Η ελληνική ναυτιλία αποτελεί αληθινό πρωταθλητή των θαλασσών αφού εδώ και δεκαετίες στέκεται σταθερά στην πρώτη θέση της παγκόσμιας κατάταξης και πολύτιμο αιμοδότη της οικονομίας και της κοινωνίας.
Γιατί για μένα, δεν υπάρχει ακμαία ναυτιλία χωρίς ακμαία κοινωνία. Στο νέο τοπίο κερδισμένη θα είναι η πατρίδα μας η οποία πρώτη ξανά θα υψώσει στα πλοία της τη σημαία της εξέλιξης, του πράσινου εκσυγχρονισμού . Το ίδιο φυσικά πρέπει να πράξει και στα λιμάνια της, τόσο σε θέματα εκσυγχρονισμού της, όσο και σε θέματα περιβαλλοντικής πολιτικής. Διότι όλα ξεκινούν από τα λιμάνια και καταλήγουν στα λιμάνια.
Πυλώνας πολιτικής είναι τα λιμάνια μας. Ξεκινώντας με το εμβληματικό, σημαντικό λιμάνι του Πειραιά πως θα μπορέσουμε να δρομολογήσουμε γρήγορα, σε συνεργασία με τους ιδιώτες επενδυτές, σημαντικές επενδύσεις που θα αναβαθμίσουν τον Πειραιά και θα τον καταστήσουν ένα, παγκόσμια, ανταγωνιστικό λιμάνι αλλά και το πώς θα εξορθολογήσουμε συνολικά τη λιμενική μας πολιτική ώστε τα λιμάνια μας να λειτουργούν με αποτελεσματικότητα και ασφάλεια.
Οι κυβερνήσεις της Νέας Δημοκρατίας διαχρονικά πίστευαν και πιστεύουν ότι η Ναυτιλία, και οι άνθρωποί της, είναι το μεγάλο όπλο της χώρας μας σε έναν κόσμο, που αλλάζει, σε έναν κόσμο γεμάτο εκπλήξεις και ανατροπές.
Και η χώρα μας λόγω της γεωγραφικής της δυναμικής οφείλει να πρωταγωνιστεί στο χώρο των θαλάσσιων μεταφορών στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο και στη συνδεσιμότητα της Βορειοανατολικής Ευρώπης με τις χώρες της Μέσης Ανατολής. Είτε οι μεταφορές αυτές αφορούν σε προϊόντα και αγαθά είτε αφορούν στην ανθρώπινη ζωή. Με το πλήθος των λιμένων μας, η δημιουργία ‘έξυπνων’ και ‘πράσινων’ λιμένων κρίνεται επιτακτική. Ο εκσυγχρονισμός των παλαιών λιμένων που εξυπηρέτησαν και συνεχίζουν ακόμη και σήμερα να εξυπηρετούν τη χώρα, ιδιαίτερα τα νησιά μας, είναι στόχος.
Ο εκσυγχρονισμός τους και η μετατροπή τους σε ανταγωνιστικούς, ‘έξυπνους’, βιώσιμους, και πολυτροπικούς λιμένες, που θα προσφέρουν ανάπτυξη στις όμορες πόλεις και κυρίως στις επενδύσεις γαλάζιας οικονομίας. Δεν γίνεται στην εποχή μας να αντιμετωπίζουμε φαινόμενα κατακερματισμού του λιμενικού συστήματος, πολυμορφία στους Φορείς Διοίκησης και Εκμετάλλευσης Λιμένων (ΦΔΕΛ), πολυδιάσπαση της αρμοδιότητας της εποπτείας των ΦΔΕΛ μεταξύ διαφορετικών Υπουργείων, αναποτελεσματικότητα του τρόπου με τον οποίο τελικώς εποπτεύονται οι ΦΔΕΛ, έλλειψη κρίσιμης μάζας ακόμα και για το λόγο ύπαρξης σε ορισμένες περιπτώσεις ΦΔΕΛ, λόγω υποστελέχωσης, έλλειψης τεχνογνωσίας κ.α., αλλά και να λειτουργούμε σε ένα δαιδαλώδες υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο λειτουργίας που συχνά οδηγεί σε ασάφειες και αδικαιολόγητες καθυστερήσεις.
