Την Ανάσταση του Ιησού Χριστού εορτάζει η Εκκλησία την Κυριακή του Πάσχα.
«Πάσχα» στα Εβραϊκά σημαίνει: διάβαση, πέρασμα. Είναι εβραϊκή γιορτή εις ανάμνηση της Εξόδου των Εβραίων από την Αίγυπτο, της θαυματουργού διαβάσεως της Ερυθράς Θάλασσας υπό τον Μωυσή και της σωτηρίας τους από τη δουλεία του Φαραώ. Για τους Χριστιανούς σημαίνει τη λύτρωση από την αμαρτία και το πέρασμα από τον θάνατο στη ζωή.
Ο Χριστός θυσιάστηκε την ημέρα του εβραϊκού Πάσχα, που εκείνο το έτος έτυχε Σάββατο και αναστήθηκε μετά το Σάββατο, «τη μιά των σαββάτων», δηλαδή την πρώτη ημέρα της εβδομάδας, που γι’ αυτό το λόγο ονομάστηκε Κυριακή.
Στις εκκλησίες, από τις 11 το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου, τελείται η ακολουθία της παννυχίδος, ο όρθρος και η λειτουργία του Πάσχα. Τα πρώτα λεπτά της Κυριακής του Πάσχα, αμέσως μόλις ο ιερέας εκφωνήσει το «Χριστός Ανέστη!», ο τόπος σείεται από τα βεγγαλικά, τις κροτίδες, ενώ δεν λείπουν οι πυροβολισμοί στον αέρα («μπαλωθιές»). Νωρίτερα, οι πιστοί ανάβουν τις λαμπάδες τους με το Άγιο Φως, μετά την πρόσκληση του ιερέα «Δεύτε λάβετε φως». Τα δύο αυτά εκκλησιαστιά γεγονότα συγκροτούν την «Τελετή της Αναστάσεως». Διαβάζεται περικοπή απο το Ευαγγέλιο του Μάρκου (ιστ’ 1-8), που αναφέρεται στην Ανάσταση του Κυρίου.
Το απόγευμα της Κυριακής τελείται στις εκκλησίες ο «Εσπερινός της Αγάπης» ή Δεύτερη Ανάσταση (σε πολλούς ναούς τελείται το πρωί). Λέγεται έτσι, διότι οι Χριστιανοί παλαιότερα αντάλλασσαν μεταξύ τους το Φιλί της Αγάπης. Διαβάζεται περικοπή από το Ευαγγέλιο του Ιωάννη (κ19-25), που αναφέρεται στην εμφάνιση του Χριστού μετά την Ανάστασή του στους μαθητές του. Ο Θωμάς, που δεν ήταν παρών δεν πείθεται για το γεγονός και ζητά αποδείξεις. Το Ευαγγέλιο αυτό, όπου είναι δυνατό -η Μητρόπολη των Αθηνών είναι μία από τις εκκλησίες- διαβάζεται σε πολλές ξένες γλώσσες.
«Τα χαράματα της Κυριακής, οι Μυροφόρες μαζί με την Παναγία στον τάφο του Ιησού. Ξαφνικά έγινε μεγάλος σεισμός και ένας Άγγελος κύλισε την πέτρα που έφραζε τον τάφο και κάθισε πάνω της. Οι στρατιώτες που φρουρούσαν τον τάφο, είχαν παραλύσει από το φόβο τους. Ο άγγελος απευθύνθηκε στις Μυροφόρες και την Παναγία να μην φοβούνται και ότι ο Ιησούς είχε αναστηθεί. Στο μήνυμά του ο Άγγελος είπε να πάνε να ειδοποιήσουν τους μαθητές Του, για το γεγονός της Ανάστασης και να τους πουν να πάνε στη Γαλιλαία όπου και θα τους εμφανιζόταν ο Ιησούς, και έτσι έγινε» αναφέρει ο Ευαγγελιστής Ματθαίος
Η γιορτή του Πάσχα είναι η μεγαλύτερη κινητή εορτή, δηλαδή δεν εορτάζεται κάθε χρόνο την ίδια ημερομηνία, όπως καθορίστηκε από την Α’ Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας το 325 μ.Χ. Τότε ορίστηκε ότι η Κυριακή του Πάσχα θα ήταν η πρώτη Κυριακή που ακολουθεί την πανσέληνο μετά την εαρινή ισημερία στις 21 Μαρτίου.
