Πριν από λίγο καιρό, ο διάσημος οικονομολόγος Nouriel Roubini, έλεγε ότι “το bitcoin είναι το οικονομικό ισόδυναμο των ανθρώπινων περιττωμάτων”, το χαρακτήριζε “αυτο-φουσκωνόμενη φούσκα” και κατέληγε περιπαικτικά ότι “οι Flintstones είχαν καλύτερο νομισματικό σύστημα από το bitcoin”. Λίγο αργότερα, το κύριο κρυπτονόμισμα του πλανήτη επιτάχυνε την πορεία του, ξεπερνώντας τα 60.000 δολάρια και σπάζοντας για δεύτερη φορά το ρεκόρ της κεφαλαιοποίησης του 1 τρισεκατομμυρίου δολαρίων. Με τους κρυπτοευαγγελιστές να αλαλάζουν εκστασιασμένοι ότι η ώρα της “βασιλείας” του bitcoin ήρθε, τους κορυφαίους επενδυτές του πλανήτη να ρίχνουν αφειδώς funds σε αυτό και άλλους να προειδοποιούν για κίνδυνο φούσκας, είναι να αναρωτιέται κανείς: Τελικά, τι είναι το bitcoin και γιατί κάνει τέτοιο ράλλυ;
Όποιος σας πει ότι μπορεί να σας απαντήσει με βεβαιότητα, τότε να είστε βέβαιοι πως… λέει ψέμματα. Χρειάζεται μαντικές ικανότητες για να προβλέψει κανείς τι θα κάνει το bitcoin και, κατ’ επέκταση τα άλλα κρυπτονομίσματα, μαζί του. Άλλωστε, κάθε “έκρηξη” της τιμής του, “τροφοδοτείται” από γεγονότα που δημιουργούν μια προσδοκία πως θα ωφεληθεί έναντι άλλων νομισμάτων και επενδυτικών προϊόντων.
Στο τελευταίο “επεισόδιο”, φαίνεται πως αυτό που βοήθησε στο νέο ράλλυ του bitcoin, ωθώντας το σε νέο υψηλό μετά από μια πτώση στα χαμηλά Φεβρουαρίου, ήταν ο Joe Biden. Ο Αμερικανός πρόεδρος υπέγραψε το πακέτο οικονομικής τόνωσης ύψους 1,9 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, γεγονός που έχει διπλή ανάγνωση: Από τη μία, οι αγορές τροφοδοτήθηκαν με αισιοδοξία και από την άλλη, (επίσης) τροφοδοτήθηκε η υπόθεση ότι κάποια στιγμή θα προκληθούν έντονες πληθωριστικές πιέσεις στη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου και τις έτερες μεγάλες.
Παράλληλα, οι μεγαλύτεροι επενδυτές του κόσμου στρέφονται ανοιχτά προς τα κρυπτονομίσματα και κυρίως το bitcoin. Δεν είναι μόνο ο Elon Musk και η Tesla που επένδυσε 1,5 δισεκατομμύριο δολάρια σε αυτό, προγραμματίζοντας την έναρξη πληρωμών με το κρυπτονόμισμα για τα προϊόντα της εταιρείας. Μεγάλοι θεσμικοί επενδυτές όπως οι Square και Microstrategy και ο Νορβηγός δισεκατομμυριούχος της ναυτιλίας και των πετρελαίων Kjell Inge Rokke, επενδύουν επίσης τρελά ποσά στο bitcoin, ενώ ταυτόχρονα κινήσεις “ανοίγματος” προς αυτό κανούν οι Mastercard, PayPal και BNY Mellon.
Είναι, ομολογουμένως, περίεργη η συμπεριφορά του bitcoin εδώ, μιας και λειτουργεί ως… Dr Jekyll και Mr Hyde. Γιατί από τη μία λειτουργεί ως safe haven asset, όπως αποδεικνύεται η speculative μεταστροφή των δισεκατομμυριούχων επενδυτών και funds προς αυτό, για να απεξαρτηθούν από το δολάριο. Αλλά από την άλλη, δεν λειτουργεί ως safe haven asset, παύοντας να ανταγωνίζεται τον χρυσό (κι ας το αποκαλούν “digital gold”) και ακολουθούμενο εν πολλοίς το sentiment των αγορών.