Είναι στοίχημα που πρέπει να κερδηθεί. Για το λόγο αυτό μια συνεκτική και σύγχρονη λιμενική πολιτική είναι επιβεβλημένη. Εμείς με πολλές παρεμβάσεις μας έχουμε τη δυνατότητα να υποστηρίζουμε ότι κινηθήκαμε και κινούμαστε προς αυτή την πορεία.
Οι αρχές του Διευρωπαϊκού Δικτύου Μεταφορών, οι σύγχρονοι τρόποι οργάνωσης και η διαλειτουργικότητα είναι παράμετροι που λαμβάνονται υπόψη σε κάθε σύγχρονο λιμενικό σύστημα. Με γνώμονα αυτό εργαστήκαμε και εργαζόμαστε για να δημιουργήσουμε ευέλικτες οργανωτικές δομές, με οριοθετημένο διοικητικό εύρος και αρμοδιότητες και με αποτελεσματική επικοινωνία σε λειτουργία 24/7. Για να είμαστε μια χώρα με λιμένες ελκυστικούς για εμπορεύματα, επιβάτες και πλωτά μέσα, με προσβασιμότητα σε όλους και ιδιαίτερα σε άτομα με κινητικά προβλήματα, με επίπεδο εξυπηρέτησης στους επιβάτες της ακτοπλοΐας, με μειωμένο κόστος μεταφορικών υπηρεσιών και με χρήση φιλικών προς το περιβάλλον καυσίμων και ενέργειας, μα κυρίως με ασφάλεια στις μεταφορικές και συγκοινωνιακές υπηρεσίες.
Μόνο έτσι θα μπορούμε να ισχυριστούμε ότι διαμορφώνουμε ένα σύγχρονο και κυρίως αποτελεσματικό σύστημα λιμενικής διακυβέρνησης.
Αλλά δεν φτάνουν μόνο αυτά.
Η ασφαλής ηλεκτροδότηση, η ηλεκτροφόρτιση («coldironing»), ο ελλιμενισμός και ο έλεγχος καθώς και η πιστοποίηση ηλεκτρικών και υβριδικών πλοίων, αλλά και η χρήση εναλλακτικών καυσίμων είναι απαιτητά στον εκσυγχρονισμό που επιχειρείται. Με αυτά μπορώ να πω για άλλη μια φορά ότι ασχολείται το Υπουργείο μας. Δύσκολο εγχείρημα ωστόσο.
Επιπρόσθετα εργαζόμαστε για την εφαρμογή έξυπνων συστημάτων διαχείρισης τόσο στη διακίνηση φορτίων και επιβατών όσο και στην πολυτροπική εφοδιαστική αλυσίδα. Με το Νόμο 4770/2021 κατοχυρώσαμε τη δυνατότητα δημιουργίας ενός Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος, την Εθνική Ενιαία Πλατφόρμα Λιμενικής Κοινότητας (National Integrated Port Community System), όπου όλες οι υπηρεσίες θα «συναντούνται» σε ένα σύστημα και θα διευκολύνεται ο χρήστης του λιμένα. Αλλά και αυτή η πλατφόρμα θα συνεργάζεται με άλλες εφαρμογές όπως η ψηφιακή πλατφόρμα epilotage.hcg.gr μέσω της οποίας αυτοματοποιείται το σύνολο των πλοηγικών διαδικασιών σε όλα τα λιμάνια της χώρας. Με άλλα λόγια υλοποιούνται πλατφόρμες για την αποτύπωση των διατροπικών υπηρεσιών, τη μείωση των χρόνων αναμονής, την εξοικονόμηση της κατανάλωσης καυσίμου ώστε να επιτύχουμε τον εκσυγχρονισμό που ανέφερα πιο πάνω, με απώτερο σκοπό στο μέλλον την εφαρμογή του Internet of Things (IoT) και των Big Data.
