Ο κορωνοϊός εξελίσσεται σε Λερναία Ύδρα. Εκεί που λέμε ότι όλα μπαίνουν σε μία σειρά, έρχονται οι αλλεπάλληλες μεταλλάξεις του, με πρωταγωνίστρια τη Δέλτα και ανατρέπουν το σχεδιασμό των κρατών για την επιστροφή στην κανονικότητα. Η μάχη πλέον θα δοθεί σε δυο μέτωπα. Στο πεδίο των εμβολίων -που είναι το μοναδικό μας “όπλο” – και στην ικανότητα τους να αντιμετωπίσουν τις μεταλλάξεις του SARS-CoV-2. Αλλά και στον καθ΄ ένα ξεχωριστά, που θα πρέπει να επιλέξει εάν θα εμβολιαστεί ή θα περιμένει να κάνει …φυσική ανοσία, μέσω της επικίνδυνης διαδικασία της νόσησης. Μην ξεχνάτε ότι σε μια πανδημία ΟΛΟΙ νοσούν, εκτός εάν αποφασίσουν να ζήσουν απομονωμένοι από τον υπόλοιπο κόσμο.
Και εάν για τους νεότερους και τους εμβολιασμένους η νόσηση είναι ήπια, σύμφωνα πάντα με τους επιστήμονες, τα ερωτήματα που τίθεται πλέον είναι: Τι θα γίνει από Σεπτέμβριο όταν η ταχύτατα μεταδιδόμενη μετάλλαξη Δέλτα, θα «χτυπήσει» τις ευπαθείς ομάδες (παχύσαρκοι, καρκινοπαθείς, καρδιοπαθείς, σκλήρυνση κατά πλάκας κλπ) και τους ηλικιωμένους που παραμένουν ανεμβολίαστοι; Πόσο «βαριά» θα την περάσουν; Πόσες απώλειες θα έχουμε; Θα έχουμε πάλι νοσοκομεία Covid-19; Καραντίνες τοπικές ή καθολικές; Και με την οικονομία (επιχειρήσεις, μαγαζιά, εστίαση κλπ) τι θα γίνει; Θα ξανακλείσουμε; Την ανεργία;
Σε λίγους μήνες θα ξέρουμε όλες τις απαντήσεις. Μέχρι τότε όμως είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τρεις απλές βασικές αρχές που ισχύουν σχετικά με την αλληλεπίδραση μεταξύ εμβολίων και παραλλαγών του ιού, όπως δημοσιεύει το διεθνούς κύρους αμερικανικό περιοδικό “Atlantic”. Και είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τι λένε οι επιστήμονες γιατί αυτό θα επηρεάσει την επιλογή που θα κάνουν όσοι ακόμα προβληματίζονται ή φοβούνται να εμβολιαστούν. Μια επιλογή που μπορεί για κάποιους να αποδειχθεί πραγματικά απόφαση ζωής.
- Τα εμβόλια νικάνε ακόμη όλες τις παραλλαγές
Ανέκαθεν τα εμβόλια είχαν να αντιμετωπίσουν παραλλαγές του κορωνοϊού. Η «βρετανική» ‘Αλφα είχε ήδη αρχίσει να εξαπλώνεται διεθνώς, όταν άρχισαν οι πρώτοι εμβολιασμοί. Τα στοιχεία έως τώρα δείχνουν ότι τα εμβόλια είναι σε γενικές γραμμές αποτελεσματικά κατά των παραλλαγών, μειώνοντας πάνω από 90% τον κίνδυνο των εμβολιασμένων να αρρωστήσουν με συμπτώματα, αλλά επίσης κατά τουλάχιστον 50% την πιθανότητα μετάδοσης του ιού σε άλλους. Στις πολύ σπάνιες περιπτώσεις που ένας εμβολιασμένος αρρωσταίνει με Covid-19, η λοίμωξη είναι συντομότερη, ηπιότερη και με μικρότερο ιικό φορτίο, άρα λιγότερο μεταδοτική.
