Ο καταστροφικός σεισμός που έπληξε την Τουρκία και τη Συρία πυροδότησε τη δυσαρέσκεια ορισμένων Τούρκων για τα εκατομμύρια των Σύρων προσφύγων στη χώρα τους, οι οποίοι κατηγορούνται από κάποιους –που επικαλούνται φήμες– ότι προχωρούν σε λεηλασίες, εν μέσω της καταστροφής και του χάους.
Πολλοί Τούρκοι στις πληγείσες πόλεις κατηγορούν Σύρους για λεηλασίες σε κατεστραμμένα σπίτια και καταστήματα. Αντισυριακά συνθήματα, όπως «Δεν θέλουμε Σύρους», «Να απελαθούν οι μετανάστες» και «Δεν είστε πλέον καλοδεχούμενοι» έκαναν την εμφάνισή τους στο Twitter.
Σύροι που έμειναν άστεγοι από τον σεισμό λένε ότι τους έδιωξαν από καταυλισμούς για τους πληγέντες. Ένας Σύρος έφτιαξε ένα καταφύγιο στη Μερσίνη αποκλειστικά για συμπατριώτες του, αφού αντιμετώπισαν ρατσιστικές προσβολές.
«Σταματήσαμε να πηγαίνουμε στα σημεία όπου γίνονταν επιχειρήσεις διάσωσης για να παρακολουθήσουμε, επειδή ο κόσμος μας ούρλιαζε και μας έσπρωχνε όταν άκουγαν να μιλάμε αραβικά», είπε ένας άνδρας που ζήτησε να μην κατονομαστεί. «Μας κατηγορούν συνέχεια για λεηλασίες, αλλά αυτό γίνεται μόνο για να σπείρουν τη διχόνοια», υποστήριξε.
Οι νεκροί από τους σεισμούς στις δύο χώρες ξεπερνούν ήδη τις 37.000 και αναμένεται ότι ο αριθμός αυτός θα αυξηθεί καθώς σβήνουν οι ελπίδες για τον εντοπισμό επιζώντων.
Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι έμειναν άστεγοι και, σε κάποιες περιοχές, περίμεναν επί πολλές ημέρες να τους παρασχεθεί φαγητό και ένα πρόχειρο κατάλυμα. Κάτοικοι και εργαζόμενοι σε ανθρωπιστικές υπηρεσίες ανέφεραν λεηλασίες ενώ πολλές ξένες αποστολές διάσωσης διέκοψαν προσωρινά το έργο τους λόγω της επιδείνωσης της κατάστασης ασφαλείας στο πεδίο.
Οι τουρκικές αρχές συνέλαβαν 48 ανθρώπους με την κατηγορία της λεηλασίας, ανακοίνωσε την Κυριακή το υπουργείο Δικαιοσύνης, χωρίς να διευκρινίσει την καταγωγή τους. Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει δεσμευτεί ότι θα τιμωρηθούν αυστηρά οι δράστες.
Αυξάνεται η ένταση
Η Τουρκία φιλοξενεί περίπου 4 εκατομμύρια Σύρους πρόσφυγες, αφού άνοιξε τα σύνορά της σε ανθρώπους που εκτοπίστηκαν λόγω του εμφυλίου πολέμου στη χώρα αυτή. Πολλοί είναι συγκεντρωμένοι στις νότιες περιοχές, κοντά στα σύνορα με τη Συρία. Στην πόλη Γκαζιαντέπ, που χτυπήθηκε σκληρά από τον σεισμό, ζουν περίπου μισό εκατομμύριο Σύροι, είναι δηλαδή σχεδόν το ένα τέταρτο του πληθυσμού της.
Η δυσαρέσκεια απέναντι στους Σύρους δεν είναι κάτι το καινούριο, όμως ο σεισμός αύξησε τις εντάσεις.
Η Τουρκία έχει δαπανήσει περισσότερα από 40 δισεκ. δολάρια από το 2011 για τη φιλοξενία των προσφύγων, σε μια περίοδο έντονων οικονομικών δυσκολιών για τη χώρα. Ορισμένοι Τούρκοι βλέπουν τους Σύρους σαν φθηνό εργατικό δυναμικό που τους παίρνει τις δουλειές και χρησιμοποιεί τις υπηρεσίες του κράτους. Το θέμα των Σύρων προσφύγων αναμενόταν να βρεθεί στο επίκεντρο των φετινών προεδρικών και βουλευτικών εκλογών.
