Με επιτυχία πραγματοποιήθηκε από το Ελληνο-Αμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο και την Ελληνική Εταιρεία Ενεργειακής Οικονομίας, σε συνεργασία με την Πρεσβεία των ΗΠΑ στην Ελλάδα και με τη στρατηγική υποστήριξη του Εμπορικού Επιμελητηρίου των ΗΠΑ και του αμερικανικού think-tank Atlantic Council, το 7οSoutheast Europe Energy Forum (SEEF2023), την Τρίτη, 7 Νοεμβρίου 2023, στη Θεσσαλονίκη.
Το Southeast Europe Energy Forum, έχει καθιερωθεί ως το κορυφαίο θεσμικό γεγονός του κλάδου της Ενέργειας, το οποίο μέσα από τις ισχυρές συνεργασίες του Ελληνο-Αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου, και ειδικά με το θεσμικό και επιχειρηματικό οικοσύστημα των ΗΠΑ, έχει αφήσει το αποτύπωμά του στις εξελίξεις που συνδέονται με τον κλάδο στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Τις εργασίες του συνεδρίου άνοιξε ο Ηλίας Σπυρτούνιας, Γενικός Διευθυντής του Ελληνο-Αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου, επισημαίνοντας ότι κάθε κρίση δημιουργεί νέες προοπτικές στον ενεργειακό τομέα. Παράλληλα, σημείωσε ότι οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή παράλληλα με τον συνεχιζόμενο πόλεμο στη Ουκρανία, σε συνδυασμό με τη κλιματική αλλαγή και την ανάγκη αξιοποίησης εναλλακτικών πηγές ενέργειας για τη πράσινη μετάβαση δημιουργεί νέα δεδομένα στη ΝΑ Ευρώπη αλλά και σε όλο τον κόσμο.
Την ανάγκη ανάληψης συλλογικών προσπαθειών, ώστε τα έθνη να δημιουργήσουν ένα κοινό μέτωπο για την αντιμετώπιση των προκλήσεων στο ενεργειακό πεδίο, αξιοποιώντας τις ευκαιρίες και ανοίγοντας τον δρόμο για τη βιωσιμότητα και τη διαφύλαξη της ανεξαρτησίας της ενέργειας, υπογράμμισε ο πρόεδρος του Ελληνο- Αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου, Νικόλαος Μπακατσέλος.
Σχολιάζοντας εάν τελικά μπορεί να επιτευχθεί αρμονική ισορροπία ανάμεσα στην ανάγκη για αξιόπιστη παροχή ενέργειας και σε αυτήν που επιτάσσει την επιτάχυνση της μετάβασης προς βιώσιμες πηγές ενέργειας, ο κ. Μπακατσέλος, σημείωσε: «Η περιφερειακή ενεργειακή συνεργασία αποτελεί το κλειδί για την ενεργειακή ασφάλεια της ΕΕ και πρόκειται να καθορίσει το ενεργειακό τοπίο για τις επόμενες γενιές. Η συνεργασία δεν αποτελεί στρατηγική επιλογή, αλλά αναγκαιότητα για όλα τα κράτη».
Στις γεωπολιτικές κρίσεις που αλλάζουν τα δεδομένα δημιουργώντας νέες συνθήκες στη καθημερινότητα όλων, αλλά και τους σχεδιασμούς που γίνονται σε διάφορα πεδία, όπως και στο ενεργειακό, αναφέρθηκε στον χαιρετισμό του ο Κώστας Ανδριοσόπουλος, Πρόεδρος της επιτροπής ενέργειας στο Ελληνο-Αμερικάνικο Εμπορικό Επιμελητήριο. «Τα πράγματα δεν μπορούν ποτέ να είναι όπως ήταν στο παρελθόν, πρέπει πάντα να λαμβάνουμε υπόψη τους ενεργειακούς και γεωπολιτικούς κινδύνους, που επηρεάζουν την καθημερινότητά μας, αλλά και τα ενεργειακά συστήματα», είπε χαρακτηριστικά.
