Συνολική αύξηση της απασχόλησης 3,1% στο λιανεμπόριο τροφίμων το 2020, με κύριο πυλώνα τα σούπερ μάρκετ, καταδεικνύει έρευνα που πραγματοποίησε το Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ), βάσει των στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ και εμπειρικής έρευνας σε εταιρείες του κλάδου.
Από τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ προκύπτει ότι το λιανεμπόριο τροφίμων τόσο την περίοδο της έντονης οικονομικής ύφεσης, όσο και την περίοδο της πανδημίας αποτελεί έναν από τους πιο δυναμικούς κλάδους της οικονομίας σε σχέση με τη διατήρηση και την αύξηση της απασχόλησης στην Ελλάδα την περίοδο του 2010-2021.
Συγκεκριμένα, από την επεξεργασία των στοιχείων απασχόλησης που παρέχει σε τριμηνιαία βάση η ΕΛΣΤΑΤ, προκύπτει ότι την περίοδο 2000-2021 το λιανεμπόριο τροφίμων παρουσιάζει αύξηση της απασχόλησης κατά 55%, σε αντίθεση με το υπόλοιπο λιανικό εμπόριο το οποίο παρουσιάζει μείωση κατά 15%. Πρακτικά το λιανεμπόριο τροφίμων το 2021 απασχολεί σχεδόν 75.000 περισσότερους εργαζόμενους σε σχέση με το 2000, ξεπερνώντας τις 215.000 άμεσα απασχολούμενους.
Συγκεκριμένα, για το 2020 καταγράφεται σημαντική επίδραση της πανδημίας. Το λιανεμπόριο τροφίμων αύξησε την απασχόληση του κατά 3,1% σε σχέση με το 2019, δηλαδή κατά 7.000 εργαζομένους. Η τάση αυτή ήταν αντίστροφη με το λοιπό λιανικό εμπόριο, παρουσιάζοντας μειωτική τάση το 2020, κατά 2,9%, σε σχέση με το 2019. Εξαιτίας της αύξησης που παρουσιάζει την τελευταία εξαετία το λιανεμπόριο τροφίμων και της ταυτόχρονης μείωσης των άλλων εμπορικών κλάδων, πλέον η απασχόληση του λιανεμπορίου τροφίμων αντιπροσωπεύει πάνω από το 30% συνολικά του λιανικού και χονδρικού εμπορίου, έχοντας σημαντικά μεγαλύτερες πωλήσεις μάλιστα από το λοιπό λιανεμπόριο. Σημειώνεται ότι το λιανεμπόριο τροφίμων το 2020 αντιπροσωπεύει πάνω από το 5% της συνολικής απασχόλησης στην Ελλάδα, ξεπερνώντας κλάδους όπως είναι οι κατασκευές, οι τράπεζες, οι μεταφορές και η υγεία.
Το 2021 με βάση τα στοιχεία του πρώτου τριμήνου καταγράφεται αύξηση κατά 0,5% το α’ τρίμηνο του 2021 σε σχέση με το δ’ τρίμηνο του 2020 και αύξηση κατά 3,4% σε σχέση με το α’ τρίμηνο του 2021. Αντίθετα, το λοιπό λιανεμπόριο καταγράφει μείωση -0,8% το α’ τρίμηνο 2020 σε σχέση με το δ’ τρίμηνο 2020 και μείωση κατά 7,1% σε σχέση με α’ τρίμηνο 2020.
Πρακτικά, φαίνεται ότι το λιανεμπόριο τροφίμων αύξησε τις θέσεις εργασίας κατά 7.000 σε σχέση με το προηγούμενο έτος και διατηρεί τουλάχιστον μέχρι τον Μάρτιο αυτές τις θέσεις με μία μικρή αύξηση μάλιστα περίπου 1.000 θέσεων εργασίας ακόμα, ανεβάζοντας τη συνολική αύξηση της απασχόλησης στην περίοδο lockdown-πανδημίας στις 8.000.
