Θυμάμαι κάποτε την Μελίνα, με το γνωστό της ταπεραμέντο, να απευθύνεται στον Ανδρέα Παπανδρέου, και να του λέει εκείνη την ατάκα που έγραψε Ιστορία: “Μήπως δεν αρέσουμε πρόεδρε;”.
Αυτό θυμήθηκα, διαβάζοντας την έρευνα που πραγματοποίησε, το Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών (ΕΝΑ), σε συνεργασία με την εταιρεία δημοσκοπήσεων Prorata, σχετικά με την καταγραφή των πολιτικών και ιδεολογικών τάσεων της ελληνικής κοινής γνώμης. Ενα Ινστιτούτο που έχει σχέση με υψηλόβαθμο στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ και μια εταιρεία που διατηρεί φιλικές σχέσεις με την Κουμουνδούρου.
Εαν τιτλοφορούσα την έρευνα θα έλεγα ότι το κυρίαρχο μήνυμα που στέλνουν οι πολίτες στον Αλέξη Τσίπρα, είναι ότι όχι μόνο δεν αρέσει ο ΣΥΡΙΖΑ στους πολίτες, αλλά ότι τον αντιπαθούν!
Και επειδή οι πολίτες συνήθως καταψηφίζουν, αυτόν που αντιπαθούν, για μένα η δημοσκόπηση – έρευνα αυτή αποτελεί το ηχηρότερο μήνυμα στην Κουμουνδούρου.
Οπως επισημαίνουν οι ερευνητές στη σύγχρονη εκλογική συμπεριφορά διεθνώς εμφανίζεται το φαινόμενο της «αρνητικής ταύτισης» με κάποιο κόμμα, όπου η αντιπάθεια εμφανίζεται να είναι ισχυρότερο κίνητρο ψήφου απ’ ό,τι η συμπάθεια.
Λαμβάνοντας αυτό υπόψη, παρατηρούμε ότι το 86% των ερωτώμενων δήλωσε ότι υπάρχει ένα κόμμα που αντιπαθεί περισσότερο από τα υπόλοιπα.
Είναι αξιοσημείωτο ότι πρώτο κόμμα σε αντιπάθεια είναι ο ΣΥΡΙΖΑ, παρότι αξιωματική αντιπολίτευση, και δεύτερη η ΝΔ, η οποία βρίσκεται τρία χρόνια στην κυβέρνηση.
Άλλο αξιοσημείωτο εύρημα είναι ότι η πλειοψηφία των ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ (53%) αντιπαθούν τον ΣΥΡΙΖΑ και μόνο το 10% αυτών αντιπαθούν τη ΝΔ, γεγονός που δείχνει ότι δύσκολα θα εγκρίνουν μια συνεργασία με τον ΣΥΡΙΖΑ σε περίπτωση που καταστεί αναγκαία μια συνεργασία κομμάτων, είτε στην πρώτη είτε στη δεύτερη αναμέτρηση.
Συγκεκριμένα, το 35% του συνόλου των ερωτώμενων δήλωσε πως αντιπαθεί τον ΣΥΡΙΖΑ, το 33% τη ΝΔ, το 9% τους Έλληνες για την Πατρίδα, το 7% το ΚΚΕ, το 4% την Ελληνική Λύση και το ΜέΡΑ25 και το 2% το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ.
Επίσης, το 71% όσων προτίθενται να ψηφίσουν ΝΔ αντιπαθεί τον ΣΥΡΙΖΑ, το 81% όσων προτίθενται να ψηφίσουν ΣΥΡΙΖΑ αντιπαθεί τη ΝΔ, ενώ το 53% όσων προτίθενται να ψηφίσουν ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ αντιπαθούν τον ΣΥΡΙΖΑ και μόλις το 10% τη ΝΔ.
Ενα 90% αντιπάθειας των ψηφοφόρων της ΝΔ επικεντρώνεται στα κόμματα της Αριστεράς, με το αντίστοιχο των ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ να αθροίζει 69%, γεγονός που αποτυπώνει τις μεταβολές από το 2012 και μετά στην εκλογική βάση του κόμματος αυτού και σίγουρα αποτελεί εξαιρετικά σημαντικό παράγοντα στον υπολογισμό των μετεκλογικών δυνατοτήτων και περιορισμών.
Όπως φάνηκε από πολλαπλά ευρήματα της έρευνας, υπάρχουν ζητήματα που παράγουν πολώσεις, όπως επίσης και διαφορετικές προσεγγίσεις όσο κινούμαστε από τα αριστερά προς τα δεξιά. Προφανώς, οι πολιτικοϊδεολογικές κατηγορίες δεν είναι τόσο συμπαγείς όσο ήταν κάποτε, αλλά εξακολουθούν, έστω και σε μικρότερο βαθμό, να κανοναρχούν τον κομματικό ανταγωνισμό.
Και τα δύο μεγάλα κόμματα διεκδίκησης της εξουσίας φαίνεται πως εδράζονται σε σχετικά αμιγείς αριστερόστροφες και δεξιόστροφες βάσεις.
Ο χώρος του κέντρου -έτσι όπως τουλάχιστον ορίζεται από την επιλογή της θέσης 5- μοιάζει να μην έχει κάποια εγγενή χαρακτηριστικά, αλλά, αντίθετα, άλλοτε τείνει προς τα αριστερά και άλλοτε προς τα δεξιά.
Ο κεντρώος χώρος είναι προοδευτικός με όρους πολιτισμικού φιλελευθερισμού, αλλά πιο κοντά στη δεξιά με όρους οικονομίας. Ενδεχομένως, η αυτοτοποθέτηση στο κέντρο να υποδηλώνει και μια αμηχανία για το πού θα κινηθεί μια μελλοντική εκλογική επιλογή.
Και επειδή σδε αυτήν την έρευνα ο ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορεί να πετάξει την μπάλα στην εξέδρα, ας την μελετήσει και ας κοιτάξει να δει γιατί δεν αρέσει στους πολίτες…
