Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει καταστήσει νομικά δεσμευτικά, βάσει των αντιμονοπωλιακών κανόνων της ΕΕ, τα μέτρα που πρότεινε η Ελλάδα για να δοθεί η δυνατότητα στους ανταγωνιστές της Δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού (ΔΕΗ), της ελληνικής, κρατικής ιδιοκτησίας, κατεστημένης επιχείρησης ηλεκτρικής ενέργειας, να αγοράζουν περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια σε πιο μακροπρόθεσμη βάση.
Η Ελλάδα υπέβαλε τα μέτρα αυτά για να επανορθώσει τη στρέβλωση που δημιουργείται από την αποκλειστική πρόσβαση της ΔEΗ στη λιγνιτική ηλεκτροπαραγωγή, η οποία διαπιστώθηκε από την Επιτροπή και τα δικαστήρια της Ένωσης ότι δημιουργεί ανισότητα ευκαιριών στις ελληνικές αγορές ηλεκτρικής ενέργειας. Η ισχύς των προτεινόμενων διορθωτικών μέτρων θα λήξει όταν οι υφιστάμενες λιγνιτικές μονάδες παύσουν να λειτουργούν εμπορικά (κάτι που αναμένεται επί του παρόντος έως το 2023) ή, το αργότερο, έως τις 31 Δεκεμβρίου 2024.
Η Μαργκρέιτε Βέστεϊγιερ, εκτελεστική αντιπρόεδρος αρμόδια για την πολιτική ανταγωνισμού, δήλωσε τα εξής: «Η σημερινή απόφαση και τα μέτρα που προτείνει η Ελλάδα θα δώσουν τη δυνατότητα στους ανταγωνιστές της ΔEΗ να αντισταθμίσουν καλύτερα την αστάθεια των τιμών, κάτι που είναι ιδιαίτερα σημαντικό για να μπορούν να ανταγωνίζονται στην αγορά λιανικής ηλεκτρικής ενέργειας και να προσφέρουν σταθερές τιμές στους καταναλωτές. Τα μέτρα συμβαδίζουν με το ελληνικό σχέδιο παροπλισμού των εξαιρετικά ρυπογόνων λιγνιτικών μονάδων ηλεκτροπαραγωγής, αποθαρρύνοντας τη χρήση των εν λόγω μονάδων, κάτι που συνάδει πλήρως με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και τους στόχους της ΕΕ για το κλίμα».
Οι ανησυχίες της Επιτροπής
Στην απόφαση που εξέδωσε τον Μάρτιο του 2008, η Επιτροπή διαπίστωσε ότι η Ελλάδα είχε παραβιάσει τους κανόνες ανταγωνισμού, παρέχοντας στη ΔEΗ προνομιακά δικαιώματα πρόσβασης στον λιγνίτη. Οι ανταγωνιστές της ΔEΗ στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας δεν μπορούσαν να ανταγωνιστούν αποτελεσματικά τη ΔEΗ στην ελληνική αγορά, διότι δεν είχαν πρόσβαση στον λιγνίτη. Διατηρώντας σε ισχύ οιονεί αποκλειστική πρόσβαση της ΔEΗ στον λιγνίτη, η Ελλάδα επέτρεπε στη ΔEΗ να διατηρεί τη δεσπόζουσα θέση της στη χονδρική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας.
Η Επιτροπή κάλεσε την Ελλάδα να προτείνει μέτρα για τη διόρθωση των αντιανταγωνιστικών επιπτώσεων της εν λόγω παραβίασης.
Τα διορθωτικά μέτρα που υπέβαλε η Ελλάδα
Λόγω προσφυγών στο Γενικό Δικαστήριο και στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και δυσκολιών στην εφαρμογή των διορθωτικών μέτρων που είχαν υποβληθεί προηγουμένως, τα εν λόγω διορθωτικά μέτρα δεν έχουν εφαρμοστεί μέχρι στιγμής.
