Τις προκλήσεις και τις προοπτικές για την ελληνική οικονομία από την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή παρουσιάζει το ειδικό θέμα του Attica Economic Review Φεβρουαρίου 2023 με τίτλο «Επιβράδυνση της οικονομίας, υπό συνθήκες προσωρινή», το οποίο συντάσσεται σε συνεργασία με το ΙΟΒΕ.
Ακόμα και αν πετυχαίναμε τους παγκόσμιους στόχους μετριασμού σήμερα, το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής θα συνεχίσει να εξελίσσεται στο μέλλον, καθιστώντας απαραίτητες τις δράσεις προσαρμογής, αναφέρει το Attica Economic Review και το ΙΟΒΕ.
Σε παγκόσμιο και ευρωπαϊκό επίπεδο, η Συμφωνία των Παρισίων, η Ατζέντα 2030 του ΟΗΕ, οι 17 Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, καθώς και η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία μέσω της νέας Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για την Προσαρμογή και τον Ευρωπαϊκό Κλιματικό Νόμο στοχεύουν στην αναγνώριση του κλιματικού κινδύνου και σε δράσεις για την αποτελεσματικότερη προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.
Στην Ελλάδα, σύμφωνα με μελέτη της Τράπεζας της Ελλάδος, εκτιμάται ότι έως το 2100 η μη λήψη μέτρων προσαρμογής και μετριασμού θα οδηγήσει σε σωρευτικό κόστος €701 δισ., ωστόσο με τα κατάλληλα και έγκαιρα μέτρα το κόστος μπορεί να μειωθεί στα €123 δισ.
Κυρίως δημόσιοι εθνικοί και ευρωπαϊκοί οι πόροι για τη χρηματοδότηση της προσαρμογής στην Ελλάδα, ωστόσο σημαντικό παραμένει το κενό μεταξύ των αναγκών και των διαθέσιμων χρηματοδοτήσεων.
Ο ιδιωτικός τομέας αντιμετωπίζει πολλαπλά είδη κλιματικού κινδύνου και συμμετέχει στην προσαρμογή μέσω της ανάπτυξης σχετικής κλιματικής καινοτομίας, μέρος της οποίας μπορεί να χρηματοδοτηθεί από βιώσιμη χρηματοδότηση (πράσινα ομόλογα, δάνεια και ομόλογα με ρήτρα βιωσιμότητας κτλ.).
Η ασφάλιση αποτελεί ένα ακόμα εργαλείο για την υποστήριξη της προσαρμογής, ειδικά μετά από κάποιο καταστροφικό κλιματικό γεγονός. Ωστόσο δεν είναι ακόμα υποχρεωτική, ενώ παράλληλα τίθενται θέματα κοινωνικής δικαιοσύνης σχετικά με την δυνητική αύξηση των ασφαλίστρων τα οποία θα λαμβάνουν υπόψιν τον κλιματικό κίνδυνο.
«Επιβράδυνση της οικονομίας, υπό συνθήκες προσωρινή»
Καθώς η διεθνής οικονομική δραστηριότητα έχει επιβραδυνθεί από τα μέσα του 2022, η τάση παραμένει θετική, ενώ οι προσδοκίες εμφανίζουν μεταβλητότητα, με τις διεθνείς τιμές των ενεργειακών αγαθών να κινούνται σταδιακά σε χαμηλότερα επίπεδα, σύμφωνα
Ο ρυθμός πληθωρισμού παρουσιάζει αποκλιμάκωση, ωστόσο παραμένει υψηλός σε σχέση με τα επίπεδα στόχου στις περισσότερες ανεπτυγμένες οικονομίες. Η διεθνής αβεβαιότητα είναι υψηλή, όσο ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται, το κόστος χρηματοδότησης αυξάνεται και ο δημοσιονομικός χώρος στις περισσότερες χώρες με υψηλό δημόσιο χρέος καθίσταται ολοένα και πιο περιορισμένος.
Το οικονομικό κλίμα υποχώρησε οριακά στην Ευρώπη τον Φεβρουάριο, με επιδείνωση των επιχειρηματικών προσδοκιών στη Βιομηχανία και τις Υπηρεσίες, η οποία και αντιστάθμισε τη βελτίωση στο Λιανικό Εμπόριο, και την καταναλωτική εμπιστοσύνη.
