Το 8ο Posidonia Sea Tourism Forum (PSTF) ξεκίνησε τις εργασίες του σήμερα στο Ηράκλειο της Κρήτης, σε μια κομβική στιγμή για τον τουρισμό κρουαζιέρας στη Μεσόγειο. Το Φόρουμ, που φιλοξενείται για πρώτη φορά στη Μεγαλόνησο, συγκέντρωσε πάνω από 200 κορυφαία στελέχη, υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, λιμενικές αρχές και ειδικούς στον τουρισμό, προκειμένου να διερευνήσουν το μέλλον του βιώσιμου θαλάσσιου τουρισμού υπό τον γενικό τίτλο: «Μεσόγειος: Επιτακτική ανάγκη για νέα δημοφιλή λιμάνια και προορισμούς».
Στην εναρκτήρια συνεδρία απηύθυναν χαιρετισμούς σημαντικοί κυβερνητικοί και περιφερειακοί παράγοντες, μεταξύ των οποίων ο Διευθύνων Σύμβουλος του Οργανισμού Λιμένος Ηρακλείου, Μηνάς Παπαδάκης, η Υφυπουργός Τουρισμού της Ελλάδας, Άννα Καραμανλή, ο Περιφερειάρχης Κρήτης, Σταύρος Αρναουτάκης, και ο Επίτροπος της Ε.Ε. για τις Βιώσιμες Μεταφορές και τον Τουρισμό, Απόστολος Τζιτζικώστας.
Στην κεντρική του ομιλία, ο κ. Τζιτζικώστας περιέγραψε το μέγεθος της ευκαιρίας –και της πρόκλησης– που αντιμετωπίζει ο κλάδος της κρουαζιέρας: «Μόνο στην Ελλάδα, το 2024 υπήρξαν σχεδόν 5.500 επισκέψεις κρουαζιερόπλοιων σε λιμάνια, φέρνοντας περίπου οκτώ εκατομμύρια επιβάτες στις ακτές μας. Αυτός είναι ένας εντυπωσιακός αριθμός, που αντανακλά το πόσο ζωτικής σημασίας είναι αυτός ο κλάδος τόσο για την εθνική οικονομία όσο και για τις τοπικές. Αλλά η ανάπτυξη δεν μπορεί να γίνει εις βάρος της βιωσιμότητας. Η ανταγωνιστικότητα και η περιβαλλοντική ευθύνη πρέπει να συμβαδίζουν, αν θέλουμε να διασφαλίσουμε το μέλλον για την επόμενη γενιά ταξιδιωτών».
Ο ίδιος, επέστησε την προσοχή στην αλλαγή του προφίλ και των προτεραιοτήτων των ταξιδιωτών κρουαζιέρας: «Το ενδιαφέρον για διακοπές κρουαζιέρας μεταξύ των νέων έχει αυξηθεί κατά περισσότερο από 55% τα τελευταία πέντε χρόνια, δείχνοντας μια ανανεωμένη διάθεση για αυτό το είδος τουρισμού. Ταυτόχρονα, η περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση αυξάνεται – οι ανησυχίες σχετικά με τον αντίκτυπο της κρουαζιέρας στον πλανήτη έχουν αυξηθεί κατά 32% μεταξύ του ίδιου κοινού. Πρέπει να τους ακούσουμε και να ανταποκριθούμε».
Ο Ευρωπαίος Επίτροπος αναφέρθηκε και στην επικείμενη Στρατηγική της Ε.Ε. για τα Λιμάνια, η οποία αναμένεται να παρουσιαστεί εντός του 2025: «Αυτό το ολοκληρωμένο σχέδιο θα επικεντρωθεί στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών λιμένων, προωθώντας παράλληλα τη βιωσιμότητα, επιταχύνοντας την ενεργειακή μετάβαση, βελτιώνοντας τις συνθήκες εργασίας και αυξάνοντας την ανθεκτικότητα στις γεωπολιτικές και οικονομικές αναταραχές. Είναι σημαντικό ότι ο κλάδος της κρουαζιέρας θα έχει ουσιαστικό ρόλο στην ανάπτυξη και την εφαρμογή αυτής της στρατηγικής».