Για όλα αυτά χρειάζονται φυσικά χρηματοδοτήσεις. Για αυτό στο σχεδιασμό της Προγραμματικής Περιόδου 2021-2027 το Υπουργείο Ναυτιλίας μέσω της Επιτελικής Δομής ΕΣΠΑ προχώρησε με μια bottom-up προσέγγιση και βασιστήκαμε στο ακόλουθο τρίπτυχο:
1. Ενίσχυση ακτοπλοϊκού δικτύου δημόσιας υπηρεσίας /διαχείριση ακτοπλοϊκού δικτύου
2. Βελτίωση λιμενικών υποδομών με έμφαση στην ασφάλεια κρίσιμων λιμενικών υποδομών
3. Ανάπτυξη συστημάτων ασφάλειας ναυσιπλοΐας,
για να έχουμε μια ολιστική προσέγγιση, ώστε αφενός να εξασφαλίζεται η εδαφική και κοινωνική συνοχή και αφετέρου να επιχειρείται η ισόρροπη και με στοχευμένες παρεμβάσεις ανάπτυξη των βασικών παραμέτρων για την εξασφάλιση τακτικών και ασφαλών ακτοπλοϊκών συνδέσεων.
Με αυτό τον τρόπο στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης με τη διαχειριστική αρχή του προγράμματος «Μεταφορές 2021-2027» και την Γενική Διεύθυνση Περιφερειακής Πολιτικής και Αστικής Ανάπτυξης (DG REGIO), εξασφαλίστηκε η αποτύπωση διακριτής δράσης για τη «βελτίωση προσβασιμότητας των νησιών με ανάπτυξη συστήματος θαλάσσιων συγκοινωνιών», που περιλαμβάνει την ενίσχυση ακτοπλοϊκών συνδέσεων δημόσιας υπηρεσίας με την χρήση “πράσινων” πλοίων χαμηλών εκπομπών αερίων ρύπων, ώστε να επιτευχθούν κατάλληλες διανησιωτικές θαλάσσιες συνδέσεις μεταξύ λιμένων/νησιωτικών προορισμών σε ικανό αριθμό νησιών, τα οποία λόγω της γεωγραφικής τους θέσης παρουσιάζουν χαμηλό δείκτη προσβασιμότητας.
Η εν λόγω δράση σε συνδυασμό με τη δράση που αφορά στην «αναβάθμιση των λιμενικών υποδομών» αποσκοπεί στη διασφάλιση της εδαφικής συνοχής στο νησιωτικό χώρο και στην εξασφάλιση συνθηκών βιώσιμης ανάπτυξης στα νησιά. Έτσι θα μπορούμε να προκρίνουμε προτάσεις που να είναι υλοποιήσιμες και βιώσιμες όπως η συγχρηματοδότηση των ακτοπλοϊκών συνδέσεων δημόσιας Υπηρεσίας («άγονες γραμμές») περίπου 80 εκατομμυρίων ευρώ, τα λιμενικά έργα σε νησιωτικούς λιμένες που αποτελούν κόμβους «άγονων γραμμών» συνολικού προϋπολογισμού περίπου 100 εκατομμυρίων ευρώ και συστήματα ναυσιπλοΐας όπως η «Αναβάθμιση της Εθνικής Ενιαίας Ναυτιλιακής Θυρίδας», το «Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα ακτοπλοϊκών συγκοινωνιών», η «Προσαρμογή λιμένων στον διεθνή κώδικα ασφαλείας ISPS».
