελευταίου, ο Εμμανουήλ Καραλής αποκάλυψε για την κακοποίηση που δέχτηκε από τον προπονητή του, έτσι σιγά σιγά τα στόματα ανοίγουν και η κατάσταση δε φαίνεται να εκπλήσσει. Έφηβοι και νέοι αθλητές εκτός από τις σκληρές προπονήσεις και στις στερήσεις, καλούνται να ικανοποιούν βάρβαρα ένστικτα κάθε έκφανσης αυτών από τους οποίους εξαρτώνται.
Η αυτορύθμιση δεν αρκεί για να καθαρίσει ένα πεδίο που πρέπει να είναι καθαρό και υγειές, γιατί νους υγιής εν σώματι υγιεί. Πρέπει η κάθαρση να επέλθει από όλους. Καμία ανοχή και καμία συγκάλυψη σε ένα τομές στο οποίο εμπιστευόμαστε τα παιδιά μας!