Ο κ. Τζιτζικώστας ολοκλήρωσε την ομιλία του με ένα ισχυρό μήνυμα για την ανάγκη ισορροπίας: «Καταλαβαίνουμε ότι χωρίς ανταγωνιστικότητα, δεν υπάρχει βιώσιμο μέλλον. Θα κάνω ό,τι περνάει από το χέρι μου για να διασφαλίσω ότι οι πράσινες πολιτικές μας έχουν σχεδιαστεί για να ενισχύουν —και όχι να εμποδίζουν— τη δύναμη αυτού του ζωτικού κλάδου».
Η συνεδρία που ακολούθησε –με τίτλο «Ισορροπώντας μεταξύ Ανάπτυξης και Βιωσιμότητας στον Τουρισμό Κρουαζιέρας στη Μεσόγειο»– εμβάθυνε στα πιεστικά ζητήματα που επηρεάζουν δημοφιλείς προορισμούς, όπως η συμφόρηση των επισκεπτών, η πίεση στις υποδομές και η ανάγκη υποστήριξης των τοπικών κοινοτήτων.
Η Julie Green,Deputy Director General της Διεθνούς Ένωσης Εταιρειών Κρουαζιέρας (CLIA), αμφισβήτησε τις δημόσιες αιτιάσεις για τον υπερτουρισμό: «Ο τουρισμός κρουαζιέρας αντιπροσωπεύει μόλις το 2% των παγκόσμιων τουριστικών μεγεθών, ωστόσο έχει σημαντικό οικονομικό αντίκτυπο – σχεδόν 50 δισ. δολάρια ετησίως σε όλη την Ευρώπη. Μόνο στην Ελλάδα, το ποσό αυτό ανέρχεται σε περίπου 2 δισ. δολάρια. Οφείλουμε να επαναπροσδιορίσουμε τη συζήτηση: οι κρουαζιέρες δεν αποτελούν αιτία υπερτουρισμού – είναι συνήθως η πιο οργανωμένη και διαχειρίσιμη μορφή τουρισμού».
Από την πλευρά της, η Θεοδώρα Ρήγα, Πρόεδρος της MedCruise και του Οργανισμού Λιμένος Κέρκυρας, τόνισε την ανάγκη για στοιχεία και για τοπική συμβολή στην οικοδόμηση εμπιστοσύνης: «Στη Σαντορίνη, μόνο το 5% των επισκεπτών φτάνουν με κρουαζιερόπλοιο, ωστόσο οι επιβάτες κρουαζιέρας συχνά χρεώνονται την ευθύνη για τη συμφόρηση. Πρέπει να παρουσιάζουμε καλύτερα τα στοιχεία και να καταδεικνύουμε τα κοινωνικοοικονομικά οφέλη. Στην Κέρκυρα, για παράδειγμα, ο τουρισμός κρουαζιέρας υποστηρίζει περίπου 1.500 θέσεις εργασίας κάθε χρόνο. Όταν οι κοινότητες είναι ενημερωμένες σωστά, η συνεργασία αντικαθιστά τις συγκρούσεις και μπορεί να επιτευχθεί αρμονία».
Ο Chris Theofilides, CEO της Celestyal, ζήτησε μεγαλύτερη ακρίβεια στον τρόπο με τον οποίο ο κλάδος ορίζει και αντιμετωπίζει τη συμφόρηση: «Πρέπει να σταματήσουμε να χρησιμοποιούμε αόριστους ή εντυπωσιακούς όρους όπως ‘υπερτουρισμός’. Το πραγματικό πρόβλημα είναι η διαχείριση των τουριστικών ροών κατά τις ώρες αιχμής. Οι επισκέπτες κρουαζιέρας συχνά αποτελούν ένα μικρό κλάσμα των καθημερινών επισκεπτών σε αυτούς τους προορισμούς. Συνεργαζόμενοι με τις λιμενικές αρχές, τους δήμους και τους ταξιδιωτικούς πράκτορες, και αξιοποιώντας την έξυπνη τεχνολογία, μπορούμε να διαχειριστούμε καλύτερα τις αφίξεις και να δημιουργήσουμε μια πιο ισορροπημένη, ευχάριστη εμπειρία για όλους».
