Στις επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης και της κλιματικής κρίσης στην οικονομία και στην καθημερινότητα του πολίτη εστιάστηκε εκδήλωση του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών, η οποία πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 27 Ιουλίου 2022, στο περιθώριο συνεδρίασης του Δ.Σ. του επιμελητηρίου.
Στην έναρξη της εκδήλωσης ο πρόεδρος του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Αθηνών Γιάννης Χατζηθεοδοσίου τόνισε ότι το ενεργειακό αυτή την στιγμή αναδεικνύεται στο σοβαρότερο πρόβλημα που χρειάζεται άμεση επίλυση. Και από την εξέλιξή του θα εξαρτηθεί σε σημαντικό βαθμό η πορεία του επιχειρείν στην Ελλάδα, ενώ στάθηκε και στο άλλο μεγάλο ζήτημα, αυτό της Κλιματικής Κρίσης, υπογραμμίζοντας τις σοβαρές κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις της.
Ο πρόεδρος υπογράμμισε ακόμη το ασφυκτικό πλαίσιο, στο οποίο λειτουργούν σήμερα οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, υπό το βάρος των συσσωρευμένων οφειλών, της ακρίβειας και της ενεργειακής κρίσης που μειώνουν τους τζίρους τους και αυξάνουν κατακόρυφα το λειτουργικό τους κόστος, ενώ στις περιοχές όπου σημειώνονται φυσικές καταστροφές η ζημία για το οικονομικό περιβάλλον και την επιχειρηματικότητα είναι ακόμη μεγαλύτερη.
Στην τοποθέτησή του ο καθηγητής και πρώην υπουργός Ενέργειας Γιάννης Μανιάτης ανέλυσε τις βασικές συνιστώσες του ενεργειακού σκηνικού.
Όπως εξήγησε, παρά τις προσπάθειες που έχουν καταβληθεί τα τελευταία χρόνια, το 82,5% της ενέργειας του πλανήτη προέρχεται από ορυκτά καύσιμα (31% πετρέλαιο, 24,5% φ. αέριο, 27% άνθρακας), που δημιουργούν αέρια του θερμοκηπίου.
Αναφερόμενος στις τιμές του φυσικού αερίου σημείωσε ότι στις ΗΠΑ η μέση τιμή φυσικού αερίου που χρησιμοποείτο για ηλεκτρισμό ήταν στις αρχές του 2022 της τάξης των 40-45 δολ./μεγαβατώρα, στην Ασία γύρω στα 90 δολ./μεγαβατώρα και στην Ευρώπη, έφτασε τα 300 δολ./μεγαβατώρα.
«Μην έχουμε λοιπόν καμία απορία πώς έχουμε φτάσει σε ένα σημείο παραζάλης των ευρωπαϊκών κοινωνιών, των κυβερνήσεων και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία οφείλει να καθοδηγεί τις κυβερνήσεις σε αποτελεσματικές λύσεις. Και αυτό είναι ένα καθήκον το οποίο δεν το ασκεί αυτή την εποχή» επισήμανε ο κ. Μανιάτης.
Ο ίδιος αναφέρθηκε ακόμη στην εξέλιξη της κατανάλωσης του φυσικού αερίου στην Ευρώπη τα τελευταία επτά χρόνια (2015 – 2021), εξηγώντας ότι το 2015 το 24% του φυσικού αερίου της Ευρώπης το παρήγαγαν ευρωπαϊκές χώρες (Ολλανδία, Μ. Βρετανία, Ιταλία, Ρουμανία, Δανία κ.ά.), ενώ το 2021 το ποσοστό αυτό είχε μειωθεί στο 9%, κάτι που σημαίνει πολύ μεγαλύτερη εξάρτηση από τρίτες χώρες, μεταξύ των οποίων η Ρωσία.
Αναφερόμενος ειδικά στη Ρωσία, ο κ. Μανιάτης υπογράμμισε ότι μπορεί να της έχουν επιβληθεί κυρώσεις από την Ε.Ε., ωστόσο φαίνεται ότι δεν είναι καθόλου χαμένη οικονομικά. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε, τον Μάιο του 2021, χωρίς κυρώσεις, η Ρωσία εισέπραττε από τις εξαγωγές ορυκτών καυσίμων (πετρέλαιο, φ. αέριο και άνθρακα) 661 εκατ. δολ., ενώ τον Μάιο του 2022 ανήλθαν σε 922 εκατ. δολ. Από πού βάζει περισσότερα λεφτά η Μόσχα; Στο διάστημα Μάρτιος-Μάιος 2021 η Ινδία αγόρασε ρωσικό πετρέλαιο περίπου μισό δισ., ενώ το ίδιο διάστημα φέτος αγόρασε 3,5 δισ. και αντίστοιχα η Κίνα από 8,8 δισ. σε 15,7 δισ.
