Η γνώση και η θάλασσα έχουν κάτι κοινό. Και οι δύο «στερούνται» του στοιχείο της στατικότητας και οι δύο προσφέρουν πλούτο. Παρουσιάζουν πάντα κάτι καινούργιο το οποίο μας καλεί να το εξερευνήσουμε, να το μάθουμε και ενίοτε να το τιθασεύσουμε αξιοποιώντας πάντα το γνωσιακό μας επίπεδο-δεδομένο αλλά και την εμπειρία μας. Θα είναι οξύμωρο να μιλάμε για την μεγαλύτερη ναυτιλιακή υπερδύναμη στον κόσμο, την ελληνική, αν δεν κατανοήσουμε το ρόλο του ανθρώπινου παράγοντα στο επίτευγμα που σήμερα ονομάζεται ναυτιλία των Ελλήνων.
Η γνώση ανατροφοδοτεί την επιστήμη και η επιστήμη αναζητεί το επόμενο επίπεδο της γνώσης για να προχωρήσει. Είναι μία διαδικασία χάρη στην οποία ναυτιλία βρίσκεται μπροστά στην ευκαιρία του Maritime 4.0.
Σήμερα τα τεχνολογικά επιτεύγματα που έχουν κάνει την εμφάνισή τους στον τομέα της ναυτιλίας, και τα οποία ενσωματώνονται σταδιακά στα νεότευκτα κατά κύριο λόγο πλοία, προϋποθέτουν για τον έλεγχό τους αλλά και για την επιτήρηση της ορθής λειτουργίας τους νέες γνωσιακές δεξιότητες από τους ναυτικούς όλων των βαθμίδων και μάλιστα σε βαθμό τέτοιο που θα τολμούσαμε να προσομοιάσουμε τους ναυτικούς προς τους γνώστες των ψηφιακών συστημάτων, των ηλεκτρονικών, των «πληροφορικάριων» όπως είναι διαδεδομένη στην καθημερινή αργκό των νέων οι άνθρωποι που κατέχουν τις συγκεκριμένες γνώσεις. Η γνώση είναι το πάν. Η γνώση σε συνδυασμό με την εμπειρία το άπαν. Σήμερα λοιπόν η συμπυκνωμένη γνώση καλείται να «παντρευτεί» με την συσσωρευμένη εμπειρία ώστε η ναυτιλία των Ελλήνων να συνεχίσει να διασχίζει πασηδύναμα τα «πέλαγα της παγκόσμιας οικονομίας» τιθασεύοντας τα «κύματα» που προσδιορίζουν το οικονομικό γίγνεσθαι. Και η δύναμη της ναυτιλίας είναι ότι σε αυτόν τον πλανήτη το 90% του παγκόσμιο εμπορίου εξακολουθεί να διεξάγεται δια θαλάσσης. Και η ναυτιλία χρειάζεται στελέχη. Καταρτισμένα στελέχη και μάλιστα με διάθεση αυτή η κατάρτιση να επαναπροσδιορίζεται να αναδιαμορφώνεται να εκσυγχρονίζεται με τις νέες γνώσεις που γεννά η επιστήμη οι σύγχρονες τεχνολογίες. Ας δούμε τα μεγέθη.
H ελληνόκτητη ναυτιλία μας διατηρεί τον ηγετικό της ρόλο στον κλάδο, αντιπροσωπεύοντας σήμερα το 21% του παγκόσμιου στόλου και το 59% του ευρωπαϊκού στόλου.
Ειδικότερα, ελέγχει το 32% του παγκόσμιου στόλου δεξαμενοπλοίων, το 25% των πλοίων μεταφοράς χύδην ξηρού φορτίου και το 22% του στόλου πλοίων μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG).
Μόνο το α’ τετράμηνο οι Έλληνες πλοιοκτήτες έχουν δώσει ήδη 2,023 δισ. δολάρια για την αγορά 105 πλοίων εκ των οποίων 54 είναι φορτηγά (αξίας 1,1 δισ.), 46 δεξαμενόπλοια (794,3 εκατ.), τρία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων (αξίας 55 εκατ.), ένα υγραεριοφόρο και ένα άλλης κατηγορίας τα οποία είναι εξοπλισμένα με την τελευταία λέξη της τεχνολογίας. Αντίστοιχα οι ελληνικών συμφερόντων ναυτιλιακές εταιρείες έχουν δώσει το 16,1% των κεφαλαίων που έχουν επενδυθεί μέχρι τώρα στην αγορά των μεταχειρισμένων και έχουν αποκτήσει το 14,9% των πλοίων που άλλαξαν χέρια η μέση ηλικία των οποίων κινείται σε μονοψήφιο νούμερο.
