Το νομοσχέδιο «Διαδικασία άρσης του απορρήτου των επικοινωνιών, κυβερνοσαφάλεια και προστασία προσωπικών δεδομένων πολιτών» εντάσσεται στην προσπάθεια της κυβέρνησης να συγκαλύψει το σκάνδαλο των υποκλοπών και τις προσωπικές ευθύνες του πρωθυπουργού, θεσμοποιώντας νέα στεγανά για την ΕΥΠ και εισάγοντας νέες διατάξεις με τις οποίες εξαφανίζονται τα ίχνη των παρακολουθήσεων. Είναι επίσης κατάφωρα αντισυνταγματικό γιατί περιορίζει τις αρμοδιότητες της ΑΔΑΕ, η οποία είναι η από το Σύνταγμα αρμόδια αρχή για την προστασία του απορρήτου.
Ειδικότερα:
- Η Ομερτά θεσμοποιείται με την ρύθμιση του αρ. 3 παρ. 7, η οποία δεν επαναφέρει σε ισχύ τη διάταξη που κατάργησε και μάλιστα αναδρομικά η τροπολογία Πικραμμένου, για την δυνατότητα ενημέρωσης του παρακολουθούμενου όταν δεν υπάρχει αντίθετος λόγος εθνικής ασφάλειας. (Υπενθυμίζεται ότι ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ έχει καταθέσει σχετική τροπολογία για την επαναφορά της). Αντιθέτως, προβλέπεται ότι σχετικό αίτημα μπορεί να διατυπωθεί τρία χρόνια μετά από τη λήξη της παρακολούθησης. Με άλλα λόγια, μέχρι τις εκλογές, δεν θα ξέρουμε ποιος ήταν ο λόγος εθνικής ασφάλειας για τον οποίον παρακολουθούνταν όχι μόνο ο κ. Ανδρουλάκης ή ο κ. Κουκάκης, αλλά και όσα άλλα θύματα παρακολουθήσεων από το Predator ενδεχομένως βρίσκονταν και σε παράλληλη επισύνδεση από την ΕΥΠ.
- Ενώ βάσει του άρθρου 19 παρ. 2 Συντάγματος η ΑΔΑΕ είναι το αρμόδιο όργανο για την διασφάλιση του απορρήτου, η απόφαση για την ανακοίνωση της παρακολούθησης στον παρακολουθούμενο δεν ανατίθεται πια σε αυτήν, όπως ίσχυε μέχρι την αντισυνταγματική και αντίθετη στην ΕΣΔΑ τροπολογία Πικραμμένου, αλλά σε τριμελές όργανο, όπου την πλειοψηφία θα έχουν ο διοικητής και η εισαγγελέας της ΕΥΠ, αυτοί δηλαδή που αποφάσισαν την παρακολούθηση. (αρ. 3 παρ. 7). Η σύμπτωση όμως ελεγκτή και ελεγχόμενου έρχεται σε αντίθεση με πάγια νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Το όργανο αυτό αποφασίζει χωρίς καταγραφή της τυχόν μειοψηφίας στην απόφαση και χωρίς τήρηση πρακτικών, προφανώς για να μην καταγράφονται οι αντιρρήσεις της ΑΔΑΕ.
Περαιτέρω, το αρχείο για τις διατάξεις για την άρση του απορρήτου δεν τηρείται από την ΑΔΑΕ, αλλά από τον αρμόδιο εισαγγελέα (αρ. 3 παρ. 6). - Η ενίσχυση των στεγανών και η προσπάθεια πλήρους ελέγχου προκύπτει, πέραν του ανωτέρω ουσιαστικού παραγκωνισμού της ΑΔΑΕ από την άσκηση των συνταγματικών αρμοδιοτήτων της , από τα παρακάτω στοιχεία:
- Το βασικό κενό που έχει παρατηρηθεί στην εφαρμογή του νόμου, δηλαδή να μην υπάρχει συνοπτική αιτιολογία για τον ακριβή λόγο εθνικής ασφάλειας για τον οποίο διατάσσεται η παρακολούθηση, ώστε να μπορεί να ασκήσει έλεγχο η ΑΔΑΕ, δεν θεραπεύεται. Το νσχ επαναλαμβάνει απλώς την υφιστάμενη ρύθμιση, η οποία εφαρμόζεται προβληματικά, χωρίς ύπαρξη καμίας αιτιολογίας, ότι η διάταξη περιλαμβάνει «τον σκοπό της επιβολής της άρσης» (άρθρο 3 παρ. 4).
- Προβλέπεται η καταστροφή όχι μόνον του υλικού παρακολούθησης από την ΕΥΠ, αλλά και του υλικού τεκμηρίωσης για την άρση απορρήτου για λόγους εθνικής ασφάλειας (αρ. 4 παρ. 5). Δηλαδή η εξαφάνιση κάθε ίχνους για το γιατί διατάχθηκε η παρακολούθηση.
- Προβλέπεται αυτόματη καταστροφή του υλικού παρακολούθησης μετά από έξη μήνες, αντί για τα πέντε έτη που ισχύουν σήμερα. Ο Διοικητής της ΕΥΠ μπορεί να αποφασίσει διαγραφή υλικού και πριν από την πάροδο των 6 μηνών, χωρίς άδεια ή ενημέρωση ούτε της ΑΔΑΕ, αλλά ούτε καν της τριμελούς επιτροπής (άρ. 4 παρ. 2, παρ. 3)
- Οι προβλέψεις για την παρακολούθηση των πολιτικών προβλέπουν τυπική έγκριση από τον Πρόεδρο της Βουλής. Η προσπάθεια στεγανοποίησης ακόμη και αυτή της τυπικής έγκρισης, όταν δεν συμπίπτει να ανήκει πρωθυπουργός και πρόεδρος της βουλής στο ίδιο κόμμα, προκύπτει από την εξής πρόβλεψη του νόμου (αρ. 3 παρ. 3: Σε περίπτωση που δεν υπάρχει Βουλή (δηλαδή μετά από εκλογές, όταν ακόμη δεν έχει συγκροτηθεί το Σώμα) , την άδεια χορηγεί ο πρόεδρος της τελευταίας Βουλής. Όμως εάν αυτός αρνηθεί να δώσει την άδεια, την απόφαση παίρνει ο πρωθυπουργός. Η όλη διαδικασία είναι εντελώς στεγανοποιημένη από κάθε κοινοβουλευτικό έλεγχο ή έλεγχο της ΑΔΑΕ, γιατί δεν τηρείται αρχείο.
- Διατηρείται το ΚΕΤΥΑΚ, η ΕΥΠ δηλαδή εντός της ΕΥΠ, που καθιερώθηκε στην προσπάθεια του συστήματος Μητσοτάκη να ενισχύσει την αδιαφάνεια στη λειτουργία της υπηρεσίας.