Η Ευρώπη, όπως είπε «ορθά για λόγους ηθικής τάξης, γεωπολιτικής ασφάλειας κ.ά. αποφάσισε να είναι σκληρή απέναντι στην παράνομη εισβολή της Ρωσίας σε ένα ανεξάρτητο, ελεύθερο κράτος, ωστόσο δεν προέβλεψε πώς θα αντιδράσει η Ρωσία».
Η ενεργειακή στρατηγική της Ελλάδας
Ειδικά για την Ελλάδα, ο κ. Μανιάτης ανέφερε ότι τα τελευταία δέκα χρόνια ακολουθείται μια εθνική ενεργειακή στρατηγική, η οποία σε μεγάλο βαθμό παραμένει σταθερή, ανεξάρτητα από τις κυβερνήσεις.
Η κεντρική σύλληψή της, όπως είπε, έγινε την περίοδο 2010-2011, με τέσσερις βασικούς άξονες:
- Να προχωρήσει όσο πιο γρήγορα γίνεται η πράσινη ενεργειακή μετάβαση (φωτοβολταϊκά, αιολικά κλπ με μείωση των ορυκτών καυσίμων).
- Να επιδιωχθεί να γίνει η Ελλάδα ένας ενεργειακός, γεωπολιτικός κόμβος απ’ όπου θα διέρχονται όσο το δυνατόν περισσότεροι αγωγοί και όσο το δυνατόν περισσότερα καλώδια ηλεκτρισμού.
- Άνοιγμα των σχέσεων με το Ισραήλ και την Αίγυπτο, σε μία εθνική στρατηγική η Ελλάδα να είναι πυλώνας ειρήνης και σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο.
- Αξιοποίηση του πλούτου, των κοιτασμάτων της χώρας.
Σύμφωνα με τον κ. Μανιάτη, η εκτίμηση του Εθνικού Φορέα Υδρογονανθράκων είναι πως η Ελλάδα έχει δυνάμει περίπου 12 δισ. βαρέλια πετρέλαιο ή σε όρους φυσικού αερίου περίπου 2.000 bcm.
Ηλιακός θερμοσίφωνας «εναντίον» ηλεκτρικού αυτοκινήτου
Ο κ. Μανιάτης εστίασε και στο ζήτημα της εξοικονόμησης, εκτιμώντας ωστόσο ότι δεν έχουν γίνει αρκετά μέχρι τώρα. Ως παράδειγμα ανέφερε ότι «ένας ηλιακός θερμοσίφωνας για μια τετραμελή οικογένεια κοστίζει γύρω στα 800 ευρώ και μειώνει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα κατά 1.700 κιλά το έτος. Ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο κοστίζει γύρω στις 30.000 ευρώ και μειώνει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα κατά 1.400 κιλά το έτος. Μάλιστα, ο ηλιακός θερμοσίφωνας καλύπτει το 20% του ηλεκτρισμού που καταναλώνει ένα νοικοκυριό. Στην Ελλάδα έχουμε 1,5 εκατ. σπίτια, επί συνόλου 7 εκατ., με ηλιακούς».
Δίνοντας έμφαση σε αυτόν τον τομέα, η χώρα, όπως εξήγησε ο κ. Μανιάτης, θα μπορούσε να έχει σημαντικά οφέλη.
Ταμείο Ανάκαμψης και πράσινες επενδύσεις
Σύμφωνα με κ. Μανιάτη, σε ό,τι αφορά το Ταμείο Ανάκαμψης, η Ελλάδα είναι κοντά στον μέσο όρο των πράσινων επενδύσεων.
Χαρακτήρισε, ωστόσο, ως στοίχημα τη δίκαιη μετάβασης σε ένα πράσινο μοντέλο ενέργειας, που δεν θα αφήνει εκτός των τειχών ένα κομμάτι της κοινωνίας.
Παράλληλα, ο κ. Μανιάτης εξέφρασε την άποψη ότι το Ταμείο Ανάκαμψης θα έπρεπε να λειτουργεί με κορυφαίο κριτήριο, όχι το λεγόμενο bankability (δυνατότητα τραπεζικής χρηματοδότησης), αλλά την εθνική προστιθέμενη αξία, δηλαδή πόσες θέσεις εργασίας συντηρούνται ή δημιουργούνται.
Πρότεινε, τέλος, τη διεξαγωγή μίας μελέτης από τα επιμελητήρια για τις προκλήσεις και ευκαιρίες από την Πράσινη Μετάβαση στη μικρομεσαία επιχειρηματικότητα της χώρας, με στόχο να προσδιοριστούν τρόποι ευκολότερης μετάβασης των μικρομεσαίων στην πράσινη ενέργεια.
Από την πλευρά του ο καθηγητής Γεωλογίας και πρόεδρος του ΟΑΣΠ, Ευθύμιος Λέκκας, αναφέρθηκε στις φυσικές καταστροφές, που παρουσιάζουν μια εκθετική αύξηση σε όλο τον κόσμο.