Αυτό το roller coaster που θυμίζει η τιμή του, η έντονη μεταβλητότητα που εμφανίζει το bitcoin, κάνει πολλούς να ανησυχούν ότι θα επέλθει κατάρρευση. Προσώρας, βέβαια, τα άστρα μοιάζουν ευθυγραμμισμένα για το bitcoin, όσο όλο και περισσότεροι θεσμικοί επενδυτές το βλέπουν με “καλό μάτι”. Βέβαια, ίσως υπάρχουν και στοιχεία που παρερμηνεύονται. Για παράδειγμα, η δεύτερη δοκιμή της Κίνας στο ψηφιακό γουάν, ο σχεδιασμός της ΕΚΤ για ψηφιακό ευρώ και το άνοιγμα της Αμερικανίδας ΥΠΟΙΚ στην πιθανότητα ενός ψηφιακού δολαρίου, εκλαμβάνονται ως “νίκη” των κρυπτονομισμάτων. Γιατί όμως; Η έκδοση ψηφιακών δολαρίων, ευρώ, γουάν, θα σημάνει νέο ανταγωνισμό για το bitcoin και μάλιστα με τις εγγυήσεις των Κεντρικών Τραπεζών που (θα) τα εκδίδουν. Και, περιμένει κανείς ότι οι παραπάνω θα μείνουν με… σταυρωμένα τα χέρια να βλέπουν το bitcoin να επελαύνει, χωρίς να παρέμβουν ρυθμιστικά ή, ακόμα χειρότερα, φορολογικά;
Επιστροφή στον “Dr Doom”. Τον Nouriel Roubini που αποκαλείται έτσι λόγω του… απαισιόδοξου τρόπου με τον οποίο βλέπει τα πράγματα. Ο Roubini, (μιλώντας στο Bloomberg) δεν είναι απλά bearish στα κρυπτονομίσματα. Λέει ότι το bitcoin και τα άλλα ψηφιακά νομίσματα δεν θα έπρεπε καν να θεωρούνται νομίσματα, επειδή τους λείπουν ακόμα και οι βασικές αρχές. “Το bitcoin δεν είναι νόμισμα. Δεν είναι μονάδα μέτρηση, δεν μετρήσιμο μέσο πληρωμής και δεν είναι ένα σταθερό μέσο αποθήκευσης αξίας. Δεν είναι καν assets”.
Όταν ο καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης ρωτήθηκε γιατί το bitcoin κάνει ράλλυ, απάντησε: “Ανεβαίνει επειδή υπάρχει τεράστιο ποσοστό χειραγώγησης, απάτες τύπου “φούσκωσέ το και παράτα το”, κοροϊδία, trading ξεπλύματος, μπροστινοί. Πιστεύω ότι είναι μια φούσκα”.
Βέβαια ο Roubini δεν είναι ο μόνος που είναι bearish στο κρυπτονόμισμα. Για παράδειγμα, οι αναλυτές της JPMorgan τονίζουν τη μεταβλητότητα που παρουσιάζει το κρυπτονόμισμα και προειδοποιούν για… κάθοδο. Κι αυτό γιατί, όπως εξηγούν, “η εκρηκτική άνοδος του bitcoin τους τελευταίους 5 μήνες έλαβε χώρα με σχετικά μικρές θεσμικές ροές”.
Παρόλα αυτά, το bitcoin δείχνει πολύ σκληρό για να πεθάνει. Το “ξεφούσκωμα” μετά από κάθε ράλλυ, μοιάζει με μια απλή διόρθωση πριν ξανατραβήξει την… ανηφόρα για νέα ρεκόρ. Και νέοι επενδυτές εμφανίζονται σχεδόν καθημερινά σε αυτό. Η διαφορά, σύμφωνα με τους κρυπτοευαγγελιστές και τους πιστούς τους, είναι ακριβώς εδώ: Το ράλλυ που βρίσκεται σε εξέλιξη, έχει ως “καύσιμο” θεσμικούς επενδυτές, γεγονός που το κάνει διαφορετικό από τα άλλα ράλλυ, όπως στο τέλος του 2017, όταν το bitcoin εκτοξεύθηκε κοντά στα 20.000 δολάρια, για να χάσει το 80% της αξίας του την επόμενη χρονιά.
