Επιστολή προέδρου ΕΒΕΠ στον Έλληνα Επίτροπο & Ευρωβουλευτές
«ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΓΕΝΙΕΣ ΔΕΣΜΙΕΣ ΣΤΗ ΔΙΑΔΟΧΗ ΤΟΥ ΧΡΕΟΥΣ»
Σύμφωνα με μελέτη του ΟΟΣΑ τέσσερις γενιές είναι ο χρόνος που απαιτείται για την κοινωνική ανέλιξη των Ελλήνων. Συγκεκριμένα, τα στοιχεία δείχνουν ότι ένας Έλληνας, ο οποίος προέρχεται από «φτωχή» οικογένεια, χρειάζεται τέσσερις γενιές προκειμένου να φθάσει στο μέσο εισόδημα της χώρας και να ανελιχθεί στη μέση κοινωνική κλίμακα. Τέσσερις γενιές, εκτός της Ελλάδας, χρειάζονται οι κάτοικοι της Ισπανίας, Βελγίου και Ολλανδίας. Σημειώνεται ότι ο μέσος όρος είναι πέντε γενιές, ενώ σε Γερμανία και Γαλλία απαιτούνται έξι γενιές. Αντίθετα μόλις δύο γενιές, απαιτούνται για τους φτωχούς κατοίκους της Δανίας, και τρεις γενιές για τους «φτωχούς» κατοίκους των τριών σκανδιναβικών χωρών της Νορβηγίας, Φινλανδίας και Σουηδίας. Στις αναπτυσσόμενες χώρες το αντίστοιχο διάστημα ανέρχεται σε εννέα έως έντεκα γενιές. Κατά μέσον όρο μόνο το 17% των παιδιών «ταπεινής» καταγωγής καταφέρνει να ανελιχθεί στην κοινωνική κλίμακα όταν ενηλικιωθεί, ενώ το 42% των παιδιών από ευκατάστατες οικογένειες καταφέρνει να διατηρηθεί στο ίδιο κοινωνικό επίπεδο. Όμως, το πόσες γενιές απαιτούνται να ξεπληρώσουν το παγκόσμιο, ευρωπαϊκό ή ελληνικό χρέος που έχει δημιουργηθεί αποφεύγεται να απαντηθεί με στατιστική ακρίβεια.
Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες δεν υπάρχει πλέον κοινωνική κινητικότητα, καθώς τα εισοδήματα, το επάγγελμα, το επίπεδο εκπαίδευσης, ακόμη και τα χρέη μεταφέρονται από τη μία γενιά στην άλλη. Τί είναι όμως η γενιά ή γενεά;
Η γενιά είναι μια έννοια που προσδιορίζει το σύνολο ανθρώπων της ίδιας ηλικίας σε σχέση με τους προγόνους και τους απογόνους. Δηλαδή, είναι το χρονικό διάστημα από την στιγμή που γεννιέται ένα παιδί μέχρι την στιγμή που κανονικά θα έχει γεννηθεί ο απόγονός του. Στην Ευρώπη η μέση ηλικία απόκτησης του πρώτου απογόνου κυμαίνεται γύρω στα 29 χρόνια. Σύμφωνα με έρευνες, το 51% των γυναικών στην Ευρώπη γεννούν το πρώτο τους παιδί σε ηλικία 20-29, ενώ το 40% σε ηλικία 30-39. Επομένως, το εύρος της γενιάς έχει αυξηθεί κάποια χρόνια, αν σκεφτούμε πως οι μαμάδες μας και οι γιαγιάδες μας έφτιαχναν οικογένεια σε μικρότερη ηλικία. Ωστόσο, τα στοιχεία που αφορούν τις κοινωνικοοικονομικές επιρροές αποκλειστικά στις χώρες της ΕΕ μας επιτρέπουν το διαχωρισμό των γενεών με βάση πολιτισμικές, πολιτικές, οικονομικές αλλά και τεχνολογικές εξελίξεις και επιρροές. Επομένως, κάθε γενεά έχει τα δικά της χαρακτηριστικά και κατ’επέκταση τη δική της ονομασία ενώ από τις αρχές του 20ου αιώνα, οι γενιές του δυτικού πολιτισμού, διαχωρίζονται μέχρι σήμερα σε οκτώ και ονομάζονται ως εξής:
- Η χαμένη γενεά «The Lost Generation of 1914» ήταν οι γεννημένοι μεταξύ 1890-1915 που αποτελούν τη χαμένη γενιά του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.
