Η ψηφιακή εποχή έχει κάνει πιο εύκολη τη γνωριμία με νέους ανθρώπους, αλλά μαζί φέρνει και νέους κινδύνους. Οι εφαρμογές διαδικτυακών γνωριμιών, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ανταλλαγής μηνυμάτων μπορούν να ανοίξουν την πόρτα τόσο στην εκμετάλλευση όσο και στην κακοποίηση στις σχέσεις. Η Kaspersky επισημαίνει τους αυξανόμενους κινδύνους που παρουσιάζει η τεχνολογία για τις διαπροσωπικές σχέσεις. Βασιζόμενη στη δική της ανεξάρτητη έρευνα, έχει εντοπίσει τρεις βασικές απειλές που έχουν οξυνθεί με τις εξελίξεις στην τεχνολογία.
1.Κατάχρηση προσωπικών εικόνων: Όταν οι ιδιωτικές φωτογραφίες ξεφεύγουν από τον έλεγχο. Έρευνα στην οποία συμμετείχαν 9.033 άνθρωποι παγκοσμίως τον Μάιο του 2024 έδειξε ότι ένας στους τέσσερις (25%) ερωτηθέντες έχει μοιραστεί φωτογραφίες με άτομα που γνώρισε στο διαδίκτυο, με το ποσοστό να φτάνει το 39% στα άτομα ηλικίας 25-34 ετών.
Από την Ελλάδα, συμμετείχαν συνολικά 502 άτομα. Ακολουθούν τα βασικότερα ευρήματα:
- Σχεδόν ένας στους τέσσερις συμμετέχοντες (23,90%) έχει αποθηκευμένες στις συσκευές του ευαίσθητες φωτογραφίες των ίδιων, με τα υψηλότερα ποσοστά να συναντώνται μεταξύ των ηλικιακών ομάδων 25-34 (30,09%) και 16-24 (28,17%).
- Πάνω από ένας στους τέσσερις (28,49%) έχουν μοιραστεί προσωπικές τους φωτογραφίες με άτομα που βγαίνουν ραντεβού ή συνομιλούν, με τα υψηλότερα ποσοστά να συναντώνται και πάλι στις ηλικίες 25-34 (42,84%) και 16-24 (30,99%).
- Από όσους παραδέχθηκαν πως έχουν μοιραστεί με τρίτους προσωπικές φωτογραφίες άλλου ατόμου που έχουν λάβει, ένα αξιόλογο ποσοστό δήλωσε πως το έκανε για εκφοβισμό (7,79%) ή για εκδίκηση (6,49%).
Τα ευρήματα για την Ελλάδα αναδεικνύουν την έκταση του φαινομένου της κακοποίησης μέσω προσωπικών φωτογραφιών (Intimate Image Abuse), που συχνά αποκαλείται και «εκδικητικό πορνό» (Revenge Porn), με σχεδόν ένα στους δυο (49%) να αναφέρει ότι είτε έχει υποστεί (2,99%), είτε γνωρίζει κάποιον που έχει υποστεί αυτήν τη μορφή διαδικτυακής κακοποίησης. Η κακοποίηση μέσω φωτογραφιών παρατηρείται πιο συχνά στις νεότερες γενιές, με το 63,38% των νέων 16-24 ετών και το 68,14% των ατόμων 25-34 ετών να έχουν βιώσει ή να γνωρίζουν κάποιον που έχει πέσει θύμα.
2. Stalkerware: Όταν γίνεται κατάχρηση νόμιμης τεχνολογίας. Το stalkerware – εφαρμογές μεταμφιεσμένες ως νόμιμα εργαλεία – προκαλεί όλο και μεγαλύτερη ανησυχία, με τα στοιχεία της Kaspersky να δείχνουν αύξηση των περιστατικών κατά 5,8% από το 2022 έως το 2023, επηρεάζοντας πάνω από 31.000 άτομα παγκοσμίως. Στην Ευρώπη, η Γερμανία, η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο ήταν μεταξύ των χωρών που προσβλήθηκαν περισσότερο το 2023. Ωστόσο, το stalkerware είναι συχνά μόνο μία πτυχή ενός ευρύτερου μοτίβου κατάχρησης. Στον σημερινό κόσμο της διαρκούς συνδεσιμότητας, οι δράστες μπορούν να εκμεταλλεύονται τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τις έξυπνες οικιακές συσκευές και το GPS για να παρακολουθούν τα θύματά τους χωρίς να χρειάζεται να εγκαταστήσουν stalkerware.