Στην ίδια κατεύθυνση, ο Kerry Anastassiadis, Senior Advisor, Institutional & Maritime Affairs του MSC Group, περιέγραψε μια στρατηγική προσέγγιση που συνδυάζει την καινοτομία με τη φροντίδα των τοπικών κοινοτήτων: «Η μακροπρόθεσμη υγεία του κλάδου μας εξαρτάται από τρία πράγματα: την αποτελεσματική διαχείριση της χωρητικότητας, την ουσιαστική δέσμευση με τις τοπικές κοινότητες και τη στρατηγική ανάπτυξη εναλλακτικών προορισμών. Έχουμε δει πρόοδο – λιμάνια όπως η Μύκονος και η Σαντορίνη εφαρμόζουν συστήματα κατανομής θέσεων ελλιμενισμού που μειώνουν την πίεση στις υποδομές. Αλλά αυτό πρέπει να προχωρήσει περισσότερο. Πρέπει από κοινού με τους δημάρχους, με τα τοπικά επιμελητήρια και τους κατοίκους, να συνδιαμορφώσουμε ολιστικά μοντέλα τουρισμού, που προσφέρουν μακροπρόθεσμα αξία – όχι μόνο μεγέθη».
Μετά το εναρκτήριο πάνελ, το Φόρουμ εστίασε την προσοχή του στην εξέλιξη του θαλάσσιου τουρισμού, με μια δυναμική συζήτηση για το μέλλον της ανάπτυξης προορισμών κρουαζιέρας. Κορυφαία στελέχη από τις μεγαλύτερες εταιρείες κρουαζιέρας και εκπρόσωποι αναδυόμενων αγορών διερεύνησαν πώς ο κλάδος προσαρμόζεται για να ανταποκριθεί στις νέες προσδοκίες των ταξιδιωτών, ενώ παράλληλα ανταποκρίνεται στις προκλήσεις βιωσιμότητας και στις τοπικές ευκαιρίες.
Ένα από τα κεντρικά θέματα συζήτησης ήταν η ανάδειξη των ιδιωτικών νησιών σε δημοφιλή λιμάνια προς επίσκεψη —ιδίως η ικανότητά τους να προσφέρουν ελεγχόμενες, υψηλής ποιότητας εμπειρίες, ενώ παράλληλα ενσωματώνονται αρμονικά στην τοπική κουλτούρα και οικονομία.
Ο Marcus Puttich, Director of Destinations της TUI Cruises, τόνισε πώς τα μοντέλα ιδιωτικών προορισμών μπορούν να συνυπάρχουν με επιτυχία με τον τουρισμό σε ευρύτερες δημοφιλείς περιοχές. Η TUI έχει πρόσφατα αρχίσει να συμπεριλαμβάνει επισκέψεις σε ιδιωτικά νησιά στα δρομολόγιά της στην Αραβική Θάλασσα και ο κ. Puttich εκτίμησε ότι το μοντέλο είναι πολλά υποσχόμενο για αυτήν την περιοχή. «Αν το κάνετε σωστά και το συνδέσετε με την κουλτούρα και την τουριστική ελκυστικότητα της περιοχής, μπορεί να είναι μια αρκετά επιτυχημένη επιλογή», είπε.
Ωστόσο, η Ana Karina Santini, Associate VP for International Destination Development του Royal Caribbean Group εξέφρασε μια πιο επιφυλακτική άποψη, σημειώνοντας ότι ενώ τα ιδιωτικά νησιά μεταμόρφωσαν την εμπειρία κρουαζιέρας στην Καραϊβική, η αναπαραγωγή του μοντέλου στη Μεσόγειο –ή σε άλλες ευρωπαϊκές περιοχές– παρουσιάζει μοναδικές προκλήσεις. Από τις προκλήσεις βιωσιμότητας έως τους περιορισμούς στις υποδομές, υπάρχουν παράγοντες που αποτελούν εμπόδια για το μοντέλο του επισκέψιμου ιδιωτικού νησιού. «Κανείς δεν έχει αποδείξει ακόμα ότι αυτό μπορεί να λειτουργήσει», είπε, επισημαίνοντας τις πολλές αβεβαιότητες που αντιμετωπίζουν όσοι επιχειρούν να εφαρμόσουν αυτό το μοντέλο αλλού.