Σήμερα λοιπόν οι νέοι με κατεύθυνση τη θάλασσα πρέπει να αναγνωρίζουν στον εαυτό τους την επόμενη γενιά των ναυτικών. Όχι όμως με την κλασική έννοια. Γιατί το ίδιο ναυτικός είναι εκείνος πάνω στο πλοίο, το ίδιο ναυτικός είναι όμως και εκείνος που από την ξηρά υπηρετεί τις λειτουργίες ενός πλοίου.
Σήμερα λοιπόν που οι ψηφιακές τεχνολογίες οδηγούν στα αυτόνομα πλοία, στα πλοία με τα «ελάχιστα» επ’ αυτών πληρώματα καθίσταται προφανές ότι ένα μεγάλο μέρος των με την κλασική έννοια του όρου ναυτικός πρέπει να μετεκπαιδευτούν στις νέες τεχνολογίες ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν διπλά. Τόσο στις βασικές απαιτήσεις του ναυτικού επαγγέλματος όσο και σε αυτές για τον έλεγχο των ψηφιακών συστημάτων που ελέγχουν τα πλοία. Είπαμε και δεχθήκαμε ότι η γνώση δεν είναι στατική. Ούτε και η θάλασσα. Μάλιστα η δεύτερη δεν συγχωράει τους ημιμαθείς. Σκληρή μεν πραγματικότητα δε. Το ανθρώπινο μυαλό γεννά την γνώση, γεννά την τεχνολογία. Η ναυτιλιακή βιομηχανία ανέκαθεν ανταποκρίνονταν απλώς στη ζήτηση χωρίς να μπαίνει στη λογική πρόβλεψης της ζήτησης και προσαρμογής των διαδικασιών και των προμηθειών της με βάση την πρόβλεψη αυτή. Αυτή η προσέγγιση είναι πλέον ξεπερασμένη και μπορεί να κοστίσει ακριβά σε μία ναυτιλιακή εταιρεία. Η ανάλυση δεδομένων σε πραγματικό χρόνο αποκτά τεράστια σημασία, βελτιστοποιώντας την επιχειρησιακή λειτουργία αλλά και τις συναλλαγές μεταξύ όλων των εμπλεκομένων. Διασφαλίζεται έτσι αύξηση της αποδοτικότητας του πλοίου, μείωση του κόστους συντήρησης και λειτουργίας, μεγαλύτερη αξιοπιστία και ασφάλεια ταξιδιού. Δεν είναι όμως μόνο οι ψηφιακές τεχνολογίες που θα αλλάξουν με ραγδαίους ρυθμούς τη ναυτιλία του αύριο.
Τα καινοτόμα νέα υλικά, τα αυτόνομα πλοία, τα εναλλακτικά καύσιμα και η πράσινη μετάβαση πρόκειται να φέρουν τεράστιες αλλαγές και θα δημιουργήσουν σημαντικές προκλήσεις για τις ναυτιλιακές εταιρείες.
Η Ελλάδα ως παγκόσμια ναυτιλιακή δύναμη όταν συνδυαστεί με ένα ταχέως αναπτυσσόμενο οικοσύστημα νεοφυών τεχνολογιών, θα διαδραματίσει κεντρικό ρόλο. Οι νέοι λοιπόν είναι αυτοί που με τις γνώσεις και τις εμπειρίες τους θα δημιουργήσουν το επόμενο επίπεδο. Θα οδηγήσουν στην καινοτομία.
Η ναυτιλία χρειάζεται τους νέους σε όλα της τα στάδια σε όλες τις βαθμίδες. Και η Ελλάδα χρειάζεται την ναυτιλιακή της δύναμη. Την μόνη ίσως ισχυρή που διαθέτει στα παγκόσμια δεδομένα. Η ισχύς του αύριο είναι τα καταρτισμένα στελέχη.
