Ο εμπορικός πόλεμος ξεκίνησε και φέρνει εμπλοκή στις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες με πολλές καραμπόλες σε εμπόριο, ναυτιλία και διυλιστήρια, καθώς και το λιμάνι του Πειραιά, λόγω της επένδυσης και διαχείρισης από τη κινεζική Cosco. Σημειωτέον πως ο Παναμάς δεν ανανέωσε το μνημόνιο κατανόησης με την Κίνα για την Διώρυγα. Το Μεξικό και ο Καναδάς συνθηκολόγησαν με διάλογο και με μηνιαία αναστολή δασμών. Η Κίνα αντέδρασε επιλεκτικά με δασμούς 15% για τον άνθρακα και 10% για τα ενεργειακά προϊόντα. Ωστόσο οι αναταράξεις που αναμένεται να προκαλέσει για το ελληνικό εμπόριο η προαναγγελθείσα επιβολή δασμών από την Αμερική στις χώρες της ΕΕ θα είναι περισσότερο έμμεσες παρά άμεσες.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ ξεκαθάρισε ουσιαστικά ότι μετά τον Καναδά, το Μεξικό και την Κίνα, όπου επέβαλε δασμούς από 10% έως 25% σε προϊόντα θα επιβάλει δασμούς και στις χώρες της ΕΕ. Μένει να δούμε φυσικά αν θα επιβάλλει σε κάποιες συγκεκριμένες χώρες δασμούς ή σε όλες, ενώ ήδη ανακοίνωσε δασμούς 25% στον χάλυβα και το αλουμίνιο που εισάγεται στις ΗΠΑ. Μέχρι τώρα επιβάλλονται δασμοί σε εμπορεύματα αξίας 1,8 τρις δολαρίων, που υπολογίζονται στα 400 δις δολάρια.
Οι ελληνικές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ ανέρχονται στα περίπου 2,2 δισ. ευρώ ενώ οι εισαγωγές φτάνουν το 1,5 δισ. ευρώ. Δηλαδή η χώρα μας έχει ένα πλεόνασμα που ξεπερνάει τα 600 εκατ. ευρώ. Επίσης είναι πολύ σημαντικό να αναφερθεί ότι η Αμερική είναι η 5η πιο σημαντική αγορά για τις ελληνικές εξαγωγικές επιχειρήσεις όμως με μικρό μερίδιο 4,8% των συνολικών εξαγωγών μας. Αυτό που πρέπει να γίνει κατανοητό είναι ότι στην περίπτωση επιβολής δασμών στα προϊόντα που εισάγει η Αμερική από τις χώρες της ΕΕ και κατ’ επέκταση και από την χώρα μας, τα συγκεκριμένα προϊόντα θα πωλούνται πιο ακριβά στην αμερικανική αγορά. Συνεπώς, τα ελληνικά προϊόντα θα είναι λιγότερα ανταγωνιστικά από ομοειδή, που θα εισάγει η Αμερική από κάποια άλλη χώρα. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να επηρεασθούν οι ελληνικές εξαγωγές σε τρόφιμα, όπως είναι για παράδειγμα το ελαιόλαδο, τα φρούτα και τα γαλακτοκομικά.
Η μείωση των εξαγωγών θα έχει επιπτώσεις στις ελληνικές επιχειρήσεις, οι αντοχές των οποίων θα διαμορφώσουν την τιμολογιακή τους πολιτική. Οι ελληνικές επιχειρήσεις όμως έχουν μάθει να επιβιώνουν κάτω από αντίξοες συνθήκες όλα αυτά τα χρόνια και χωρίς πανικό σε ένα ενδεχόμενο επιβολής δασμών στα ελληνικά προϊόντα από την αμερικανική κυβέρνηση, θα φροντίσουν να βρουν διέξοδο με σύμμαχο την ποιότητα σε άλλες αγορές. Οι επιπτώσεις στο ρυθμό ανάπτυξης που θα προκαλούσε μια αύξηση των δασμών κατά 10% σε όλα τα εξαγόμενα προϊόντα από την ΕΕ στις ΗΠΑ, υπολογίζονται -0,2% ετησίως και -0,4% σωρευτικά μέχρι τα τέλη του 2026, κυρίως λόγω έμμεσων επιδράσεων από την αποδυνάμωση των οικονομιών των ευρωπαίων εμπορικών εταίρων της Ελλάδας, όπως η Γερμανία και η Ιταλία. Οι ελληνικές εξαγωγές συνολικά θα μειώνονταν κατά 1,7% σε σταθερές τιμές.
Η άμεση επίδραση από τη μείωση των ελληνικών εξαγωγών στις ΗΠΑ θα είναι, της τάξης του -0,3% στο σύνολο των εξαγωγών. Σύμφωνα με πρόβλεψη της ΕτΕ, το σενάριο των δασμών 10% θα οδηγούσε σε μείωση τον ρυθμό ανάπτυξης από 2,3% το 2025 και 2,1% το 2026, σε κάτω από 2% το 2026. Στον αντίποδα, οι μελετητές επισημαίνουν ότι αν η πολιτική της νέας κυβέρνησης των ΗΠΑ ενθαρρύνει τις εξορυκτικές δραστηριότητες θα οδηγήσει σε μείωση των διεθνών τιμών καυσίμων και θα μπορούσε να ενισχυθεί κατά 0,2% ο ρυθμός αύξησης του ελληνικού ΑΕΠ. Κρίσιμη ημερομηνία φαίνεται ότι είναι η 1η Απριλίου 2025, καθώς ο Τραμπ έχει ζητήσει έως τότε τα ακριβή στοιχεία για το εμπορικό έλλειμμα μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ. Σύμφωνα με την Κομισιόν, το εμπορικό έλλειμμα ήταν 156 δις ευρώ με τις ΗΠΑ να εισάγουν αγαθά αξίας 502,5 δις ευρώ από την Ε.Ε. και να εξάγουν 346,5 δις. Αντιθέτως, στις υπηρεσίες οι ΗΠΑ είχαν εμπορικό πλεόνασμα 104 δις ευρώ, με εξαγωγές συνολικού ύψους 396,4 δις ευρώ και εισαγωγές 292,4 δις ευρώ.