Μπορεί η «ινδική» παραλλαγή Δέλτα -που είναι κατά 35% έως 60% πιο μεταδοτική από την ‘Αλφα, η οποία ήταν ήδη 43% έως 90% πιο μεταδοτική από τον αρχικό κορωνοϊό της Κίνας- να αλλάξει αυτή την εικόνα; Τα στοιχεία δείχνουν ότι και κατά της Δέλτα ο πλήρης εμβολιασμός αποδεικνύεται αποτελεσματικός. Ενδεικτικά, σύμφωνα με στοιχεία από τη Βρετανία, δύο δόσεις του εμβολίου της Pfizer είναι κατά 88% αποτελεσματικές στην αποτροπή λοίμωξης με οποιαδήποτε συμπτώματα από τη Δέλτα και κατά 95% στην αποφυγή νοσηλείας.
Όμως η μία μόνο δόση έχει αποτελεσματικότητα μόνο 33% στην πρόληψη της συμπτωματικής λοίμωξης. Στο Ισραήλ, με το υψηλό ποσοστό εμβολιασμένων (γύρω στο 85% των ενηλίκων), παρατηρείται μια μικρή αύξηση στα νέα κρούσματα από Δέλτα (περίπου το 30% σε πλήρως εμβολιασμένους), αλλά μέχρι στιγμής κανένα κρούσμα σε εμβολιασμένο δεν έχει οδηγήσει σε βαριά Covid-19, με άλλα λόγια τα εμβόλια πράγματι προφυλάσσουν.
Πιο ασαφές είναι σε ποιο βαθμό ένας πλήρως εμβολιασμένος μπορεί να μεταδώσει σε άλλους τον κορωνοϊό. Μια πρόσφατη μελέτη, με επικεφαλής τον κλινικό μικροβιολόγο Ραβίντρα Γκούπτα του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ, βρήκε περιπτώσεις υγειονομικών στην Ινδία που, παρόλο που είχαν πλήρως εμβολιαστεί με AstraZeneza, μολύνθηκαν από τη Δέλτα και την «πέρασαν» σε άλλους. Αν αυτό ισχύει και για τα mRNA εμβόλια, τότε ίσως ακόμη και οι εμβολιασμένοι πρέπει να συνεχίσουν να φοράνε μάσκα σε κλειστό χώρο.
- Η Δέλτα και άλλες παραλλαγές κάνουν θραύση στους ανεμβολίαστους
Οι εμβολιασμένοι είναι ασφαλέστεροι παρά τις παραλλαγές, αλλά οι ανεμβολίαστοι κινδυνεύουν περισσότερο από ποτέ εξαιτίας αυτών των παραλλαγών. Ακόμη κι αν «εκμεταλλεύονται» μια έμμεση προστασία χάρη στους εμβολιασμένους που σταδιακά υψώνουν τείχος συλλογικής ανοσίας, οι ανεμβολίαστοι τείνουν να δημιουργούν συνεχώς νέες εστίες της πανδημίας, ακόμη και στο εσωτερικό κοινοτήτων με υψηλά επίπεδα εμβολιασμού.
Ενδεικτικά, στη Βρετανία μετά την εμφάνιση της Δέλτα, παρόλο που ο μισός πληθυσμός έχει πλήρως εμβολιαστεί, τα κρούσματα έχουν σχεδόν εξαπλασιαστεί, ενώ οι νοσηλείες λόγω Covid-19 έχουν περίπου διπλασιαστεί. Αυτό δεν σημαίνει ότι τα εμβόλια δεν «δουλεύουν», αλλά απλούστατα ακόμη και χώρες με προχωρημένο εμβολιαστικό πρόγραμμα έχουν ακόμη ένα μεγάλο ποσοστό ανεμβολίαστων και άρα ευάλωτων ανθρώπων.
Η Δέλτα, όπως δείχνουν και τα στοιχεία από τις ΗΠΑ, εξαπλώνεται ταχύτερα στις περιοχές με χαμηλότερα ποσοστά εμβολιασμένων. Οι παγκόσμιες ανισότητες στους εμβολιασμούς επιτείνουν το πρόβλημα, καθώς από τα τρία δισεκατομμύρια δόσεων που έχουν γίνει παγκοσμίως, περίπου το 70% έχει γίνει σε μόνο έξι χώρες (ενώ η Δέλτα έχει ανιχνευθεί σε πάνω από 85). Μόνο ο ένας στους δέκα κατοίκους της Γης έχει εμβολιαστεί πλήρως και στην Αφρική ο ένας στους 100. Καθόλου τυχαία, μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2021 περισσότεροι άνθρωποι μολύνθηκαν και πέθαναν από τον κορωνοϊό, από όσοι σε όλο το 2020.