“Τα αυτονόητα φυσικά φαινόμενα τα οποία ευνόησαν τόσο πολύ την εξέλιξη και τη δημιουργία της ζωής του πλανήτη, αυτά τα φυσικά φαινόμενα μετεξελίχθηκαν σε φυσικές καταστροφές που έχουν τεράστιες οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις”, επισήμανε.
Κλιματική Κρίση
Ο κ. Λέκκας έκανε λόγο για μία νέα εξελισσόμενη κλιματική κρίση και όχι αλλαγή.
“Για να έχουμε αλλαγή θα πρέπει να έχουμε μια διαφορετικότητα στα στοιχεία της ατμόσφαιρας για περίπου 10.000 χρόνια”, εξήγησε.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε, τα τελευταία χρόνια καταγράφεται μια μικρή άνοδος της θερμοκρασίας σε παγκόσμιο επίπεδο της τάξεως του 1 – 1.5 βαθμού, η οποία όμως επιφέρει τεράστιες μεταβολές και η αύξηση αυτή σε ένα μεγάλο μέρος οφείλεται κυρίως στην ανθρώπινη παρέμβαση.
“Το σίγουρο είναι ότι τα τελευταία χρόνια έχουμε μεταβολή στη θερμοκρασία του αέρα προς τα πάνω, έχουμε μεγαλύτερα καλοκαίρια, περισσότερους και μεγαλύτερης διάρκειας καύσωνες, μηδενική εδαφική υγρασία, και πιο έντονες επιπτώσεις. Όλα αυτά τα φαινόμενα ουσιαστικά δημιουργούν μια αλληλουχία φαινομένων που στη συνέχεια επιδρά σε έναν κύκλο και αυτές οι αλλαγές στην ατμόσφαιρα δημιουργούν έντονα καιρικά φαινόμενα, πλημμυρικά φαινόμενα, διαβρώσεις, κατολισθήσεις, τη λεγόμενη ερημοποίηση κ.ά”, ανέφερε.
Αναφερόμενος στη διαχείριση των κινδύνων και των κρίσεων, ανέδειξε τους ακόλουθους κρίσιμους άξονες:
- Πρόληψη – ετοιμότητα
- Απόκριση – επέμβαση
- Αποκατάσταση – επαναφορά
Ειδικά για την αποκατάσταση, παρατήρησε πως γίνονται λάθη, καθώς δεν συμπεριλαμβάνονται οι αλλαγές που θα προκύψουν.
Ο κ. Λέκκας μίλησε και για τις τεράστιες οικονομικές επιπτώσεις, που διαφέρουν από χώρα σε χώρα, από ήπειρο σε ήπειρο, από το εάν είναι οι χώρες προηγμένες οικονομικά ή όχι, παρουσιάζοντας και σχετικά στοιχεία.
Όπως είπε, στην Ελλάδα ο σεισμός του 1999 ήταν η πιο μεγάλη οικονομική καταστροφή διαχρονικά, γιατί έπληξε το κέντρο της χώρας, όπου υπήρχαν οι υποδομές.
Προκλήσεις
Οι νέες παράμετροι – προκλήσεις στη διαχείριση των κινδύνων και των κρίσεων, σύμφωνα με τον κ. Λέκκα, έχουν ως εξής:
Α. Πολυπλοκότητα – συνθετότητα κινδύνων – καταστροφών και κρίσεων
Β. Εμφάνιση νέων μορφών κινδύνων και καταστροφών
Γ. Συσχέτιση κλιματικής κρίσης – εμφάνισης κινδύνων
Δ. Κλίμακα των καταστροφών – Παγκόσμιοι κίνδυνοι και κρίσεις
Ε. Καταστροφές και κρίσεις σε ιδιαίτερες γεωγραφικές περιοχές
ΣΤ. Τεράστιες και μη αναστρέψιμες περιβαλλοντικές επιπτώσεις
Απαιτείται, ως εκ τούτου, όπως εξήγησε, νέος επιχειρησιακός σχεδιασμός σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο.
Πυρκαγιά στην Πεντέλη
Σε ό,τι αφορά την πρόσφατη πυρκαγιά στην Πεντέλη, επισήμανε πως επρόκειτο για μία φωτιά σε μία κρίσιμη περιοχή μίξης δάσους και αστικού ιστού, οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της οποίας δεν έχουν ακόμη αποτιμηθεί.
Σύμφωνα με τον κ. Λέκκα, η πυρκαγιά δεν είχε μεγάλες επιπτώσεις στον οικιστικό ιστό, είχε όμως στις επιχειρήσεις, καθώς καταστράφηκαν περίπου 100 στην περιοχή.
Εκτίμησε, δε, ότι το επόμενο χρονικό διάστημα θα αντιμετωπίσουμε μεγάλα πλημμυρικά φαινόμενα στην περιοχή.