Τη θέση του ότι δεν είναι μονοδιάστατη η λύση για τη μετάβαση προς τις πράσινες πηγές ενέργειας εν μέσω των γεωπολιτικών κρίσεων και στο πλαίσιο των επιταγών της ΕΕ και του ελληνικού σχεδίου για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης, διατύπωσε κατά τον χαιρετισμό του ο πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Ενεργειακής Οικονομίας (HAEE), Σπύρος Παπαευθυμίου, αναπληρωτής καθηγητής στα Συστήματα Διαχείρισης Ενέργειας και στις Τεχνολογίες Ενεργειακής Απόδοσης, στη Σχολή Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης του Πολυτεχνείου Κρήτης. Όπως είπε, οι ανανεώσιμες πηγές από μόνες τους δεν επαρκούν και έτσι το φυσικό αέριο θα συνεχίσει να παίζει σημαντικό ρόλο στην περιοχή της ΝΑ Ευρώπης. Ο ίδιος συμπλήρωσε ότι «στα επόμενα χρόνια, το φυσικό αέριο αναμένεται να πρασινίσει, με την εισαγωγή -μεταξύ άλλων- του υδρογόνου και του βιομεθανίου».
Εξαιρετικά κρίσιμη για την ολοκλήρωση της ενεργειακής μετάβασης στη ΝΑ Ευρώπη και την ασφάλεια του εφοδιασμού, χαρακτήρισε την υλοποίηση υποδομών στα πεδία του φυσικού αερίου και κυρίως της ηλεκτρικής ενέργειας στην περιοχή ο Πρόεδρος της Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ), Αθανάσιος Δαγούμας. Αναφερόμενος ειδικότερα στα έργα υποδομών, ο κ. Δαγούμας επισήμανε ότι η μεγάλη ανάγκη για την υλοποίησή τους πηγάζει και από την αγορά, λόγω των διαφορών που υπάρχουν σε επίπεδο επιδόσεων στην περιοχή. Διευκρίνισε ότι η προαναφερόμενη ανάγκη καταγράφεται μεγαλύτερη σε επίπεδο ΝΑ Ευρώπης, προς τον Βορρά.
Τη θέση του ότι η ενεργειακή μετάβαση πρέπει να επιταχυνθεί, διατύπωσε στη διαδικτυακή του τοποθέτηση ο διευθύνων σύμβουλος της ΔΕΗ Ανανεώσιμες, Κωνσταντίνος Μαύρος, λέγοντας χαρακτηριστικά ότι «πρέπει να επιταχύνουμε την ενεργειακή μετάβαση, δεν υπάρχει τρόπος επιστροφής, πρέπει να προχωρήσουμε μπροστά και το κάνουμε γρήγορα». Κατά τον ίδιο, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, μπορούν να διευκολύνουν αυτήν τη μετάβαση. Ο τρόπος για να γίνει το προαναφερόμενο, όπως είπε, είναι «να φροντίσουμε να επιβάλουμε απαιτητική απόκριση στον μηχανισμό αποθήκευσης» και διευκρίνισε ότι «πολύ σημαντικό είναι επίσης να θεμελιωθούν οι όροι πράσινων συνδέσεων για έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Στη διεθνή ενεργειακή διασύνδεση Ελλάδας – Αιγύπτου μέσω του έργου GREGY, αναφέρθηκε στη διαδικτυακή του τοποθέτηση ο διευθύνων σύμβουλος Renewables and Energy Storage Copelouzos Group, Ιωάννης Καρύδας, επισημαίνοντας ότι οι πρόσφατες γεωπολιτικές εξελίξεις ανέδειξαν την ανάγκη περαιτέρω διασυνδέσεων για την εμπέδωση της ενεργειακής ασφάλειας στην περιοχή. Η επένδυση πρόκειται να μεταφέρει περί τα 3000 MWatt καθαρή ενέργεια από την Αίγυπτο, μέσω της ηπειρωτικής Ελλάδας, προς τις γειτονικές ευρωπαϊκές χώρες, σε ανταγωνιστικές τιμές.
«Μέχρι στιγμής οι περιφερειακές αγορές ενέργειας δεν έχουν διαταραχθεί σοβαρά» από τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, τόνισε ο υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ για θέματα Ενέργειας, Geoffrey Pyatt. «Η πλατφόρμα της Chevron στο Tamar έχει κλείσει αλλά αυτό δεν είχε ακόμη σοβαρό αντίκτυπο. Ωστόσο παρακολουθούμε αυτά τα πράγματα πολύ στενά. Και εξίσου σημαντικό είναι ότι ο υπουργός (Εξωτερικών των ΗΠΑ) Μπλίνκεν και ολόκληρη η διοίκηση εργάζονται όσο πιο σκληρά μπορούν για να αποτρέψουν περαιτέρω κλιμάκωση της σύγκρουσης» σημείωσε ο κ. Πάιατ, αναφερόμενος στο κλείσιμο της εν λόγω πλατφόρμας στα ανοιχτά των ισραηλινών ακτών, λόγω των δραματικών εξελίξεων στην περιοχή.
