Σημαδιακή η χθεσινή ημέρα, 23 Απριλίου 2025, καθώς συμπληρώθηκαν 15 χρόνια από τότε. Ήταν Παρασκευή, 23 Απριλίου 2010, όταν ο τότε πρωθυπουργός Γιώργος Ανδ. Παπανδρέου, μέσω διαγγέλματος από το ακριτικό νησί Καστελόριζο, έβαζε και επίσημα τη χώρα σε καθεστώς προστασίας από τις αγορές, μέσω προσφυγής στο μηχανισμό στήριξης και στα μνημόνια.
Τα όσα ακολούθησαν, είναι νωπά στις μνήμες όλων. Η χώρα έζησε μια καταστροφή, μια χρεοκοπία που μολονότι δεν ήταν απόρροια ενός πολέμου, εντούτοις προκάλεσε πολλά δεινά και δυστυχία, στιγματίζοντας μια ολόκληρη γενιά.
Το ΑΕΠ της χώρας καταποντίστηκε υποχωρώντας περί το 30% μέσα σε μια δεκαετία, ολόκληροι κλάδοι της ελληνικής οικονομίας αφανίστηκαν, η οικοδομή κατέρρευσε, ενώ το χρηματιστήριο – που είναι ο καθρέφτης της ευρύτερης οικονομικής κατάστασης – κατήλθε το Φεβρουάριο του 2016 στις 420 μονάδες, επίπεδο που είχε να δει από το μακρινό 1990, όταν ήταν ακόμη υπό διαμόρφωση και χωρίς ισχυρές δομές και οργάνωση.
Η δεκαετία που ακολούθησε το Καστελόριζο, ήταν από τις πιο μαύρες σελίδες στη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδος, που σε καιρό ειρήνης είδε να φεύγουν στο εξωτερικό 500 χιλ. Έλληνες πολίτες προς αναζήτηση καλύτερης τύχης, ενώ συνάμα οδηγήθηκαν σε λουκέτο πάνω από 400 χιλ. μικρές, μεσαίες και μεγαλύτερες επιχειρήσεις.
Ξέχωρα από την οικονομική καταστροφή, η αλήθεια είναι πως το κοινωνικό κόστος με τη διάλυση (διχοτόμηση) οικογενειών, το χωρισμό ζευγαριών, τη ματαίωση δημιουργίας νέων σπιτικών λόγω της οικονομικής δυσπραγίας, δεν έχει ακόμη καταγραφεί στο πλήρες από την ιστορία. Είναι κάτι που θα γίνει στο μέλλον.
Ήταν μια μαύρη περίοδος, που περιελάμβανε μνημόνια, επιτηρήσεις, πτώχευση τραπεζών, επιβολή capital controls για πρώτη φορά σε καιρό ειρήνης, το κλείσιμο του χρηματιστηρίου και των τραπεζών για εβδομάδες, ενώ υπήρξαν και άκρως επικίνδυνες ακροβασίες με το Crexit, με ό,τι αυτό θα συνεπάγονταν για μια χώρα «γυμνή» από πλευράς πρωτογενούς παραγωγής, όπως η Ελλάδα.
Η ανεργία είχε «χτυπήσει» ρεκόρ 27%, επενδυτικά η χώρα παρουσίαζε εικόνα ερήμωσης και εγκατάλειψης, την ώρα που σε διεθνές επίπεδο οικονομίες, χρηματιστήρια και επενδύσεις «έτρεχαν» με τους ταχύτερους ρυθμούς που έχουν καταγραφεί στη νεότερη διεθνή οικονομική ιστορία.
Η τωρινή πραγματικότητα και η εγχώρια πολιτικοοικονομική μιζέρια
Με φόντο όλα τα παραπάνω, ασφαλώς αποκτούν άλλη σημασία οι τρέχουσες οικονομικές και επενδυτικές εξελίξεις, που έρχονται να «κουμπώσουν» με ό,τι λαμβάνει χώρα τα τελευταία χρόνια, όπου η Ελλάδα έχει καταφέρει να αντιστρέψει την κατάσταση και να γυρίσει σελίδα.
Ασχέτως με την εγχώρια πολιτικοοικονομική μιζέρια που κυριαρχεί και διαστρέφει – στα μάτια μάτια αρκετών – τη μεγάλη εικόνα, η αλήθεια είναι ότι η ελληνική οικονομία έχει μπει σε τροχιά μεγάλης επιστροφής, κάτι που επιβεβαιώνουν σύσσωμοι φορείς παγκοσμίου κύρους όπως το ΔΝΤ, ο ΟΟΣΑ, η Eurostat, η Παγκόσμια Τράπεζα, η Κομισιόν, αλλά και οι οίκοι αξιολόγησης.