- Η σπουδαιότερη ή προπολεμική γενεά «The Greatest Generation» είναι όσοι γεννήθηκαν μεταξύ 1910-1924 έζησαν τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και πολέμησαν στο Δεύτερο, μεγάλωσαν κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης, έκαναν μεγάλες αυτοθυσίες, πολεμώντας για να προστατεύσουν ανθρώπους.
- Η σιωπηρή ή παραδοσιακή γενεά «The Silent Generation» είναι οι γεννημένοι μεταξύ 1925-1945 που δεν διαμαρτυρόταν και δεν ακουγόταν πολύ, ενώ έμαθαν να προσπαθούν και να κάνουν πράγματα με τη σκληρή δουλειά, αντί να φωνάζουν και να ζητάνε.
- Η γενεά «Baby Boomers» αφορά όσους είναι γεννημένοι μεταξύ 1946-1964, κατά τη διάρκεια μίας περιόδου «έκρηξης των γεννήσεων» και επίσης ονομάστηκαν τα «παιδιά των λουλουδιών».
- Η Γενιά Χ «Generation Baby Bust» είναι οι γεννημένοι μεταξύ 1965-1980 μεγάλωσαν ακριβώς στην αρχή της τεχνολογικής επανάστασης, ενώ θεωρείται ότι συνδυάζεται με την τεχνολογία, αλλά δεν συνδέεται με αυτήν όπως οι νεότερες γενιές.
- Η Επόμενη Γενιά Υ ή Ν «Gen Next – The Millennial» είναι οι γεννημένοι μεταξύ 1981-2000 διακρίνονται από διορατικότητα, ενθουσιασμό και ρεαλισμό. Είναι οι πιο περιζήτητοι υποψήφιοι εργαζόμενοι παγκοσμίως και σε μια δεκαετία θα καταλαμβάνουν το 80% των θέσεων εργασίας με μεγάλη επιρροή στον κόσμο των επιχειρήσεων. Θεωρούν ότι η τεχνολογία είναι η «έκτη αίσθηση».
- Η Γενιά Ζ «Generation Z» είναι γεννημένοι μεταξύ 1996-2015 είναι η πρώτη γενιά που γεννήθηκε με εύκολη πρόσβαση στο Διαδίκτυο και συνδέεται με την τεχνολογία.
- Γενιά Άλφα «Gen Alpha» αποτελείται από πόσους γεννιούνται από το 2011 μέχρι το 2025 είναι μια πολύ νέα γενιά και πολύ πιθανόν να συνδεθούν με τη πανδημία COVID-19
Υπάρχει επίσης και μία υποκατηγορία, η γενιά της παλιάς χιλιετίας «Xennial» που αναφέρεται σε όσους γεννήθηκαν μεταξύ 1977 και 1983 στο χάσμα δηλαδή μεταξύ της Generation X και των Μillennials. Οι Γενιές Βήτα, Γάμα και Δέλτα που θα ακολουθήσουν, είναι αυτές που θα ολοκληρώσουν τις γενιές του 21ου αιώνα.
Σύμφωνα με όλα τα παραπάνω δημιουργούνται βεβαίως πολλά ζητήματα, αλλά θα ξεχωρίσω δύο, αναφορικά με το τεράστιο χρέος που έχει δημιουργηθεί παγκοσμίως και βεβαίως στη χώρα μας, δηλαδή ποιες γενιές δημιούργησαν το μεγαλύτερο μέρος του χρέους και πόσες ακόμα θα είναι δέσμιες όχι βεβαίως για την αποπληρωμή, αλλά τουλάχιστον στη τιθάσευση και τον περιορισμό του.
