Ο τομέας της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας («ΚΑΟ»), με εφαλτήριο τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του, μπορεί να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας, να διατηρήσει θέσεις εργασίας που απειλούνται με κατάργηση και να οργανώσει γενικότερα την απασχόληση ακόμη και σε συνθήκες κρίσης. Επιπρόσθετα, μπορεί να προωθήσει την εξαγορά επιχειρήσεων από τους εργαζομένους τους, την μετατροπή των άτυπων μορφών απασχόλησης σε τυπικές μορφές και την εργασιακή ένταξη ευάλωτων ομάδων, ενισχύοντας παράλληλα την ποιότητα εργασίας.
Αυτό σημειώνεται στα συμπεράσματα της νέας μελέτης του Ινστιτούτου Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων της ΓΣΕΒΕΕ, η οποία διερευνά τις λύσεις που δύναται να δώσει ο τομέας της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας στα ζητήματα απασχόλησης.
Πάντως, υπογραμμίζεται ότι η συμβολή της ΚΑΟ στην απασχόληση δεν θα πρέπει να οδηγεί σε υψηλές και μη ρεαλιστικές προσδοκίες, διότι δεν μπορεί και δεν θα έπρεπε να επιλύσει μόνη της το πρόβλημα ανεργίας και εργασιακής επισφάλειας. Αν και δύναται να λειτουργήσει διορθωτικά και να συμβάλει σε μια αρτιότερη αντιστοίχιση μεταξύ της προσφοράς και της ζήτησης, πρέπει να αναζητηθούν τα βαθύτερα αίτια για την αυτορρύθμιση της αγοράς για να βρεθούν αποτελεσματικές λύσεις.
Όπως αναφέρεται: «Κομβικό σημείο στην αναζήτηση αυτή είναι η αποεμπορευματοποίηση της εργασίας, η οποία συμβαδίζει με τον ανθρωποκεντρισμό της ΚΑΟ και το πρόταγμά της για κοινωνικό-οικονομικό μετασχηματισμό (Πολάνυι, 2007). Ωστόσο η αποεμπορευματοποίηση αυτή δεν γίνεται να πραγματοποιηθεί ερήμην των θεσμών, οι οποίοι καλούνται να λάβουν προστατευτικά μέτρα για την εργασία, να αποσυνδέσουν τον καθορισμό της αξίας της αποκλειστικά και μόνο από τις τάσεις των αγορών, προσεγγίζοντας την ως «κοινό αγαθό» (Pazaitis, Kostakis & Drechsler, 2022), θέτοντας παράλληλα περιορισμούς στις ευμετάβλητες και ασταθείς αγορές (Πολάνυι, 2007)».
Η απασχόληση υφίσταται σημαντικές μεταβολές μέσα από την υφιστάμενη συγκυρία των διευρυμένων οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων, της χρήσης νέων τεχνολογιών, της κλιματικής αλλαγής και της αμφισβήτησης του κυρίαρχου καταναλωτικού και επιχειρηματικού μοντέλου, διαμορφώνοντας στον ορίζοντα μια ευκαιρία αλλαγής παραδείγματος. Υπό αυτό το πρίσμα, στην μελέτη αναφέρονται τα παρακάτω προτεινόμενα μέτρα για την ενδυνάμωση της ΚΑΟ και της συμβολής της στην απασχόληση:
α) σε μάκρο- επίπεδο:
– η σύνταξη ετήσιας έκθεσης ως προϊόν συνδιαμόρφωσης της αρμόδιας δημόσιας αρχής και του πεδίου, όπου θα καταγράφει τα ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά της ΚΑΟ και της απασχόλησης,
– η δημιουργία επιτροπής μεταξύ ΜΜΕ- ΚΑΟ με αντικείμενο την προώθηση και στήριξη των περιπτώσεων εξαγοράς ΜΜΕ από τους εργαζομένους τους,
– η χαρτογράφηση των αναγκών ΜΜΕ- ΚΑΟ για την από κοινού κάλυψή τους και η προβολή καλών πρακτικών συνεργασίας,
– η καταγραφή των σημείων μη εναρμόνισης της λοιπής νομοθεσίας με τον ν. 4430/2016 με έμφαση στην εργατική, ασφαλιστική νομοθεσία αλλά και στη νομοθεσία που αφορά την άσκηση ορισμένων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων ή επαγγελμάτων,
– η εισαγωγή της συνεταιριστικής εργασίας ως νέου ασφαλιστικού καθεστώτος για τους φορείς ΚΑΟ παρέχοντας ασφαλιστικές δικλείδες για την προστασία των απασχολούμενων-μελών νέων μητέρων,
– η βελτίωση του νόμου-πλαισίου για την ΚΑΟ με σκοπό τη διεύρυνση των αναγνωριζόμενων φορέων της και της άμβλυνσης των παρεμβάσεων στις σχέσεις μεταξύ εθελοντών, εργαζομένων και φορέων ΚΑΟ,
– η εναρμόνιση του νόμου-πλαισίου για την ΚΑΟ με τους ειδικούς νόμους που διέπουν τους επιμέρους φορείς ΚΑΟ,
– η προώθηση διατομεακών πολιτικών για την ΚΑΟ παράλληλα με μονοτομεακές δημόσιες πολιτικές για την ΚΑΟ στα πλαίσια διυπουργικού συντονισμού και συνδιαμόρφωσής τους με το πεδίο και εναρμόνισή τους με λοιπές δημόσιες πολιτικές, που αφορούν γενικότερα ζητήματα, όπως αντιμετώπιση της ανεργίας και της εργασιακής επισφάλειας,
– η άρση περιορισμένης πρόσβασης των φορέων ΚΑΟ σε υφιστάμενα χρηματοδοτικά εργαλεία και η στήριξη των νέων εργαλείων που διαμορφώνει το ίδιο το πεδίο,
β) σε μέσο- επίπεδο:
– η ανταλλαγή τεχνογνωσίας και εμπειριών ΚΑΟ- ΜΜΕ, ιδίως ως προς τη χρήση νέων τεχνολογιών,
η προώθηση και ενδυνάμωση συνεργειών μεταξύ ομοειδών φορέων (για παράδειγμα με βάση τη νομική μορφή τους, τον τομέα τους, τον σκοπό τους, την γεωγραφική τους έδρα) και τη δημιουργία αποθετηρίου γνώσης,
η προώθηση και ενδυνάμωση συνεργειών μεταξύ παραδοσιακών – νέων φορέων ΚΑΟ,
η προώθηση και ενδυνάμωση συνεργειών μεταξύ φορέων ΚΑΟ με συμβατικές επιχειρήσεις, ιδίως ΜΜΕ,
η προώθηση και ενδυνάμωση συνεργειών μεταξύ φορέων ΚΑΟ και δημοσίων αρχών
γ) σε μίκρo- επίπεδο:
– η ενθάρρυνση των εργαζόμενων να γίνουν μέλη στον φορέα ΚΑΟ μέσα από την εκπαίδευσή τους και τη διαμόρφωση συνεταιριστικής κουλτούρας,
– η παροχή κινήτρων σε φορείς ΚΑΟ για να δημιουργήσουν και να διατηρήσουν θέσεις εργασίας,
– η διαμόρφωση εργαλείων και μεθόδων επίλυσης τυχόν εσωτερικών συγκρούσεων μεταξύ εθελοντών μελών- εργαζόμενων.