«Οι Σύροι τριγυρίζουν με άδεια σακίδια και τα γεμίζουν από τα καταστήματα. Εδώ έγιναν πολλές λεηλασίες», είπε ο Άχμετ, ένας οδοντίατρος που καθόταν απέναντι από έναν σωρό ερειπίων, εκεί που κάποτε βρισκόταν το ιατρείο του.
Κάποιες προσφορές βοήθειας σε ιστοτόπους κοινωνικής δικτύωσης ήταν ξεκάθαρα αντισυριακές. «Οι επιζώντες του σεισμού είναι ευπρόσδεκτοι να μείνουν στο σπίτι μου στην Άγκυρα για έναν χρόνο, υπό τον όρο ότι δεν είναι Σύροι», έγραφε μια ανάρτηση στο Twitter, κάτω από τη φωτογραφία μιας ξύλινης βίλας. Την ίδια προϋπόθεση έθεταν και άλλοι, στην προσφορά τους για βοήθεια ή προσωρινή στέγαση των πληγέντων.
Ο Σύρος πρώην πολιτικός της αντιπολίτευσης Μουστάφα Άλι έστησε ένα αυτοσχέδιο καταφύγιο στη Μερσίνα για περίπου 250 Σύρους και λέει ότι συμφώνησε με τις τοπικές αρχές να μην πάνε οι άνθρωποι αυτοί σε καταφύγια για εκτοπισμένους Τούρκους. «Υπάρχουν διαφορές στην κουλτούρα, τον τρόπο ζωής, τη γλώσσα και αυτός ο διαχωρισμός μπορεί να επιλύσει πολλά από αυτά τα προβλήματα», υποστήριξε. «Στην αρχή σε πολλά καταφύγια δεν ρωτούσαν τους ανθρώπους αν ήταν Τούρκοι ή αλλοδαποί. Αλλά την επομένη, όταν υπήρξαν κάποιες διαφωνίες και κάποια ρατσιστικά σχόλια, σκεφτήκαμε ότι ίσως ανακύψουν κάποια προβλήματα που δεν τα θέλουμε ούτε εμείς ούτε αυτοί», πρόσθεσε.
Μεταξύ εκείνων που ζουν στο καταφύγιο του Άλι είναι και ο Μπιλάλ Αλ Σεΐχ, 35 ετών, που έφυγε από το Ισκεντερούν με τα τρία παιδιά του όταν κατέρρευσε η στέγη του σπιτιού τους. «Ήμασταν σε ένα ομαδικό καταφύγιο και μείναμε μια-δυο ημέρες με κάποιους ανθρώπους και τώρα είμαστε εδώ… Τη νύχτα, τα παιδιά κοιμούνταν και ήρθαν και μας είπαν ότι πρέπει να πάμε σε άλλο καταφύγιο… Έτσι γίνεται εδώ και μία εβδομάδα, υποφέρουμε», είπε.
Πολλοί Σύροι αρχικά θεωρούσαν την Τουρκία ως ένα σκαλοπάτι πριν από τη νέα τους ζωή στην Ευρώπη αλλά μετά βρέθηκαν εγκλωβισμένοι εκεί, όταν η Τουρκία συμφώνησε με την Ευρωπαϊκή Ένωση να ανακόψει τις προσφυγικές ροές. Ορισμένοι Σύροι που δεν έχουν χαρτιά, και τώρα εκτοπίστηκαν από τον σεισμό, λένε ότι φοβούνται να ζητήσουν βοήθεια από τις αρχές γιατί μπορεί να κινδυνεύσουν με απέλαση.
Νωρίτερα σήμερα ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου διαβεβαίωσε ότι «οι ισχυρισμοί περί μιας νέας εισροής προσφύγων από τη Συρία (μετά τον σεισμό) δεν αληθεύουν. Δεν θα το επιτρέψουμε αυτό, αποκλείεται».