Η αύξηση αυτή της απασχόλησης στο λιανεμπόριο τροφίμων είναι αποτέλεσμα αρκετών παραγόντων με κυριότερη αιτία την πανδημία:
* Ένα σημαντικό μέρος του προσωπικού των καταστημάτων εντάσσεται στις ευπαθείς ομάδες και με την εμφάνιση της πανδημίας και για την προστασία του μπήκε σε αναστολή εργασίας και επομένως προσλήφθηκε νέο προσωπικό για την αντικατάσταση του. Σημειώνεται ότι σημαντικό μέρος αυτών των εργαζομένων μέχρι τον Απρίλιο 2021, τουλάχιστον, δεν είχε επανέλθει ακόμα στην εργασία του.
* Η αξιοποίηση νέων καναλιών πώλησης όπως πχ τα ηλεκτρονικά σουπερμάρκετ, οι τηλεφωνικές παραγγελίες, δημιούργησαν την ανάγκη για επιπλέον προσωπικό για τη διαχείριση, εκτέλεση και παράδοση των παραγγελιών.
* Τα μέτρα για τον περιορισμό της εξάπλωσης της πανδημίας, όπως ο έλεγχος του αριθμού ατόμων στα καταστήματα, η απολύμανση ή ακόμα και η διάθεση self test (πχ στην Αχαΐα) κλπ, δημιούργησαν νέες θέσεις εργασίας.
* Οι παραπάνω εξελίξεις προκαλούν αλυσίδα προσλήψεων καθώς απαιτούν νέες επιπλέον επενδύσεις στην οργάνωση, μηχανογράφηση και συντήρηση του δικτύου, προκειμένου να αυξηθεί η παραγωγικότητα των επιχειρήσεων, οι οποίες με τη σειρά τους προκαλούν νέες ανάγκες σε υψηλών προσόντων προσωπικού.
Τα στοιχεία από τις επαναλαμβανόμενες έρευνες καταναλωτών του ΙΕΛΚΑ δείχνουν ότι το ευρύτερο κοινό αξιολογεί ιδιαίτερα υψηλά τον ρόλο του προσωπικού των σούπερ μάρκετ στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Το 75% βαθμολογεί θετικά το προσωπικό. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι διαχρονικά το προσωπικό των σούπερ μάρκετ αποτελεί ένα από τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα του κλάδου. Την περίοδο 2010-2021, σύμφωνα με τα στοιχεία της ετήσιας έρευνας καταναλωτών του ΙΕΛΚΑ, το αγοραστικό κοινό αξιολογεί ιδιαίτερα θετικά τη συμβολή του σούπερ μάρκετ στην απασχόληση σε ποσοστά της τάξης του 70%.
Σε σχέση με τα ποιοτικά στοιχεία της απασχόλησης στον κλάδο των σούπερ μάρκετ, επισημαίνεται ότι οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ προσφέρουν εργασία σε ομάδες του πληθυσμού που πλήττονται περισσότερο από την ανεργία και αντιμετωπίζουν μεγαλύτερες δυσκολίες στην εύρεση εργασίας, όπως οι νέοι, οι ανειδίκευτοι εργάτες και οι γυναίκες. Επίσης, πρέπει να σημειωθεί η συμβολή του κλάδου στην αντιμετώπιση της ανεργίας στην επαρχία, εφόσον τα δίκτυα πωλήσεων των αλυσίδων δεν περιορίζονται στα αστικά κέντρα ή τις βιομηχανικές περιοχές της χώρας, αλλά καλύπτουν όλη την επικράτεια. Στο προσωπικό των αλυσίδων σούπερ μάρκετ υπερτερούν οι γυναίκες σε ποσοστά 65%-70%, ενώ περισσότερο από τα 2/3 των καταστημάτων των αλυσίδων δραστηριοποιούνται εκτός των μεγάλων αστικών κέντρων της χώρας.