Η Sandi Weir, Senior Director of Global Government Relations & Public Affairs της Norwegian Cruise Line Holdings (NCLH), υπογράμμισε τα ευρύτερα οφέλη από την ανάπτυξη των ιδιωτικών νησιών. Περιέγραψε πώς οι δραστηριότητες της εταιρείας στις Μπαχάμες και το Μπελίζ έχουν προσφέρει ευκαιρίες απασχόλησης στις τοπικές κοινότητες –από μηχανικούς έως εξειδικευμένους τεχνίτες–, ώστε οι τοπικές οικονομίες να μην εξαρτώνται μόνο από τον τουρισμό. «Τα οφέλη για τις τοπικές κοινότητες πηγαίνουν προς πολλές διαφορετικές κατευθύνσεις», σημείωσε, προτείνοντας ένα σχέδιο για το πώς ο τουρισμός κρουαζιέρας μπορεί να αποτελέσει καταλύτη για ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς.
Το πάνελ αναφέρθηκε επίσης στο μεταβαλλόμενο προφίλ των ταξιδιωτών κρουαζιέρας, ιδίως στις αυξημένες προσδοκίες των νεότερων γενεών ,που εκτιμούν τη βιωσιμότητα και τη σύνδεση με την κουλτούρα. Αυτή η τάση επηρεάζει ήδη τον τρόπο με τον οποίο οι εταιρείες κρουαζιέρας σχεδιάζουν τα δρομολόγια τους, αναπτύσσουν προορισμούς και επενδύουν στη μελλοντική ανάπτυξη.
Η Barbara Buczek, Chief Destination Experiences Officer της Cruise Saudi, σημείωσε ότι ο έντονα νεανικός πληθυσμός της Σαουδικής Αραβίας –σχεδόν 70% κάτω των 35 ετών– επαναπροσδιορίζει τον τρόπο με τον οποίο το κοινό της περιοχής ανακαλύπτει και απολαμβάνει τα ταξίδια κρουαζιέρας. «Ο τρόπος με τον οποίο οι νέοι μας βιώνουν τα ταξίδια είναι πολύ διαφορετικός από ό,τι στις παραδοσιακές αγορές κρουαζιέρας», εξήγησε. «Βλέπουμε π.χ. αγοραστικό ενδιαφέρον που επηρεάζεται από διαφημίσεις που τοποθετούνται σε εφαρμογές παράδοσης φαγητού, καθώς και μια αυξανόμενη τάση κρατήσεων της τελευταίας στιγμής. Υπάρχει, επίσης, μια σημαντική αύξηση στα σόλο ταξίδια και στη ζήτηση για ξεχωριστές, μοναδικές εμπειρίες. Αυτή η γενιά θέλει να ταξιδέψει πιο ψαγμένα, πιο γρήγορα και πιο μακριά – αναζητά ταξίδια με νόημα, όχι μόνο τυπικές διακοπές».
Το πάνελ με θέμα τα «Μικρά Πλοία» διερεύνησε την αυξανόμενη ζήτηση για boutique κρουαζιέρες, συζητώντας πώς τα μικρότερα πλοία μπορούν να προσφέρουν εξατομικευμένες εμπειρίες και πρόσβαση σε λιγότερο γνωστά λιμάνια, συμβάλλοντας έτσι στη διαφοροποίηση των δρομολογίων κρουαζιέρας. Οι Σπύρος Αλμπέρτης, Αντιπρόεδρος Port and Destination Operations, Guest Port Services, της The Ritz–Carlton Yacht Collection, ο Aleksander Bieniek, Αντιπρόεδρος Marine Operations της Star Clippers, η Adria Bono, Διευθύντρια Destination Experiences της Crystal Cruises, η Elisabetta De Nardo, Senior VP Global Port Relations & Commercial Services της MSC Cruises – Explora Journeys, και ο Κωνσταντίνος Βενετόπουλος, Brand Director της Variety Cruises, αντάλλαξαν απόψεις σχετικά με τον ρόλο που θα διαδραματίσουν τα μικρότερα πλοία στην περαιτέρω ανάπτυξη της βιομηχανίας κρουαζιέρας.
Ο Περιφερειάρχης Κρήτης, Σταύρος Αρναουτάκης, δήλωσε: «Αυτή η παγκοσμίου κύρους εκδήλωση ανοίγει ένα μεγάλο παράθυρο ευκαιρίας για την Κρήτη, ενισχύοντας την κοινή μας προσπάθεια να προωθήσουμε το νησί ως κορυφαίο προορισμό στον τομέα της κρουαζιέρας. Η Κρήτη, εξοπλισμένη με ποιοτικές και σύγχρονες υποδομές και με επίκεντρο τον βιώσιμο τουρισμό, συνεχίζει το ταξίδι της στις θάλασσες του κόσμου».