Ερωτηθείς εάν η Ευρώπη είναι καλύτερα προετοιμασμένη τον φετινό χειμώνα σε σχέση με τις συνέπειες του πολέμου στην Ουκρανία, ο κ. Πάιατ εκτίμησε ότι «η Ευρώπη βρίσκεται σε πολύ καλύτερη θέση» και σημείωσε πως το γεγονός ότι ηττήθηκε ο Πούτιν στην προσπάθειά του να μετατρέψει την ενέργεια σε όπλο τον περασμένο χειμώνα οφείλεται εν μέρει και στη δουλειά που έχουν κάνει οι Αμερικανοί παραγωγοί φυσικού αερίου και LNG.
Μιλώντας για τα επόμενα βήματα στην ενεργειακή συνεργασία μεταξύ των ΗΠΑ και της Ελλάδας, ο κ. Πάιατ υπογράμμισε: «Προσβλέπουμε στη συνέχιση της ισχυρής εταιρικής σχέσης με την Ελλάδα σε αυτά τα θέματα». Χαρακτήρισε ακόμη «εξόχως σημαντικά» τόσο την ολοκλήρωση του FSRU στην Αλεξανδρούπολη, όπως και τον ρόλο που διαδραματίζει η Ελλάδα στην επιτάχυνση της ενεργειακής μετάβασης στα Δυτικά Βαλκάνια. Ειδικότερα σε ό,τι αφορά το τελευταίο, επισήμανε τη σημασία της ολοκλήρωσης έργων όπως ο αγωγός Ελλάδας – Βόρειας Μακεδονίας και η συνέχιση της συνεργασίας με το Κόσοβο και τη Σερβία για την ανάπτυξη πιο καθαρών και βιώσιμων ενεργειακών συστημάτων, που θα «διαφεύγουν από την κακή επιρροή που έχει ασκήσει η Ρωσία».
Από την πλευρά του ο George Tsunis, Πρέσβης των ΗΠΑ στην Αθήνα, υπογράμμισε ότι η Ελλάδα γίνεται με ταχείς ρυθμούς ο προμηθευτής ενέργειας της Νοτιoανατολικής Ευρώπης, ενώ λόγω της θέσης της και των υφιστάμενων υποδομών μπόρεσε να βοηθήσει τις γειτονικές της χώρες σε αυτόν τον τομέα. Η Ελλάδα παρείχε το 35% των ενεργειακών αναγκών της Βουλγαρίας κατά τη διάρκεια του χειμώνα και λειτούργησε ως υπεύθυνος σύμμαχος με αυτό τον τρόπο. Η Ελλάδα παρέχει τώρα ενέργεια στη Μολδαβία, τόνισε και επαίνεσε τη χώρα μας για τη στάση της και τη δύναμη του παραδείγματός της στις παγκόσμιες υποθέσεις.
Η ενεργειακή ασφάλεια είναι πολύ σημαντική, είναι ζήτημα εθνικής ασφάλειας, σημείωσε ο Πρέσβης των ΗΠΑ και επισήμανε ότι ένα αυταρχικό καθεστώς ένιωσε την ανάγκη να εισβάλει σε μία άλλη κυρίαρχη χώρα στην Ευρώπη διαταράσσοντας τους βασισμένους στην τάξη κανόνες που κυβερνούν την Ευρώπη τις τελευταίες οκτώ δεκαετίες. Τονίζοντας ότι η ενεργειακή ασφάλεια είναι σημαντική και για το κλίμα, είπε ότι η κλιματική αλλαγή είναι πραγματικότητα και έκανε αναφορά στις πρόσφατες πυρκαγιές και πλημμύρες στην Ελλάδα. Πρόκειται για παγκόσμιες προκλήσεις, είπε προσθέτοντας ότι καταστροφικές πυρκαγιές έπληξαν το Μάουι στις ΗΠΑ, τον Καναδά και τη Γαλλία.
Τέλος, ο George Tsunis, ανέφερε ότι η Ελλάδα είναι πυλώνας σταθερότητας και όχι μόνο από γεωστρατηγική άποψη, αλλά και όσον αφορά το επενδυτικό κλίμα εκτίμησε, τονίζοντας ότι οι άμεσες ξένες επενδύσεις είναι σε επίπεδο ρεκόρ, τα ελληνικά επιτόκια δανεισμού είναι κάτω από τα ιταλικά επιτόκια και τα επιτόκια των ΗΠΑ, η ανεργία έχει μειωθεί από 28% στο 10% και η χώρα έχει πρωτογενές πλεόνασμα.