Οι διεθνείς τιμές ενεργειακών αγαθών έδειξαν μεικτή εικόνα τον Φεβρουάριο, με μικρή άνοδο στο πετρέλαιο αλλά μεγάλη πτώση στο φυσικό αέριο. Οι τιμές σε τρόφιμα και μέταλλα κατέγραψαν περαιτέρω άνοδο τον Ιανουάριο. Το ευρώ κατέγραψε απώλειες έναντι του δολαρίου τον Φεβρουάριο, σε συνέχεια τριών μηνών ανόδου. Οι διεθνείς κεφαλαιαγορές κατέγραψαν σημαντική περαιτέρω άνοδο.
Οι μεγαλύτερες κεντρικές τράπεζες, συμπεριλαμβανομένων της ΕΚΤ και της FED,συνέχισαν τις αυξήσεις επιτοκίων τον Φεβρουάριο προκειμένου να συγκρατηθούν οι πληθωριστικές προσδοκίες κοντά στον στόχο πληθωρισμού και να επανέλθει η σταθερότητα των τιμών. Το κόστος χρηματοδότησης αυξήθηκε περαιτέρω στην Ευρωζώνη τον Ιανουάριο, τόσο για τον ιδιωτικό όσο και τον δημόσιο τομέα.
Μεταξύ των προκλήσεων, ξεχωρίζει ο στόχος πολιτικής η τρέχουσα επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας και ο υψηλός πληθωρισμός να έχουν μόνο πρόσκαιρες επιδράσεις και σύντομη διάρκεια. Για τον σκοπό αυτό, κρίνεται απαραίτητος ο αποτελεσματικός συντονισμός και η συνέπεια μεταξύ νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής.
Η ελληνική οικονομία το 2022
Η ελληνική οικονομία εκτιμάται ότι αναπτύχθηκε με υψηλό ρυθμό 5,9% στο σύνολο του 2022, με τάση επιβράδυνσης στο τέταρτο τρίμηνο, ειδικά για την ιδιωτική κατανάλωση και τις εξαγωγές. Αντιθέτως, οι επενδύσεις κατέγραψαν έντονα ανοδική τάση στο δεύτερο μισό του 2022, με μικρότερη ενίσχυση των εισαγωγών. Στις αρχές του 2023, ο πληθωρισμός εμφανίζει αποκλιμάκωση, εκτιμώμενος σε επίπεδο χαμηλότερο του 7% τον Φεβρουάριο, από το 9,6% στο σύνολο του 2022. Παρά το ότι η αποκλιμάκωση είναι ταχύτερη από τον μέσο όρο στην Ευρωζώνη, ο πληθωρισμός σε επιμέρους κατηγορίες όπως τα τρόφιμα, παραμένει ιδιαίτερα υψηλός.
Στις θετικές εξελίξεις:
- Το οικονομικό κλίμα ανέκαμψε τον Φεβρουάριο, κυρίως από ενίσχυση των προσδοκιών σε βιομηχανία, κατασκευές, λιανικό εμπόριο και υπηρεσίες. Η τάση μερικώς αντισταθμίστηκε από επιδείνωση της καταναλωτικής εμπιστοσύνης.
- Η σταδιακή αποκλιμάκωση στις τιμές ενέργειας αμβλύνειτις παρενέργειες στις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά.
- Η αγορά εργασίας συνέχισε να βελτιώνεται τον Ιανουάριο, με μείωση του εποχικά διορθωμένου ποσοστού της ανεργίας στο 10,8%.
Μεταξύ των προκλήσεων:
- Καταγράφηκε ιδιαίτερα υψηλό έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών στο σύνολο του 2022 (9,6% του ΑΕΠ), με μικρή μόνο βελτίωση σε ετήσια βάση τον Δεκέμβριο.
- Βραχυχρόνιοι δείκτες δραστηριότητες, όπως η βιομηχανική παραγωγή και το λιανικό εμπόριοσυνέχισαν να καταγράφουν κόπωση κατά τη διάρκεια του τέταρτου τριμήνου του 2022.
- Η τάση στα δημόσια οικονομικά επιδεινώθηκε στα τέλη του 2022, ιδιαίτερα λόγω αύξησης της πίεσης στην πλευρά των δαπανών.
- Το κόστος χρηματοδότησης ιδιωτικού και δημοσίου τομέα αυξάνεται συστηματικά.