Το Posidonia Sea Tourism Forum (PSTF) έχει καθιερωθεί ως η κορυφαία πλατφόρμα διαλόγου, στρατηγικής και συνεργασίας στους τομείς της κρουαζιέρας και των σκαφών αναψυχής στην Ανατολική Μεσόγειο. Η 8η διοργάνωση του Φόρουμ, φέτος, συγκεντρώνει τους κορυφαίους παράγοντες του κλάδου – από εταιρείες κρουαζιέρας και λιμενικές αρχές έως υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και επαγγελματίες του τουρισμού – για να αναζητήσουν βιώσιμες οδούς για το μέλλον του θαλάσσιου τουρισμού.
Η πρώτη ημέρα του PSTF ολοκληρώθηκε με αισιοδοξία, αποφασιστικότητα και κοινό αίσθημα ευθύνης για τη διαμόρφωση μιας βιομηχανίας κρουαζιέρας που υποστηρίζει τόσο την οικονομική ανάπτυξη όσο και τη διατήρηση του πολιτισμού σε όλη τη Μεσόγειο.
Το Φόρουμ συνεχίζεται αύριο με περισσότερες συζητήσεις σε πάνελ, περιφερειακά εργαστήρια και κλειστές συζητήσεις στρογγυλής τράπεζας, για θέματα όπως η εξέλιξη των κανονισμών, η καινοτομία στον σχεδιασμό πλοίων και η ενίσχυση της περιφερειακής συνεργασίας.
Με την υποστήριξη της Περιφέρειας Κρήτης και του Οργανισμού Λιμένος Ηρακλείου, το PSTF είναι κάτι περισσότερο από ένα απλό συνέδριο – είναι καταλύτης για την εξέλιξη του κλάδου. Το διήμερο πρόγραμμά του περιλαμβάνει κεντρικές ομιλίες, συζητήσεις υψηλού επιπέδου και συνεδρίες δικτύωσης, που έχουν σχεδιαστεί για να ενθαρρύνουν την εφαρμογή νέων ιδεών και να προωθήσουν τη διατομεακή συνεργασία. Καθώς ο κλάδος της κρουαζιέρας ανακάμπτει μετά την πανδημία και θέτει νέα φιλόδοξα πρότυπα για την ανάπτυξη και την περιβαλλοντική ευθύνη, το PSTF συνεχίζει να χρησιμεύει ως το απαραίτητο σημείο συνάντησης για τη διαμόρφωση του μέλλοντος του θαλάσσιου τουρισμού στη Μεσόγειο και πέρα από αυτήν.
Το PSTF 2025 έχει την υποστήριξη του Οργανισμού Λιμένος Ηρακλείου ως Αδαμάντινου Χορηγού, της Περιφέρειας Κρήτης και του Οργανισμού Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων (ΟΔΑΠ) ως Χρυσών Χορηγών, του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού (ΕΟΤ) και του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς ως Αργυρών Χορηγών, της Celestyal και του Kyvernitis Travel Group ως Χάλκινων Χορηγών, της Five Senses Consulting & Development, των Μινωικών Γραμμών και του Οργανισμού Λιμένος Θεσσαλονίκης ως Χορηγών και του Διεθνούς Αερολιμένα Ηρακλείου και της Creta Interclinic ως Υποστηρικτών. Επίσημος αερομεταφορέας είναι η SKY express. Το Φόρουμ διοργανώνεται υπό την αιγίδα του Υπουργείου Ναυτιλίας & Νησιωτικής Πολιτικής, του Υπουργείου Τουρισμού και του Δήμου Ηρακλείου και υποστηρίζεται από το Ναυτικό Επιμελητήριο της Ελλάδος, τη Διεθνή Ένωση Εταιρειών Κρουαζιέρας (CLIA), την Ένωση Μεσογειακών Λιμένων Κρουαζιέρας (MedCruise), την Ένωση Εφοπλιστών Κρουαζιεροπλοίων & Φορέων Ναυτιλίας και τον Πανελλήνιο Σύλλογο Εφοδιαστών Πλοίων και Εξαγωγέων.