Την εκτίμηση ότι η γεωπολιτική θα διαδραματίζει στο εξής πολύ σημαντικότερο ρόλο στο ενεργειακό σύστημα και ότι «πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί ως προς το πώς οργανώνεται η ενεργειακή ασφάλεια» κάθε χώρας, διατύπωσε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θεόδωρος Σκυλακάκης. Ανέφερε ενδεικτικά πως στην Ελλάδα η αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου το περασμένο έτος «κόστισε» σχεδόν το 3% του ΑΕΠ της χώρας, ένα τεράστιο -όπως είπε- ποσό. «Η ελληνική οικονομία κατάφερε να διαχειριστεί αυτή την κατάσταση, αλλά στο μέλλον πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί, να βασίζουμε την ενεργειακή μας ασφάλεια πολύ περισσότερο στον εαυτό μας και στους εταίρους μας στην Ευρώπη και λιγότερο στο πώς διαχειριζόμαστε τις διεθνείς αγορές», υπογράμμισε και πρόσθεσε ότι η τελευταία διετία ακραίας αβεβαιότητας, με τις εξαιρετικά υψηλές τιμές του φυσικού αερίου και γενικά το ευμετάβλητο ενεργειακό κόστος, σε μια περίοδο μάλιστα ταχείας προώθησης της πράσινης μετάβασης, ανέδειξε την κρισιμότητα των νέων επενδύσεων σε ενεργειακές υποδομές.
Ο υπουργός επισήμανε ακόμα ότι η πολυμερής συνεργασία είναι απαραίτητη σε έναν κόσμο με γεωπολιτική αστάθεια, που απαιτεί τόσο περιφερειακή όσο και ευρύτερη συνεννόηση και ευρεία κατανόηση της ενεργειακής πολιτικής κάθε χώρας. «Αυτήν τη στιγμή εξαρτιόμαστε πολύ από το φυσικό αέριο, γιατί καθώς απομακρυνόμαστε από τον λιγνίτη, το αέριο παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στον καθορισμό της οριακής τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας -και εκεί εξαρτιόμαστε τόσο από τη διαθεσιμότητά του, όσο και από τις τιμές του. Όταν είναι λειτουργικό και το FSRU της Αλεξανδρούπολης, η Ελλάδα θα έχει τη δυνατότητα να εισάγει είτε αέριο από αγωγούς, είτε LNG (υγροποιημένο φυσικό αέριο) σε όγκους διπλάσιους ή τριπλάσιους των αναγκών της σε φυσικό αέριο, αν συμπεριληφθεί και ο βόρειος αγωγός. Πώς μπορούμε να το οργανώσουμε αυτό περιφερειακά, ώστε να έχει ως αποτέλεσμα χαμηλότερες τιμές, που είναι πολύ σημαντικές για τις οριακές τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας σε όλες τις χώρες;» διερωτήθηκε αναφερόμενος στην αξία της πολυμερούς συνεργασίας.
Εξαιρετική χαρακτήρισε τη συνεργασία ανάμεσα στις ΗΠΑ και την ΕΕ μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και τον πόλεμο εκεί, στο πεδίο της μείωσης της ευρωπαϊκής εξάρτησης στη ρωσική ενέργεια και της επιτάχυνσης της τοποθέτησης μέσων καθαρής ενέργειας και εναλλακτικών στην εξάρτηση από την παροχή ενέργειας από τη συγκεκριμένη χώρα, ο Jorn Fleck, Senior Director στο Europe Center, Atlantic Council.
«Προφανώς οι τρομοκρατικές επιθέσεις της Χαμάς και η εν εξελίξει απάντηση του Ισραήλ, μπορούν να είναι ένα δεύτερο μεγάλο σοκ στις ευρωπαϊκές και τις παγκόσμιες αγορές ενέργειας, μετά από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, εδώ και σχεδόν δύο χρόνια. Νομίζω και ακόμη δεν έχουμε τελικά συμπεράσματα για το αν αυτός θα είναι ένας χειμώνας του ενός τρις ευρώ για την Ευρώπη, αν και στη θετική πλευρά, οι τιμές του πετρελαίου έχουν μείνει σχετικά σταθερές» σχολίασε και εκτίμησε πως σήμερα στην Ευρώπη υπάρχουν μεγάλα επίπεδα στα αποθεματικά.