Μερικές χώρες (π.χ. Βιετνάμ) αντιμετωπίζουν τριπλή απειλή: επειδή τα πήγαν πολύ καλά απέναντι στον ιό στην αρχή, είχαν ελάχιστα κρούσματα άρα και αμελητέο ποσοστό του πληθυσμού τους με φυσική ανοσία, ενώ παράλληλα δεν έχουν ακόμη επαρκή πρόσβαση σε εμβόλια και επιπροσθέτως πολιορκούνται πια και από τη Δέλτα. Ορισμένοι ειδικοί θεωρούν πιθανό ότι, με τόσο γρήγορη εξάπλωση της Δέλτα και άλλων παραλλαγών, είναι θέμα χρόνου σχεδόν όλος ο πληθυσμός της Γης να μολυνθεί, αν δεν έχει εμβολιαστεί.
- Όσο δεν πείθονται οι ανεμβολίαστοι, τόσο θα αυξάνεται ο κίνδυνος τα εμβόλια να χάνουν τη μάχη με τις νέες παραλλαγές
Όσο ο κορωνοϊός βρίσκει έδαφος να μολύνει και άλλους ανθρώπους, κυρίως ανεμβολίαστους, θα αυξάνεται η πιθανότητα να εμφανίσει νέες μεταλλάξεις, πιο πλεονεκτικές για τον ίδιο, ώστε να εξαπλώνεται πιο εύκολα ή να διαφεύγει από τις άμυνες του οργανισμού. Κάπως έτσι εμφανίστηκε η Δέλτα και ίσως τελικά να υπάρξουν παραλλαγές που θα μολύνουν πραγματικά ακόμη και τους εμβολιασμένους.
Όσο αφήνουμε χώρο στον ιό να μολύνει ανθρώπους, τόσο αυξάνεται ο κίνδυνος ικανότητας του για ανοσολογική διαφυγή. Η πρώτη ένδειξη ότι αυτό θα έχει συμβεί, σύμφωνα με την επιδημιολόγο Μάγια Ματζούμντερ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, θα είναι «όταν εμβολιασμένοι αρχίσουν να αρρωσταίνουν και εισάγονται στο νοσοκομείο με συμπτώματα».
Είναι πάντως απίθανο να είμαστε τόσο ευάλωτοι όσο στην αρχή της πανδημίας, καθώς τα εμβόλια έχουν παράγει διάφορα προστατευτικά αντισώματα και κυτταρική ανοσία στον οργανισμό των εμβολιασμένων, συνεπώς θα είναι δύσκολο για μια παραλλαγή να διαφύγει από όλα αυτά μαζί. «Δεν πρόκειται να υπάρξει ξαφνικά μια παραλλαγή που θα σκάσει μύτη και θα ξεφεύγει από τα πάντα, καθιστώντας άχρηστα τα εμβόλια μας. Θα είναι κάτι σταδιακό. Με κάθε βαθμιαία αλλαγή του ιού, ένα μέρος της προστασίας μας θα χάνεται», εκτιμά ο δρ Γκούπτα του Κέιμπριτζ.
Αν αυτό συμβεί, ακόμη και οι πλήρως εμβολιασμένοι θα χρειαστούν ενισχυτική δόση. Όμως τον πρώτο λόγο πάλι θα έχουν οι χώρες με δική τους παραγωγή εμβολίων, πράγμα που θα ανοίγει περαιτέρω την «ψαλίδα» εμβολιασμένων και μη στον πλανήτη, σύμφωνα με την επιδημιολόγο-λοιμωξιολόγο Μαρία Κερκχόουβ του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ). Δεν είναι απίθανο ότι κάποια στιγμή ο ΠΟΥ, που χρησιμοποιεί πια το ελληνικό αλφάβητο για τις νέες παραλλαγές, θα φθάσει στην Ωμέγα. Το πόσο επικίνδυνη θα είναι αυτή, θα εξαρτηθεί πρωτίστως από τις αποφάσεις μας και κυρίως από το πόσο γρήγορα και μαζικά θα προχωρήσουν οι εμβολιασμοί.