Το Πάσχα εορτάζεται σε όλη την Ελλάδα με το σούβλισμα των αρνιών, το τσούγκρισμα των κόκκινων αυγών, με τραγούδια και χορούς. Όλη η εβδομάδα που ακολουθεί η λεγόμενη Διακαινήσιμη είναι γιορτινή και σύμφωνα με το Τυπικό της Εκκλησίας δεν τηρείται η νηστεία ούτε την Τετάρτη και την Παρασκευή αυτής της εβδομάδας.
Οι πιστοί για 40 μέρες μετά το Πάσχα όταν συναντιούνται έχουν αντί για «καλημέρα» ως συνηθισμένο τρόπο χαιρετισμού «το Χριστός Ανέστη» με ανταπάντηση το «Αληθώς Ανέστη».
Η Ορθόδοξη Εκκλησία για 40 μέρες μετά το Πάσχα έχει καθιερώσει και τη λεγόμενη Αναστάσιμη Προσευχή.
Τι τρώμε την Κυριακή του Πάσχα
Το πασχαλινό τραπέζι είναι πλούσιο και γιορτινό, με το κρέας να αποτελεί τον αναντίρρητο πρωταγωνιστή της ημέρας και το οποίο καταναλώνεται σε αφθονία μετά τη νηστεία της Σαρακοστής -ή έστω της Μεγάλης Εβδομάδας.
Το βασικό κρέας είναι είτε το αρνί είτε το κατσίκι, το οποίο συνηθίζεται να ψήνεται σε σούβλα (ο γνωστός οβελίας), συχνά από το πρωί της Κυριακής του Πάσχα. Ειδάλλως, τα αμνοερίφια μαγειρεύονται στο φούρνο, τις περισσότερες φορές συνοδευόμενα από πατάτες, τυριά και διάφορες σαλάτες. Σύμφωνα με τη γνωστή παραβολή του Ιησού με το βοσκό, το αρνί συμβολίζει τους πιστούς της ορθοδοξίας αλλά και τον ίδιο τον Υιό του Θεού, ο οποίος θυσιάστηκε για τη σωτηρία της ανθρωπότητας.
Την τιμητική τους έχουν και οι μεζέδες από συκωταριά, οι οποίοι παραδοσιακά σιγοψήνονται στη σούβλα κατά τη διάρκεια της ημέρας δίπλα στο αρνί (κοκορέτσι), στο φούρνο/τηγάνι ή μαγειρεύονται στην κατσαρόλα (γαρδούμπες κοκκινιστές, λεμονάτες ή μαγειρίτσα).
Μετά το κυρίως γεύμα, σειρά έχουν τα αβγά, τα οποία βάφονται από τη Μεγάλη Πέμπτη: τα αβγά συμβολίζουν τον ερμητικά κλειστό τάφο του Χριστού (μια άλλη θεωρία λέει ότι συμβολίζουν την αναγέννηση) ενώ, σύμφωνα με την επικρατέστερη θεωρία, το κόκκινο χρώμα σηματοδοτεί το αίμα του θεανθρώπου. Αφού αναδειχθεί ο νικητής του… τσουγκρίσματος, οι πιστοί καθαρίζουν και τρώνε το αβγό τους, προτού περάσουν στο επιδόρπιο.
Το πλέον παραδοσιακό γλυκό της Λαμπρής δεν είναι άλλο από το τσουρέκι ενώ κατά τόπους προτιμάται η λεγόμενη «λαμπροκουλούρα» ή «λαμπρόψωμο», μια πιο παραδοσιακή εκδοχή του αγαπημένου τσουρεκιού.