«Επιπλέον πιστεύω προφανώς πως και η Ελλάδα μπορεί να διαδραματίσει ένα σημαντικό ρόλο. Έχουμε ήδη δει τον κρίσιμης σημασίας ρόλο που παίζει η Ελλάδα στη ευρύτερη περιοχή όπως και στην ανατολική περιοχή της Μεσογείου. Μιλάμε για το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, την αλλαγή των υποδομών των αγωγών από την Ανατολή, από τη Δύση, από τον Νότο και τον Βορρά, μιλάμε για τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, το “χτίσιμο” των Δυτικών Βαλκανίων περισσότερο σε αυτό το πλαίσιο της διαφοροποίησης και της επέκτασης, της διαφοροποίησης και της αναβάθμισης, είναι κάτι πολύ σημαντικό» ανέφερε ο κ. Fleck.
Την πεποίθηση ότι «η ενεργειακή μετάβαση μπορεί να είναι ευλογία για την Ελλάδα» εξέφρασε ο ειδικός σύμβουλος του πρωθυπουργού για θέματα ενέργειας, Νίκος Τσάφος, μιλώντας στην ενότητα «αναβάθμιση της χωρητικότητας του δικτύου και της αποθήκευσης εν όψει του νέου εθνικού σχεδίου για την ενέργεια στην Ελλάδα και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη- προκλήσεις και ευκαιρίες». Με αφορμή την υποβολή του σχεδίου στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, επισήμανε ότι ο κόσμος αλλάζει από τα ορυκτά καύσιμα σε πηγές ενέργειας χαμηλών εκπομπών άνθρακα και τα πιο βασικά καύσιμα με χαμηλές εκπομπές άνθρακα στο μέλλον θα προκύπτουν από τον ήλιο και τον άνεμο. Υπογράμμισε ότι η Ελλάδα έχει επαρκείς πόρους ηλιακής ενέργειας και χαρακτήρισε το γεγονός αυτό μια τεράστια ευκαιρία για την Ελλάδα που ήταν ιστορικά ένας εισαγωγέας ενέργειας, ενώ βασίστηκε επί χρόνια, στο παρελθόν, στα ορυκτά της καύσιμα.
Στο πλαίσιο αυτό, ο κ. Τσάφος τόνισε τη σημασία της χάραξης ενός νέου δρόμου προς την κατεύθυνση της παραγωγής, της επάρκειας ενέργειας και στη συνέχεια της εξαγωγής της σε άλλες χώρες. «Η ενεργειακή μετάβαση μπορεί να φέρνει πολλές αλλαγές κάποιες από τις οποίες τις γνωρίζουμε και κάποιες άλλες όχι, αλλά αυτό που γνωρίζουμε με βεβαιότητα είναι ότι θα σημάνει τoν μεγαλύτερo εξηλεκτρισμό της ελληνικής οικονομίας».
Οι εργασίες του συνεδρίου ολοκληρώθηκαν με την Διευθύντρια του τομέα Ευρώπης του Εμπορικού Επιμελητηρίου των ΗΠΑ, Ivana Zuzu, η οποία δήλωσε ότι η ενεργειακή κρίση δεν έχει τελειώσει, επισημαίνοντας ότι είναι αναγκαία η συνέχιση και επέκταση των αποτελεσματικών συνεργασιών για την αντιμετώπισή της. «Κάθε συζήτηση για το μέλλον της ενέργειας, πρέπει να στηριχθεί στην ενεργειακή ασφάλεια και σε βιώσιμο και ρεαλιστικό μείγμα καθαρής ενέργειας», ανέφερε χαρακτηριστικά. Η ίδια επισήμανε την ανάγκη για αυξημένες επενδύσεις στις κρίσιμες για τη βιομηχανία ορυκτές ύλες – έως και 500% τα επόμενα χρόνια – και στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Χαρακτήρισε ισχυρές τις σχέσεις ΗΠΑ-ΕΕ και συμπλήρωσε ότι η συνεργασία που υπάρχει στα ενεργειακά θα πρέπει επεκταθεί και σε άλλους τομείς της οικονομίας. Όπως υπογράμμισε η Ivana Zuzu, προκλήσεις όπως ο πληθωρισμός και το υψηλό κόστος ενέργειας, ενισχύουν τις τάσεις για προστατευτισμό και απομονωτισμό και στις δυο πλευρές του Ατλαντικού.
