Στην αποκατάσταση και συντήρηση των κτιρίων του Ελληνικού Ωδείου και του Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης προχωρά το υπουργείο Πολιτισμού. Και τα δύο κτίρια, ιδιοκτησίας του Εθνικού Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (Ε.Φ.Κ.Α), έχουν παραχωρηθεί με αντάλλαγμα υπό όρους, προς χρήση στο υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού για πολιτιστική αξιοποίηση.
«Με σεβασμό στις πολλαπλές αξίες και στα υλικά τεκμήρια που μεταφέρει στον χρόνο, διασώζουμε ένα σπάνιο δείγμα νεοκλασικής αρχιτεκτονικής, υπερτοπικής ακτινοβολίας, με ισχυρό θετικό πολεοδομικό αποτύπωμα, στο κέντρο της πόλης», δήλωσε η υπουργός Πολιτισμού σχετικά με το κτίριο του Ελληνικού Ωδείου, επί της οδού Φειδίου 3 το οποίο δεν έχει λειτουργήσει εδώ και πενήντα χρόνια και τελεί υπό εγκατάλειψη. Σήμερα, έχει σε μεγάλο μέρος καταστραφεί από επανειλημμένες πυρκαγιές, τη διαδικασία της κατάσβεσης, καθώς και από την έκθεσή του σε φυσικά φαινόμενα. Το περασμένο καλοκαίρι μέρος της στέγης του κτιρίου κατέρρευσε. Η αποκατάσταση του κτιρίου θα χρηματοδοτηθεί με 6.000.000 ευρώ από το ΕΣΠΑ 2021-2027.
Σχετικά με το μνημειακό κτίριο του Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης, η υπουργός Πολιτισμού Λ. Μενδώνη αναφέρθηκε στις επεμβάσεις στο οικοδόμημα, στη συντήρηση και στην προστασία του διακόσμου. «Στόχος», είπε, «είναι να το αποδώσουμε σύντομα για να στεγάσει και πάλι το Ωδείο, σύγχρονο, λειτουργικό και καθολικά προσβάσιμο». Η εγκεκριμένη από το ΚΣΝΜ προμελέτη αφορά στην επισκευή και αποκατάσταση του κτιρίου που στεγάζει το Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης, ιδιοκτησίας ΕΦΚΑ, το οποίο έχει παραχωρηθεί προς χρήση στο υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. Η εν λόγω προμελέτη αντιμετωπίζει όλα τα κτιριολογικά και λειτουργικά ζητήματα. Επιλύει θέματα προσβασιμότητας για τα άτομα με κινητικά προβλήματα, πυρασφάλειας, και εκσυγχρονίζει όλες τις εγκαταστάσεις. Έχει ως στόχο τη συνέχιση της χρήσης του από το Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης, με αναδιαμορφωμένο το κτιριολογικό πρόγραμμα ώστε να είναι σύγχρονο και λειτουργικό. Το κτίριο ανακτά σε μεγάλο βαθμό την τυπολογία της β’ οικοδομικής του φάσης (μελέτη J. Pleyber). Το έργο είναι προϋπολογισμού 3.500.000 ευρώ. Η χρηματοδότησή του έχει ενταχθεί στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Κτίριο «Ελληνικού Ωδείου» στην Αθήνα
Το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων (ΚΣΝΜ) γνωμοδότησε θετικά επί της προμελέτης αποκατάστασης, αλλά και της μελέτης συντήρησης των τοιχογραφιών και των διατηρητέων στοιχείων του ιστορικού κτιρίου, προκειμένου να διασωθεί. Με σκοπό την αποκατάσταση του ακινήτου προκειμένου να στεγάσει πολιτιστικές δομές, ο ΕΦΚΑ και το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού υπέγραψαν τον Μάρτιο του 2022 σύμβαση μακροχρόνιας παραχώρησης χρήσης.
Στόχος της μελέτης είναι να αποκατασταθούν τα ιδιαίτερα αρχιτεκτονικά και μορφολογικά στοιχεία του μνημείου και οι νέες λειτουργίες να μην διαταράξουν την αρχιτεκτονική φυσιογνωμία του κτιρίου. Οι πολιτιστικές χρήσεις για τις οποίες προορίζεται συνάδουν με την ιστορία του και σέβονται την εσωτερική του διαρρύθμιση. Στόχος είναι το αποκατεστημένο μνημείο να είναι φιλικό και λειτουργικό προς τους επισκέπτες, προσβάσιμο και σε ΑμεΑ. Η στατική μελέτη έχει ως στόχο να αρθούν οι δομικές τρωτότητες, να βελτιωθεί η σεισμική απόκριση του φορέα και να αναβαθμιστούν τα υφιστάμενα δομικά στοιχεία.
Το αρχικό κτίριο του 1836, έργο του Αυστριακού αρχιτέκτονα K. Roesner, αποτελεί ένα από τα ελάχιστα δείγματα αρχιτεκτονικής της πρώτης οθωνικής περιόδου, και υπό αυτή τη θεώρηση εντάσσεται σε ένα ευρωπαϊκό δίκτυο σπουδαίων μνημείων των απαρχών της νεοκλασικής αρχιτεκτονικής. Το κτίριο βρίσκεται σε άμεση γειτνίαση με το κτίριο του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου. Στην ιστορική του πορεία, το κτίριο υπήρξε οικία του Αυστριακού πρεσβευτή Prokesch von Osten και άλλων γνωστών οικογενειών (Τοσίτσα, Α. Schliemann. Μελά). Από το 1919 ως και το 1971 στέγασε το Ελληνικό Ωδείο, στο οποίο φοίτησαν, μεταξύ άλλων η Μαρία Κάλλας και η Νάνα Μούσχουρη.
Κτίριο Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης
Το κτίριο βρίσκεται στην ιστορική φράγκικη συνοικία στο κέντρο της πόλης. Το αρχικό κέλυφος ανεγέρθηκε γύρω στο 1840 στη θέση όπου βρίσκονταν παλαιότερα η οικία του εμπόρου Jake Abbott. Το 1863 το κτίριο περιήλθε στην ιδιοκτησία της Οθωμανικής Αυτοκρατορικής Τράπεζας και λειτούργησε ως υποκατάστημά της. Το 1903 καταστράφηκε σχεδόν ολοσχερώς από το κίνημα των Βούλγαρων «γεμιτζήδων» και το 1904 κατασκευάσθηκε εκ νέου για να στεγάσει την Οθωμανική Αυτοκρατορική Τράπεζα. Στο διάστημα 1930-1935 πραγματοποιήθηκαν εκτεταμένες επεμβάσεις στο κτίριο. Το 1949 το κτίριο στέγασε τις κεντρικές υπηρεσίες του ΙΚΑ και το 1983 παραχωρήθηκε στο Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης. Στο πλαίσιο της μετατροπής του σε Ωδείο έγιναν επεμβάσεις για να αντιμετωπιστούν οι βλάβες από τον σεισμό του 1978. Κατά την υφιστάμενη κατάσταση το κτήριο στεγάζει τις δραστηριότητες του Ωδείου, ωστόσο, παρουσιάζει σημαντικά ζητήματα παθολογίας και ελλείψεις σε σύγχρονες υποδομές.