3. Deepfakes: Όταν οι απομιμήσεις δεν ξεχωρίζουν από την πραγματικότητα. Η τεχνολογία Deepfake, με την οποία παράγονται ρεαλιστικές εικόνες, βίντεο ή ηχογραφήσεις μέσω AI, εξελίσσεται σε επικίνδυνο εργαλείο για τις προσωπικές σχέσεις. Τα τελευταία πέντε χρόνια η τεχνολογία αναπτύσσεται ραγδαία, με διάφορα εργαλεία ανοιχτού κώδικα να είναι σήμερα διαθέσιμα σε όλους, επιτρέποντας στον καθένα με βασικές δεξιότητες προγραμματισμού να δημιουργήσει deepfakes. Ως αποτέλεσμα, τα deepfakes πρόκειται να γίνουν ένα από τα πιο επικίνδυνα εργαλεία του μέλλοντος, με αυξανόμενη πιθανότητα δημιουργίας ψεύτικου περιεχομένου που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για εκβιασμό και εξαναγκασμό στις προσωπικές σχέσεις.
Τα ζητήματα αυτά επισημαίνουν την αυξανόμενη ανάγκη για ψηφιακό γραμματισμό και ασφάλεια στο διαδίκτυο στον σημερινό κόσμο που βασίζεται στην τεχνολογία, όπως συμβουλεύει ο David Emm, Principal Security Researcher, Global Research and Analysis Team της Kaspersky: «Η αντιμετώπιση αυτών των σύγχρονων μορφών κακοποίησης στις σχέσεις απαιτεί μια πολύπλευρη προσέγγιση. Πρώτον, είναι αναγκαία η εκπαίδευση σχετικά με την έννοια της διαρκούς συναίνεσης. Δεύτερον, η στοχευμένη εκπαίδευση της κοινωνίας συνολικά αποδεικνύεται συνεχώς απαραίτητη, αφού η επίρριψη ευθυνών σε όσους επλήγησαν εξακολουθεί να αποτελεί σημαντικό ζήτημα στην κοινωνία μας, κάτι που απλώς επιδεινώνει το τραύμα τους και αποσπά την προσοχή από τη λογοδοσία των δραστών. Τέλος, η ενίσχυση του ψηφιακού γραμματισμού είναι ζωτικής σημασίας για την ενδυνάμωση των ατόμων, έτσι ώστε να προστατεύουν την ιδιωτική τους ζωή και να διαχειρίζονται αποτελεσματικά τους κινδύνους. Υιοθετώντας αυτές τις στρατηγικές, μπορούμε να οικοδομήσουμε μια κουλτούρα σεβασμού, λογοδοσίας και ενημερωμένης προστασίας από την κακοποίηση». Ως εταιρεία κυβερνοασφάλειας, η Kaspersky παρέχει προστασία από ένα ευρύ φάσμα ψηφιακών απειλών. Ωστόσο, ορισμένοι κίνδυνοι – όπως το grooming και το doxing, η παρακολούθηση, ο εκφοβισμός ή η κατάχρηση προσωπικών εικόνων – εκτείνονται πέρα από τις δυνατότητες της τεχνολογίας και μόνο. Για τον λόγο αυτό η δημόσια εκπαίδευση είναι ζωτικής σημασίας και η Kaspersky ως οργανισμός που έχει ως κίνητρο την επίτευξη των στόχων της, έχει δεσμευτεί να αυξήσει την ευαισθητοποίηση σχετικά με αυτές τις απειλές και την ενδυνάμωση των ανθρώπων ώστε να μπορούν να προστατεύουν τον εαυτό τους.