Θα είναι όμως για πάντα έτσι; Μερικές φορές, όλα μοιάζουν ρόδινα και αρκεί μια μικρή σπίθα για να φέρει μια αλυσίδα εκρήξεων, την καταστροφή. Αρχικά, η Janet Yellen -άνθρωπος που οι αγορές παίρνουν πολύ στα σοβαρά, όχι επειδή είναι ΥΠΟΙΚ των ΗΠΑ, αλλά όπως έχει αποδείξει η πορεία της ως επικεφαλής στη Fed και νωρίτερα- έχει πολλάκις προειδοποιήσει για το πόσο “αναποτελεσματική” είναι η τεχνολογία blockchain στην οποία βασίζεται το bitcoin σε ό,τι αφορά τη χρήση νομισμάτων. Και για μια ακόμα φορά, σε πρόσφατο συνέδριο του New York Times DealBook, το συνέδεσε με την αθέμιτη χρηματοδότηση, εξηγώντας ότι η αρχιτεκτονική peer-to-peer του δικτύου παρακάμπτει τις τράπεζες, τις νομισματικές και άλλες αρχές, καθιστώντας το δημοφιλές στους εκβιαστές (όχι τυχαία όλα τα ransomware απαιτούν πληρωμή σε bitcoin), τους χάκερ, τους εμπόρους παιδικής πορνογραφίας και τους κάθε λογής παρανόμους που συναλλάσσονται (και) στο dark web. Πόσο “out of the blue” θα ήταν μια ρυθμιστική παρέμβαση επ’ αυτού από τις αμερικανικές Αρχές;
Έπειτα, είναι ένα λανθάνον ντεζαβαντάζ του bitcoin που μπορεί να αποδειχθεί “μοιραίο” για την αξία του. Ο Roubini έχει πει ότι η αξία του θα ήταν μηδέν, εάν επιβαλλόταν φόρος άνθρακα γι’ αυτό. Σε μια εποχή που το επενδυτικό trend κάνει μια βίαιη και ταχύτατη μεταστροφή προς τη βιώσιμη ανάπτυξη, που γυρνά την πλάτη σε όσες επιχειρηματικές και άλλες δραστηριότητες δεν μηδενίζουν, ή τουλάχιστον μειώνουν δραστικά το αποτύπωμά τους στον πλανήτη, το bitcoin μοιάζει αναχρονιστικό. Ενώ άλλες βιομηχανίες, όπως αυτές των ορυκτών καυσίμων, ακόμα και η ναυτιλία (της οποίας το ανθρακικό αποτύπωμα είναι μικρό σε σχέση με το παραγόμενο έργο) κάνουν στροφή προς “πράσινες” επενδύσεις, που η αυτοκινητοβιομηχανία σπρώχνει προς την ηλεκτροκίνηση με στόχο τον μηδενισμό των εκπομπών αερίων ρύπων, τα κρυπτονομίσματα κάνουν ακριβώς το αντίθετο.
Έρευνα του Πανεπιστημίου του Cambridge διαπίστωσε ότι οι ετήσιες εκπομπές που συνδέονται με την ηλεκτρική ενέργεια που απαιτείται για τα «rigs» που δημιουργούν κρυπτονομίσματα (υπολογιστές υψηλής ισχύος που παράγουν ψηφιακά tokens με την επίλυση μαθηματικών προβλημάτων) ισούνται με εκείνες που εκπέμπει ολόκληρη η Αργεντινή. Πώς μπορεί λοιπόν το bitcoin που αφήνει τεράστιο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, να γίνει το μέσο συναλλαγών σε έναν μελλοντικό, πιο πράσινο κόσμο; Εδώ, υπάρχει ένα παράδοξο. Ή, καλύτερα, ένα ακόμα παράδοξο, που μάλλον περισσότερα ερωτήματα δημιουργεί για το μέλλον του bitcoin…
Γιώργος Καραγιάννης