Στο σημείο αυτό να μην παραβλεφθεί και το ότι περιλαμβάνονται πλέον και οι ακόλουθες δύο δράσεις
- Οδικές συνδέσεις με Λιμένες (π.χ. ολοκλήρωση της σύνδεσης του αυτοκινητοδρόμου Π.Α.Θ.Ε. και Εγνατίας οδού με τον 6ο προβλήτα του λιμένα Θεσσαλονίκης, η οδική σύνδεση της Εγνατίας με το λιμένα Αλεξανδρούπολης) και
- Σιδηροδρομικές συνδέσεις με Λιμένες και Αεροδρόμια (π.χ. η σιδηροδρομική σύνδεση με το Λιμένα Λαυρίου, του 6ου προβλήτα του λιμένα Θεσσαλονίκης με μονή σιδηροδρομική γραμμή, του λιμένα Βόλου),
που αποτελεί μεγάλη επιτυχία, καθώς οι διαγνωσμένες αδυναμίες του κλάδου της εφοδιαστικής (χαμηλός βαθμός outsourcing, απουσία πολυτροπικότητας στη μεταφορά / διακίνηση εμπορευμάτων και εξάρτηση από οδικές μεταφορές, τα υψηλά μεταφορικά κόστη και το ανεπαρκές εθνικό σιδηροδρομικό δίκτυο), δείχνουν να αντιμετωπίζονται.
Πλέον προχωράει η ανάπτυξη δικτύου λιμένων εφοδιαστικής αλυσίδας και η λειτουργική ένταξή του στην εθνική στρατηγική εφοδιαστικής αλυσίδας και δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στην υποστήριξη επενδύσεων αναβάθμισης των παρεχόμενων υπηρεσιών και ανάπτυξης εξειδικευμένων σύνθετων υπηρεσιών μεταφόρτωσης και υπηρεσιών εφοδιαστικής με προτεραιότητα στους λιμένες Πειραιά, Θεσσαλονίκης, Αλεξανδρούπολης, Καβάλας, Πάτρας, Βόλου καθώς και στις εμπορευματικές λιμενικές υποδομές που εντοπίζονται από την Χαλκίδα έως την Κόρινθο.
Ολα αυτά που προανέφερα δεν είναι τίποτα χωρίς μετρήσιμα στοιχεία. Σύμφωνα με μελέτη, λοιπόν, ο κύκλος εργασιών και τα μικτά κέρδη για τους δεκατρείς Οργανισμούς Λιμένων αυξήθηκαν το 2021 σε σχέση με το 2019, διαμορφώνοντας ένα δείκτη μικτού περιθωρίου κέρδους για το σύνολο των Οργανισμών που φτάνει στο 47,9%, ποσοστό που αναδεικνύει τα σημαντικά περιθώρια κέρδους που έχουν οι Οργανισμοί. Πέρα από αυτό να αναφερθώ και στην ανοδική τάση των δεικτών Απόδοσης Περιουσιακών στοιχείων – ROA και Απόδοσης Ιδίων Κεφαλαίων – ROE αλλά και στη μείωση 7,5% του δείκτη Δανειακής Επιβάρυνσης λόγω της μείωσης των συνολικών υποχρεώσεων.
Γίνεται αντιληπτό λοιπόν ότι υπάρχει μεγάλο περιθώριο ανάπτυξης και κέρδους και τελικά ανάδειξης της χώρας μας σε σημαντικό κόμβο της εφοδιαστικής, εφόσον φυσικά προβούμε σε αυτές τις απαραίτητες ενέργειες εκσυγχρονισμού.
Έχουμε μπροστά μας πολλές προκλήσεις. Εαν ανταποκριθούμε σε αυτές χωρίς ιδεοληψίες, με στρατηγική και μέθοδο, μπορούμε να ανταποκριθούμε στις απαιτήσεις της νέας εποχής.
Δεν πρέπει να λησμονούμε ότι ο εκσυγχρονισμός ενός λιμένα δεν αποτελεί ίδιο όφελος μόνο για τον Οργανισμό όπου ανήκει, αλλά έχει σημαντικά θετικό αντίκτυπο στην τοπική και περιφερειακή οικονομία όπου λειτουργεί, παρέχοντας θέσεις εργασίας, αναπτύσσοντας την τοπική, περιφερειακή και διασυνοριακή επιχειρηματικότητα και συντελώντας σε ένα βιώσιμο φυσικό περιβάλλον και ποιότητα ζωής των κατοίκων της περιοχής.