Την 1η Σεπτεμβρίου 2021, η Ελλάδα υπέβαλε τροποποιημένη εκδοχή των διορθωτικών μέτρων. Ειδικότερα, τα μέτρα που πρότεινε η Ελλάδα ορίζουν ότι:
-Η ΔEΗ θα πωλεί ανά τρίμηνο προθεσμιακά προϊόντα ηλεκτρικής ενέργειας στα οργανωμένα χρηματιστήρια: το ευρωπαϊκό ενεργειακό χρηματιστήριο (ΕΕΧ) και/ή το ελληνικό χρηματιστήριο ενέργειας (HEnEx). Ως εκ τούτου, οι αγοραστές θα προμηθεύονται ηλεκτρική ενέργεια σε σταθερή τιμή κάθε μέρα κατά τη διάρκεια του εν λόγω τριμήνου. Έτσι θα ενισχυθεί η δυνατότητα των ανταγωνιστών της ΔEΗ να προμηθεύονται ηλεκτρική ενέργεια χονδρικής στην προθεσμιακή αγορά και να προστατεύονται από την αστάθεια των τιμών.
-Η ΔEΗ θα αποκτήσει καθαρή θέση πωλητή στο EEX και/ή στο HEnEx, πράγμα που σημαίνει ότι οι πωλήσεις των εν λόγω προθεσμιακών προϊόντων ηλεκτρικής ενέργειας που πραγματοποιεί, θα πρέπει να υπερβαίνουν τις αγορές της κατά συγκεκριμένο όγκο. Με τον τρόπο αυτό θα διασφαλιστεί η διάθεση επαρκών ποσοτήτων χονδρικής ηλεκτρικής ενέργειας στους ανταγωνιστές της. Οι ποσότητες που θα πωλούνται υπολογίζονται ως μερίδιο της λιγνιτικής ηλεκτροπαραγωγής της ΔEΗ. Ως εκ τούτου, η υποχρέωση της ΔEΗ μειώνεται αναλογικά προς τη λιγνιτική ηλεκτροπαραγωγή της.
-Οι υποχρεώσεις της ΔEΗ όσον αφορά το χρονοδιάγραμμα των πωλήσεων και των παραδόσεων θα παράσχουν στους ανταγωνιστές της τη δυνατότητα να προστατεύονται από την αστάθεια των τιμών για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα.
Η Επιτροπή ζήτησε τη γνώμη των παραγόντων της αγοράς για τα προτεινόμενα μέτρα, και αυτοί δήλωσαν ότι είναι κατάλληλα για την αντιμετώπιση των ανησυχιών της Επιτροπής όσον αφορά τον ανταγωνισμό, με την επιφύλαξη ορισμένων τροποποιήσεων που αποτελούν το αντικείμενο της σημερινής απόφασης.
Η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι με τα προτεινόμενα μέτρα αντιμετωπίζεται πλήρως η παραβίαση που διαπίστωσε η Επιτροπή στην απόφασή της το 2008, δεδομένου του ελληνικού σχεδίου για τον παροπλισμό όλων των υφιστάμενων λιγνιτικών μονάδων ηλεκτροπαραγωγής έως το 2023, σύμφωνα με τους περιβαλλοντικούς στόχους της Ελλάδας και της ΕΕ.
Οι όγκοι που αναμένεται να πωλεί η ΔEΗ στους ανταγωνιστές της συνδέονται άμεσα με την ποσότητα της λιγνιτικής ηλεκτροπαραγωγής της, αλλά τα διορθωτικά μέτρα δεν την υποχρεώνουν να παράγει τους όγκους που πρέπει να πωλεί μέσω λιγνιτικής ηλεκτροπαραγωγής. Η ΔEΗ θα έχει πλήρη διακριτική ευχέρεια να παράγει τους όγκους αυτούς με οποιοδήποτε από τα περιουσιακά στοιχεία ηλεκτροπαραγωγής του χαρτοφυλακίου της, συμπεριλαμβανομένης της ηλεκτροπαραγωγής από φυσικό αέριο, της υδροηλεκτρικής ενέργειας ή άλλων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
