Το 2024 σηματοδοτεί τη δέκατη επέτειο της ευρωπαϊκής τραπεζικής εποπτείας, δηλαδή την αρχική φάση της τραπεζικής ένωσης στην Ευρώπη. Όπως αναφέρει η Alpha Bank στο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων, το φιλόδοξο εγχείρημα της ευρωπαϊκής τραπεζικής ένωσης για την προληπτική πολιτική σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) ξεκίνησε το 2014 με την ενίσχυση του εποπτικού ρόλου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) στις τράπεζες.
Το ρυθμιστικό πλαίσιο που αναπτύχθηκε για την τραπεζική εποπτεία της ΕΚΤ ήταν ζωτικής σημασίας για την επίλυση της κρίσης στη ζώνη του ευρώ (ΖτΕ), την προηγούμενη δεκαετία αφού πέτυχε τους στόχους της ασφάλειας και της ευρωστίας του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Αυτό φαίνεται από τη βελτίωση των βασικών μεγεθών του ευρωπαϊκού τραπεζικού κλάδου.
Όπως σημειώνει η τράπεζα, την περασμένη δεκαετία υπήρξε επίσης κάμψη των διασυνοριακών συγχωνεύσεων και εξαγορών (Σ&Ε) στον ευρωπαϊκό τραπεζικό τομέα σύμφωνα με έρευνα της ΕΚΤ (“Bank mergers and acquisitions in the euro area: drivers and implications for bank performance”, 2021, ECB). Οι λόγοι που ερμηνεύουν αυτό το γεγονός είναι οι ακόλουθοι:
- Πρώτον, κατά τη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης το 2008, η προτεραιότητα των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων ήταν η στήριξη των συστημικών χρηματοοικονομικών ιδρυμάτων σε ευρωπαϊκό επίπεδο και η υιοθέτηση μίας πιο προσεκτικής προσέγγισης για τις Σ&Ε. Επιπλέον, σημαντικός στόχος ήταν η παροχή οικονομικής στήριξης σε εγχώριες μεγάλες επιχειρήσεις και η διαφύλαξη των εγχώριων τραπεζικών δικτύων.
- Δεύτερον, οι ευρωπαϊκές τράπεζες, που επεδίωξαν να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους εκτός των εθνικών τους συνόρων, ήρθαν αντιμέτωπες με διαφορετικές κανονιστικές ρυθμίσεις, καθώς και διαφορές στα φορολογικά καθεστώτα, το νομικό πλαίσιο αφερεγγυότητας, την εργατική νομοθεσία κ.ά.
Σύμφωνα με την έκθεση του κ. Mario Draghi για την ανταγωνιστικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα είναι σε μεγάλο βαθμό κατακερματισμένο και η ικανότητά του να αντλήσει επαρκή κεφάλαια και ρευστότητα για τη χρηματοδότηση εμβληματικών έργων ευρωπαϊκών επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένης της κλιματικής μετάβασης, παραμένει περιορισμένη.
Εκτιμάται συνεπώς ότι θα απαιτηθεί η αναμόρφωση του ευρωπαϊκού πλαισίου διαχείρισης κρίσεων και να ολοκληρωθεί η τραπεζική ένωση. Επιπλέον, η θέσπιση ενός κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασφάλισης καταθέσεων θα ενισχύσει την εμπιστοσύνη των καταθετών, ιδίως σε περίπτωση συστημικών κρίσεων και θα διευκολύνει την ενοποίηση του κατακερματισμένου τραπεζικού τομέα στην ΕΕ.
Η κ. C. Lagarde, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, σε πρόσφατη δήλωσή της, κατέστησε σαφή τη στήριξή της σε συγχωνεύσεις τραπεζών στη ΖτΕ, προκειμένου να δημιουργηθούν ισχυρότεροι χρηματοπιστωτικοί όμιλοι με ακόμη υψηλότερη κεφαλαιοποίηση, ικανοί να ανταγωνιστούν επαρκώς τους ξένους και κυρίως τους αμερικανικούς χρηματοπιστωτικούς κολοσσούς.
