Στους στόχους αλλά και τις προκλήσεις που προκύπτουν από το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2025-2028 που παρουσίασε προ ημερών ο Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης και ο Υφυπουργός Θάνος Πετραλιάς και «αποσκοπεί στη διατήρηση της δημοσιονομικής σταθερότητας και την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης», αναφέρεται η τελευταία έκθεση της Eurobank «7 Ημέρες Οικονομία».
Όπως επισημαίνει η Eurobank, η ελληνική οικονομία αναμένεται να επιδείξει θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης και μείωση της ανεργίας, ενώ ο πληθωρισμός προβλέπεται να μειωθεί σημαντικά, συμβάλλοντας στην ευθυγράμμιση με τον στόχο της ΕΚΤ.
Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2025-2028: Στόχοι, Προκλήσεις και Ευκαιρίες για την Ελληνική Οικονομία
- Στόχοι Προγράμματος: Το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2025-2028 επικεντρώνεται στη διατήρηση της δημοσιονομικής σταθερότητας, την προώθηση βιώσιμης ανάπτυξης και τη μείωση του δημόσιου χρέους, παρά τις παγκόσμιες οικονομικές προκλήσεις.
- Οικονομική Ανάπτυξη: Η ελληνική οικονομία προβλέπεται να επιτύχει ρυθμό ανάπτυξης 2,2% το 2024 και 2,3% το 2025, ενώ η ανεργία αναμένεται να μειωθεί στο 9,7% του εργατικού δυναμικού το 2025.
- Δημοσιονομική Στρατηγική: Το πρωτογενές πλεόνασμα προβλέπεται στο 2,5% του ΑΕΠ το 2025, υποστηρίζοντας τη μείωση του χρέους από 153,7% του ΑΕΠ το 2024 στο 149,1% το 2025.
- Προσομοίωση Monte Carlo: Η προσομοίωση δείχνει πιθανότητα μείωσης του δημόσιου χρέους κατά 72% έως το 2033 και 76% έως το 2038, ενώ το εύρος μεταξύ 10ου και 90ου εκατοστημορίου καταδεικνύει σημαντική αβεβαιότητα λόγω διαφόρων παραγόντων.
- Αύξηση Καθαρών Πρωτογενών Δαπανών 2025-2028: Στο 3,7% το 2025, με σταδιακή μείωση στο 3,0% το 2028, για υποστήριξη της ανάπτυξης και της δημοσιονομικής σταθερότητας.
- ‘Έμφαση στις Επενδύσεις: Οι δημόσιες επενδύσεις επικεντρώνονται στην πράσινη μετάβαση, στην ψηφιοποίηση και στην αναβάθμιση των υποδομών, με σημαντική συμβολή από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
- Πιθανοί Κίνδυνοι: Παράγοντες όπως οι γεωπολιτικές εντάσεις, οι αυξήσεις στις τιμές της ενέργειας, οι καθυστερήσεις στις μεταρρυθμίσεις και οι κλιματικοί κίνδυνοι μπορούν να επηρεάσουν την πορεία της οικονομίας.
- Ευκαιρίες Ανάπτυξης: Η επίτευξη υψηλότερων ρυθμών ανάπτυξης από τις προβλέψεις θα μπορούσε να αυξήσει τα περιθώρια για πρόσθετες δράσεις ενίσχυσης των επενδύσεων και γενικότερα στήριξης της οικονομίας.
Οι δημοσιονομικές δεσμεύσεις της Ελλάδας για την περίοδο 2025-2028:
- Ετήσιοι Ρυθμοί Αύξησης: Οι ετήσιοι ρυθμοί αύξησης των καθαρών πρωτογενών δαπανών εκτιμώνται σε 2,6% για το 2024 και αναμένονται σε 3,7%, 3,6%, 3,1% και 3,0% για το 2026, το 2027 και το 2028. Το συγκεκριμένο μονοπάτι αύξησης των πρωτογενών δαπανών αποσκοπεί στο να διασφαλιστεί ότι αυτές δεν θα υπερβούν δυνητικό ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ της χώρας, υποστηρίζοντας μια συνετή δημοσιονομική πορεία. Να σημειωθεί ότι στα πλαίσια του νέου δημοσιονομικού πλαισίου δεν είναι δυνατή η υπέρβαση των παραπάνω στόχων στην περίπτωση που ο διαθέσιμος δημοσιονομικός χώρος το επιτρέπει. Για παράδειγμα, επίτευξη σημαντικά υψηλότερου πρωτογενούς πλεονάσματος (σε σχέση με τον αντίστοιχο ετήσιο στόχο) δεν θα οδηγήσει στην χρήση των εν λόγω κεφαλαίων για μέτρα κοινωνικής στήριξης ή άλλα ανάλογα μέτρα. Τα εν λόγω κεφάλαια θα χρησιμοποιηθούν για την δημιουργία αποθεματικού που με τη σειρά του θα χρησιμοποιηθεί σε χρονιές που το πραγματικό πρωτογενές αποτέλεσμα υστερεί έναντι του ετήσιου στόχου.