Στο Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Πειραιώς ευελπιστούμε ότι τελικά η αμερικανική κυβέρνηση δεν θα εμπλέξει στην ανταλλαγή δασμών τη χώρα μας και τα εξαγώγιμα προϊόντα της, αλλά ούτε τη παγκόσμια ναυτιλία, καθότι με ελληνόκτητα πλοία μεταφέρεται το 85% των αγαθών που εισάγονται δια θαλάσσης στην ΕΕ. Καλούμε την Ελληνική Κυβέρνηση να διαφυλάξει την ουδετερότητα του εμπορικού λιμανιού του Πειραιά από τον «πόλεμο των δασμών». Τέλος πιστεύουμε πως με μια ήπια ευρωπαϊκή προσέγγιση στις διαπραγματεύσεις και με μια ανταποδοτική πρόταση για μείωση των δασμών στις εισαγωγές αμερικανικών αυτοκινήτων στην ΕΕ και αύξηση της αγοράς LNG από τις ΗΠΑ η κατάσταση στις διαπραγματεύσεις θα είναι διαχειρίσιμη.
Στο τραπέζι των υπολογισμών του Ε.Β.Ε.Π. έχει τεθεί και το θετικό σενάριο της μείωσης 10% της τιμής του πετρελαίου σε ισοτιμία ευρώ, αν επιβεβαιωθούν οι εκτιμήσεις, που θα περιορίσει τις επιπτώσεις των δασμών στην ελληνική οικονομία κατά 50% και θα επηρεάσει το ΑΕΠ με -0,2%. Στο θέμα των υδρογονανθράκων, η Κίνα αποφάσισε να απαντήσει με επιβολή τελωνειακών δασμών ύψους 15% στο εισαγόμενο LNG από τις ΗΠΑ, πυροδοτώντας έναν αγώνα αποσύνδεσης του μεγαλύτερου αγοραστή και πωλητή καυσίμου στον κόσμο. Όπως επισημαίνει το Bloomberg, είναι ανοικτό το ενδεχόμενο δομικής ανακατανομής των αγορών μεταξύ των οποίων και η ελληνική, που σήμερα θεωρείται «πύλη εισόδου» υγροποιημένου αερίου για την Ε.Ε. από τη Ρεβυθούσα και την Αλεξανδρούπολη. Με το ενεργειακό κόστος να βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα των θεμάτων που απασχολούν τις παραγωγικές τάξεις είναι προφανές ότι όλοι απεύχονται μία εκτίναξη των τιμών του LNG, καθώς θα πυροδοτηθεί ο ανταγωνισμός τιμών από άλλες αγορές, που θα θελήσουν να εκμεταλλευτούν την κατάσταση και άρα την ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών προϊόντων, πέραν και πάνω των δασμών.
Ευχής έργο είναι να πρυτανεύσει η λογική στις διαπραγματεύσεις που θα ακολουθήσουν για να αποφευχθεί ένας νέος κύκλος «οφθαλμός αντί οφθαλμού και οδόντα αντί οδόντος» στον πρώτο για το 21ο αιώνα παγκόσμιο εμπορικό πόλεμο. Οι ευπαθείς κλάδοι σε αυτή την «ανταλλαγή δασμών» είναι πολλοί και σημαντικοί όπως η αυτοκινητοβιομηχανία, η χαλυβουργία, τα χημικά και τα τρόφιμα. Στο επίκεντρο των δασμών μπαίνουν επίσης προϊόντα που είναι κομβικά, όπως το ορυκτά καύσιμα με πρωταγωνιστές το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, αλλά και τα σπάνια μέταλλα με συγκεκριμένη προέλευση, όπως το γάλλιο, το γερμάνιο, το κοβάλτιο και το αντιμόνιο. Πρέπει λοιπόν να γίνει κατανοητό, ένθεν κακείθεν ότι, πιο εύκολα αλλάζει ο προορισμός των εισαγωγών, παρά η προέλευση των εξαγωγών. Χωρίς να μπορούμε να υπολογίσουμε ακριβώς πόσο μπορεί να κοστίσουν οι δασμοί από τις ΗΠΑ, σίγουρα μπορούμε να γνωρίζουμε πως η πολιτική των δασμών είναι επιζήμια για το εμπόριο, τη παραγωγή και τους καταναλωτές σε Ελλάδα και Ευρώπη. Ωστόσο στο ΕΒΕΠ πιστεύουμε πως με μια ευρωπαϊκή πρόταση για μείωση των δασμών στις εισαγωγές αμερικανικών αυτοκινήτων στην ΕΕ και αύξηση της αγοράς LNG από τις ΗΠΑ η κατάσταση στις διαπραγματεύσεις θα είναι ευρωπαϊκά και εθνικά διαχειρίσιμη.
*Βασίλης Κορκίδης (Πρόεδρος ΕΒΕΠ)