Η τελευταία εκτίμηση του ΔΝΤ το 4ο τρίμηνο του 2020 δείχνει το παγκόσμιο χρέος να προσεγγίσει τα 280 τρις δολάρια και να διαμορφώνεται στο 365% του παγκόσμιου ΑΕΠ, ενώ η πιθανή διαμόρφωση του πάνω από το 400% του παγκόσμιου ΑΕΠ εντός του 2021, προκαλεί προβληματισμό σε σχέση με τους τρόπους διαχείρισής της βιωσιμότητας του. Παράλληλα στο πλαίσιο της εξαμηνιαίας έκθεσης της ΕΚΤ για τον μέσο όρο του χρέους στην ΕΕ, προβλέπεται πως θα εκτιναχθεί από το 86% σε επίπεδα άνω του 100% σε περίπου 16 τρις ευρώ, λόγω των αυξημένων δαπανών για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Στην Ελλάδα με ύφεση 8,2% το ΑΕΠ μειώθηκε σημαντικά το 2020 από τα 190 δις ευρώ το 2019 και το χρέος μας από 180,5% του ΑΕΠ και 331 δις ευρώ το 2019, αυξήθηκε το 2020 σε 208% του ΑΕΠ και σε 340 δις ευρώ.
Τελευταία διατυπώνεται όλο και πιο έντονα από περισσότερους στην Ευρώπη το αίτημα, η ΕΚΤ να διαγράψει χρέη των κρατών-μελών της ΕΕ για τη διαφύλαξη των κοινωνικών πτυχών της απασχόλησης μετά την πανδημία. Τη διαγραφή των χρεών που διακρατεί η ΕΚΤ προκειμένου να εξελιχθεί απρόσκοπτα η πορεία ανάκαμψης των εθνικών οικονομιών μετά την κατανίκηση της πανδημίας πρότεινε και ο νομπελίστας Χ. Πισσαρίδης. Αναφορικά με το ελληνικό χρέος, αποτίμησε θετικά τη στάση της ΕΚΤ σε ό,τι αφορά το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων για τη στήριξη των οικονομιών κατά την κρίση που προκάλεσε ο κορωνοϊός και υιοθέτησε τη ριζοσπαστική λύση της διαγραφής στο μείζον ζήτημα των χρεών της πανδημίας αντί εκείνης που προσανατολίζεται η ΕΚΤ, δηλαδή την αποπληρωμή των χρεών σε βάθος 30ετίας ή 50ετίας.
Το χρονοδιάγραμμα αποπληρωμής του ελληνικού χρέους, ως γνωστό, εκτείνεται χρονικά μέχρι και το 2070. Η επιμήκυνση της διάρκειας αποπληρωμής των δανείων του EFSF κατά μια 10ετία, αποτυπώνει τη «διόρθωση» της καμπύλης με τα ετήσια ποσά που θα πρέπει να καταβάλλει η Ελλάδα για χρεολύσια μέχρι και το 2070 αντί για το 2060. Η διαφορά όμως από την επιμήκυνση της διάρκειας αποπληρωμής γίνεται εμφανής κυρίως στην περίοδο από το 2040 και μετά. Για τη 10ετία, από το 2040 μέχρι το 2050, οι ετήσιες καταβολές για την αποπληρωμή των δανείων περιορίζονται στα 4 δισ. ευρώ. Όμως από τα αναλυτικά στοιχεία του Οργανισμού Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους προκύπτει ότι η δυσκολότερη περίοδος όσον αφορά τις ετήσιες καταβολές είναι από το 2022 με 9,7 δις ευρώ μέχρι και το 2028 με 11,5 δις ευρώ.
Τι θα γίνει λοιπόν μετά και τη κρίση της πανδημίας για τη κρίσιμη περίοδο;
Σύμφωνα με ένα κείμενο-μανιφέστο που υπογράφουν 100 οικονομολόγοι διατυπώνεται πως «οφείλουμε στον εαυτό μας το 25% του χρέους μας» και θα πρέπει να κάνουμε την υπέρβαση της υγειονομικής κρίσης με τρόπο που δεν θα επιδράσει η πανδημία στο κοινωνικό, εργασιακό και επιχειρηματικό περιβάλλον τεσσάρων γενεών του μέλλοντος. Προκειμένου να αποφευχθεί περαιτέρω, περισσότερες επόμενες γενιές να διαδεχθούν τη διόγκωση του δημόσιου και ιδιωτικού χρέους, πρέπει να υποστηριχθούν από την ΕΕ κοινές αποφάσεις για ένα «μορατόριουμ» χρέους και ένα «μανιφέστο» για την επόμενη μέρα της πανδημίας, σε όλες τις χώρες της ΕΕ-27.