- Σωρευτικός Έλεγχος Αύξησης: Μέχρι το 2028, η συνολική σωρευτική αύξηση των δαπανών περιορίζεται στο 17,1%. Σύμφωνα με την ανάλυση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η εν λόγω σωρευτική αύξηση των δαπανών αποτρέπει την υπερβολική αύξηση του χρέος υπονομεύοντας τη δημοσιονομική σταθερότητα.
Σύμφωνα με το Υπουργείο Οικονομικών Πίνακα 2, η μέση ετήσια αύξηση των καθαρών δαπανών της γενικής κυβέρνησης (ΓΚ) εκτιμάται σε περίπου €3,6δισεκ. για το 2025, ή 3,6% (< από το όριο 3,7% του Πίνακα 2 παραπάνω)περίπου αν λάβουμε υπόψιν ότι οι καθαρές πρωτογενείς δαπάνες ανέρχονται σε περίπου €100δισεκ.
Η τυπική αύξηση δαπανών ΓΚ για το 2025 (και για τα επόμενα έτη) υπολογίζεται ως εξής:
- Περίπου €1,0δισεκ. αφορά την αύξηση λειτουργικών εξόδων της ΓΚ λόγω πληθωρισμού και άλλων υποχρεώσεων (π.χ. έξοδα ηλεκτρισμού, ενοικίασης, καυσίμων, συντήρησης, διεθνών συμφωνιών, φαρμακευτικών και νοσοκομειακών υλικών) για το 2025 (το ποσό αναμένεται να παραμείνει σταθερό ανά έτος για την περίοδο 2026-2028).
- Άλλο €1,0δισεκ. αφορά την αύξηση των συνταξιοδοτικών δαπανών για το 2025 (ειδικά για το 2026 το συγκεκριμένο ποσό αναμένεται στο 1,4δισεκ. και περίπου στο €1,0δισεκ. ανά έτος για την περίοδο 2027-2028 ).
- Οι δαπάνες για στρατιωτικό εξοπλισμό αναμένονται στα €0,9δισεκ. το 2025 (και €0,5δισεκ. το 2026, €0,2δισεκ. το 2027, και €0,2δισεκ. το 2028).
- Με βάση τα παραπάνω, για το 2025 περίπου €0,8δισεκ. ετησίως (=3,6-1,0-1,0-0,9) αναμένονται να διατεθούν κυρίως σε μέτρα κοινωνικής πολιτικής, υποστηρίζοντας ταυτόχρονα και ένα ισχυρό μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα (σύμφωνα με το Υπουργείο Οικονομικών τα εν λόγω μέτρα στήριξης της οικονομίας ανέρχονται σε περίπου 1,0δισεκ. κατ’ έτος για την περίοδο 2026-2028.)
| Πίνακας 3: Μέτρα Κοινωνικής Πολιτικής | ||
| Κατηγορία | Υποκατηγορία | Περιγραφή |
| Στεγαστική Πολιτική | Πρόγραμμα ‘Σπίτι μου II’ | Διεύρυνση συμμετοχής με επιδότηση δανείων για 20.000 δικαιούχους ηλικίας 30-49 ετών, με αύξηση των εισοδηματικών κριτηρίων (έως €40.000). Επιπλέον ενισχύσεις για πολύτεκνες οικογένειες (€4.000 ανά παιδί) και άτοκα δάνεια για την απόκτηση κατοικίας. |
| Μειώσεις Επιτοκίων | Ανάπτυξη προγράμματος για χορήγηση χαμηλότοκων δανείων σε τρίτεκνες οικογένειες. | |
| Βραχυχρόνιες Μισθώσεις | Εισαγωγή περιορισμών στις βραχυχρόνιες μισθώσεις για την αύξηση των διαθέσιμων κατοικιών προς μακροχρόνια ενοικίαση, με πλαφόν στον αριθμό ετησίως. | |
| Κενά Διαμερίσματα | Κίνητρα για επαναχρησιμοποίηση κενών διαμερισμάτων, συμπεριλαμβανομένων προγραμμάτων για ενεργειακές αναβαθμίσεις. | |
| Κοινωνική Στέγη | Επέκταση του προγράμματος ‘Κοινωνική Στέγη’ για ανέγερση άνω των 2.500 κατοικιών για πολίτες κάτω των 39 ετών, με επιπλέον ενισχύσεις για μεγάλες οικογένειες. | |
| Πολιτικές για Δημογραφικό Πρόβλημα | Αναδιάρθρωση Επιδομάτων | Αύξηση επιδομάτων για παιδιά, με διπλασιασμό των ενισχύσεων για το δεύτερο, τρίτο παιδί και άνω. |
| Πρόσβαση στην Υγειονομική Περίθαλψη | Περισσότερες δωρεάν παιδιατρικές εξετάσεις για παιδιά. | |
| Φορολογικές Ελαφρύνσεις | Φορολογικά κίνητρα για επιχειρήσεις που παρέχουν επιπλέον παροχές σε εργαζόμενους με παιδιά. | |