Την περασμένη Παρασκευή ο οίκος S&P Global Ratings αναβάθμισε την ελληνική οικονομία, παρά τη διεθνή αβεβαιότητα και την εν γένει δύσκολη συγκυρία, με την Ελλάδα πλέον να έχει εδώ και καιρό την επενδυτική βαθμίδα απ’ όλους τους οίκους αξιολόγησης.
Παράλληλα, οι ανακοινώσεις της Eurostart για το πρωτογενές πλεόνασμα της Ελλάδας το 2024, ήρθαν να επιβεβαιώσουν και να σφραγίσουν το γύρισμα σελίδας και τη σταθερή οικονομική βελτίωση της χώρας μας, η οποία επιβεβαιώνεται από παντού. Το πρωτογενές πλεόνασμα έφτασε στα 11,4 δισ. ευρώ ή στο 4,8% του ΑΕΠ, την ώρα που ο στόχος ήταν στα 6 δισ. ευρώ ή στο 2,5% του ΑΕΠ.
Τα φορολογικά έσοδα
Η τωρινή κυβέρνηση έχει πετύχει κάτι που δεν πέτυχαν όλες οι προηγούμενες κυβερνήσεις της μεταπολίτευσης, δηλαδή ένα ισχυρό χτύπημα στη φοροδιαφυγή. Αν και ακόμα έχουν να διανυθούν… χιλιόμετρα στον τομέα αυτό, τα φορολογικά έσοδα έχουν εκτοξευτεί. Βεβαίως, σε αυτό συνέβαλε η βίαιη αλλαγή σκηνικού και η νέα τάξη πραγμάτων που έφερε ο Covid-19, οδηγώντας μαζικά στις ηλεκτρονικές συναλλαγές, μεγάλο κομμάτι των οποίων συνεχίζεται με αυτό τον τρόπο.
Μολονότι η αύξηση των πλεονασμάτων λοιπόν δεν ήρθε από ισχυρή ανάπτυξη και μεγάλη δημιουργία πλούτου, αλλά από ευρύτερο νοικοκύρεμα και πιο αποτελεσματική φορολογική πολιτική, είναι μια εξέλιξη που μαρτυρά πολλά, τόσο για το «μαύρο» χρήμα της χώρας, όσο και για τους πραγματικούς δείκτες περί… φτώχειας.
Την ίδια ώρα, οι τράπεζες έχουν επιστρέψει, παρουσιάζοντας το 2024 την υψηλότερη κερδοφορία των τελευταίων 16-17 ετών, άρα υποσκέλισαν τη δεκαετία της πτώχευσης, ενώ το χρηματιστήριο, ασχέτως με την πρόσφατη διόρθωση λόγω των δασμών, ευρίσκεται πλησίον των υψηλών 15 ετών, έχοντας κλείσει το μαύρο κύκλο της χρεοκοπίας.
Τα ομόλογα της χώρας έχουν μικρότερο ρίσκο από ομόλογα άλλων, επιφανών ευρωπαϊκών χωρών με ισχυρή βιομηχανία και χωρίς… πτώχευση στη νεότερη ιστορία τους. Η Ελλάδα δηλαδή, από κυρίαρχος συστημικός κίνδυνος της Ευρώπης, πλέον δανείζεται φθηνότερα από ισχυρές χώρες της ηπείρου μας! Και αυτό, είναι επίτευγμα.
Ευθέως σημειολογική είναι και η χθεσινή παρουσία του Υπουργού Οικονομικών Κυριάκου Πιερακάκη στη σύνοδο του ΔΝΤ στην Ουάσιγκτον, όπου συμμετείχε και σε τραπέζι όπου τιμήθηκαν οι χώρες «success stories», όπως η Ελλάδα! Εκεί μάλιστα εξήγγειλε πως η Ελλάδα θα αποπληρώσει τα δάνεια του πρώτου μνημονίου, δέκα χρόνια ενωρίτερα από τα προβλεπόμενα στη συμφωνία, που είναι για το 2041.
Στη σύνοδο του ΔΝΤ δίνουν το παρών κεντρικοί τραπεζίτες, υπουργοί Οικονομικών, κορυφαία στελέχη μεγάλων χρηματοπιστωτικών οργανισμών, εκπρόσωποι πολυεθνικών επιχειρήσεων, διεθνών χρηματιστηριακών οίκων και ισχυρών επενδυτικών funds, με ό,τι συνεπάγεται αυτό για τη συμμετοχή της Ελλάδας σε γκρουπ χωρών με… success stories…
Ουσιαστικά αλλά και σημειολογικά, πρόκειται για το κλείσιμο ενός επώδυνου 15ετούς οικονομικού και κοινωνικού κύκλου εσωστρέφειας, απαξίωσης και δυστυχίας… Αναφερόμαστε πάντα στη μεγάλη εικόνα, καθώς τα προβλήματα δεν έχουν εκλείψει…