| Απασχόληση | Επέκταση των επιδομάτων μητρότητας σε εργαζόμενους μερικής απασχόλησης και εκπαιδευτικούς με βραχυχρόνιες συμβάσεις. | |
| Αγορά Εργασίας & Συντάξεις | Αυξήσεις Συντάξεων | Προσαρμογές στις κύριες συντάξεις βάσει νέου δείκτη μισθών από 1 Ιανουαρίου 2025, με αναμενόμενη αύξηση 2,5%-3,0%. |
| Εισφορά Αλληλεγγύης | Μείωση του βάρους της εισφοράς αλληλεγγύης στους συνταξιούχους. | |
| Ειδικά Επιδόματα | Δυνατότητα χορήγησης εφάπαξ επιδόματος για χαμηλοσυνταξιούχους που δεν επωφελούνται πλήρως από τις σχεδιαζόμενες αυξήσεις. | |
| Επιδόματα Ανεργίας | Ανασχεδιασμός με βάση το εισόδημα και τα έτη ασφάλισης, με αυξημένα κονδύλια κατά την αρχική περίοδο ανεργίας. | |
| Μη-Συνταξιοδοτικά Οφέλη | Αύξηση των μη-συνταξιοδοτικών παροχών (π.χ. επιδόματα ασθένειας) για μη μισθωτούς εργαζόμενους. | |
| Συλλογικές Διαπραγματεύσεις | Ενίσχυση τομεακών και περιφερειακών συλλογικών συμβάσεων και περαιτέρω αυξήσεις στον κατώτατο μισθό. | |
| Προώθηση Απασχόλησης | Εστίαση στην αύξηση της απασχόλησης για νέους (κάτω των 30), γυναίκες και άτομα άνω των 55. | |
| Εισφορές Ασφάλισης | Περαιτέρω μείωση των ασφαλιστικών εισφορών κατά μισή ποσοστιαία μονάδα. | |
Οι πιθανοί κίνδυνοι
Οι παρακάτω παράγοντες ενδέχεται να αποτελέσουν πιθανούς κινδύνους για την ελληνική οικονομία μεσοπρόθεσμα, όπως παρουσιάστηκε και στην προσομοίωση Monte Carlo για το δημόσιο χρέος παραπάνω:
- Η παράταση ή/και κλιμάκωση των συγκρούσεων στην ευρύτερη περιοχή: Η συνέχιση ή επιδείνωση του πολέμου στην Ουκρανία και/ή στη Μέση Ανατολή μπορεί να προκαλέσει νέο ενεργειακό σοκ προσφοράς και να αυξήσει την αβεβαιότητα στις αγορές.
- Η καθυστέρηση στη μείωση επιτοκίων: Η μη έγκαιρη μείωση των επιτοκίων μπορεί να επιβαρύνει τον ρυθμό ανάπτυξης.
- Οι αυξήσεις στις τιμές της ενέργειας: Νέες αυξήσεις στις τιμές βασικών αγαθών ενδέχε-ται να επιδεινώσουν το κόστος ζωής και να επηρεάσουν αρνητικά την οικονομική ανάπτυξη.
- Οι πιθανές καθυστερήσεις στην εφαρμογή του ΤΑΑ και των μεταρρυθμίσεων: Καθυ-στερήσεις στην υλοποίηση των έργων του ΤΑΑ καθώς και των εθνικών μεταρρυθμίσεων θα προκαλέσουν αποκλίσεις από τους στόχους που έχουν τεθεί στο ΜΠΔΣ 2025-2028 ενώ παράλληλα δεν θα επιτρέψουν την περαιτέρω βελτίωση της ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας.
- Τα πολιτικά ή / και διοικητικά εμπόδια: Καθυστερήσεις στις διαρθρωτικές μεταρρυθμί-σεις, λόγω πολιτικών ή διοικητικών εμποδίων, ενδέχεται να επιβαρύνουν την αποτελεσματική υλοποίηση των προγραμματισμένων έργων και δράσεων.
- Οι εξωτερικές ανισορροπίες: Η διατήρηση ανισορροπιών στον εξωτερικό τομέα της οι-κονομίας μπορεί να αυξήσει την ευαισθησία σε εξωτερικούς κλυδωνισμούς.
- Οι κλιματικοί κίνδυνοι: Η ενίσχυση των κλιματικών κινδύνων και των φυσικών κατα-στροφών ενδέχεται να επηρεάσει αρνητικά την παραγωγικότητα και τις υποδομές.
Τέλος, η επίτευξη ρυθμών ανάπτυξης υψηλότερων από τις προβλέψεις του ΜΠΔΣ 2025-2028, ιδιαίτερα κατά την περίοδο 2026-2028, θα μπορούσε να διευρύνει τα περιθώρια για πρόσθετες δράσεις ενίσχυσης των επενδύσεων και γενικότερα στήριξης της οικονομίας.
