Με “αστερίσκους” υποδέχτηκε η αγορά αλλά και οι οικομνομικοί παράγοντες της Ευρώπης τις ανακοινώσεις που χθες έκανε η Επιτροπή παρουσιάζοντας τη συμφωνία για καθαρή βιομηχανία.
Όπως ανέφερε η Κομισιόν πρόκειται για ένα τολμηρό επιχειρηματικό σχέδιο για τη στήριξη της ανταγωνιστικότητας και της ανθεκτικότητας της βιομηχανίας μας. Η συμφωνία θα επιταχύνει την απανθρακοποίηση, διασφαλίζοντας παράλληλα το μέλλον της παραγωγής στην Ευρώπη.
Αντιμέτωπες με το υψηλό ενεργειακό κόστος και τον σκληρό και συχνά αθέμιτο παγκόσμιο ανταγωνισμό, οι βιομηχανίες μας χρειάζονται επείγουσα στήριξη. Η παρούσα συμφωνία καθιστά την απανθρακοποίηση ισχυρό μοχλό ανάπτυξης για τις ευρωπαϊκές βιομηχανίες. Το πλαίσιο αυτό μπορεί να προωθήσει την ανταγωνιστικότητα, δεδομένου ότι παρέχει βεβαιότητα και προβλεψιμότητα στις επιχειρήσεις και τους επενδυτές όσον αφορά τη σταθερή δέσμευση της Ευρώπης να μετατραπεί σε μια απανθρακοποιημένη οικονομία έως το 2050.
Η αγορά
Πάντως, με βάση την αγορά, το πακέτο προτάσεων δεν αρκετά πειστικό. Μπορεί να κάνει πίσω, κάπως, η ΕΕ στην ενεργειακή μετάβαση ωστόσο μεταφέρει “βάρη” στους εθνικούς προϋπολογισμούς.
Σχολιάζοντας το πακέτο μέτρων που ανακοίνωσε η Κομισιόν, πηγές κοντά στη Eurometaux σχολίαζαν ότι δεν υπάρχουν μέτρα που είναι πιθανό να προκαλέσουν άμεση μείωση των τιμών της ενέργειας. Σύμφωνα με μια πρώτη αποτίμηση όπως λένε:
“Η Επιτροπή εμμένει στο αφήγημά της ότι η διασφάλιση προσιτής ενέργειας μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την επιτάχυνση των επενδύσεων σε καθαρή ενέργεια και υποδομές και με την εμβάθυνση της ολοκλήρωσης της αγοράς ενέργειας της ΕΕ. Δεν υπάρχουν μέτρα που είναι πιθανό να προκαλέσουν άμεση μείωση των τιμών της ενέργειας. Η Επιτροπή στηρίζεται στην πεποίθηση ότι η επένδυση σε νέα δυναμικότητα καθαρής παραγωγής σήμερα θα επιτρέψει να οδηγήσει σε χαμηλότερες τιμές σε λίγα χρόνια.
Η Επιτροπή προσπαθεί να μειώσει το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας ζητώντας από τα κράτη μέλη να μειώσουν τους φόρους ηλεκτρικής ενέργειας και τα τέλη δικτύου. Όμως εμποδίζονται από τις σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις που θα μπορούσε να έχει στους κρατικούς προϋπολογισμούς.
Έγιναν αλλαγές για να διασφαλιστεί ότι το έγγραφο είναι πιο τεχνολογικά ουδέτερο, με για παράδειγμα την αναφορά ότι η προώθηση των PPA θα γίνει με τεχνολογικά ουδέτερο τρόπο.
Η Επιτροπή πρόσθεσε στο τελικό έγγραφο τη δέσμευση να δημοσιεύσει το δεύτερο τρίμηνο του 2025 μια καθοδήγηση για να εξηγήσει πώς, όπου είναι σκόπιμο σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τον προϋπολογισμό τους για να μειώσουν τα τέλη δικτύου για να καλύψουν το πρόσθετο κόστος που προέρχεται από μέτρα για την επιτάχυνση της απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές και την ολοκλήρωση της αγοράς. Η πολύ ασαφής αναφορά ότι η Επιτροπή θα αναζητήσει τις απόψεις των κρατών μελών σχετικά με ένα μέσο καθαρής ευελιξίας που θα βασίζεται στη δέσμευση των PPAs και της βιομηχανίας να καταναλώνει καθαρή ηλεκτρική ενέργεια, που αρχικά περιλαμβάνεται στο προσχέδιο Clean Industrial Deal που διέρρευσε, αντικατοπτρίζεται τώρα στο τελικό σχέδιο δράσης για την προσιτή ενέργεια. Το τελικό έγγραφο παρέχει τα αριθμητικά στοιχεία που έλειπαν από το προσχέδιο που διέρρευσε, όπως το ενδεικτικό ποσό των 500 εκατ. ευρώ για το πιλοτικό πρόγραμμα της ΕΤΕπ για τα PPAs.
Νίκος Τσάφος: Επιβεβαίωση των προτάσεων της κυβέρνησης
Από την πλευρά του ο ειδικός σύμβουλος του πρωθυπουργού σε θέματα ενέργειας, Νίκος Τσάφος, ανέφερε σε ανάρτησή του στο linkedin ότι “Είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό να βλέπω στο κείμενο αρκετές ιδέες που η ελληνική κυβέρνηση έχει υποστηρίξει τους τελευταίους μήνες”
Η ανάρτησή του: Mε μεγάλη ικανοποίηση διάβασα το Action Plan for Affordable Energy που δημοσιεύθηκε από την Κομισιόν. Είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό να βλέπουμε στο κείμενο αρκετές ιδέες τις οποίες έχει υποστηρίξει η ελληνική κυβέρνηση τους τελευταίους μήνες. Μερικά στοιχεία που ξεχωρίζουν για μένα: Η Επιτροπή θα συστήσει μια ειδική ομάδα εργασίας για την Ενεργειακή Ένωση «για την ενίσχυση του συντονισμού σε ολόκληρη την Ενεργειακή Ένωση και την ενίσχυση της διακυβέρνησης του συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας». Η ειδική ομάδα «θα υποβάλλει τακτικά εκθέσεις στον Πρόεδρο της Επιτροπής, στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στο Συμβούλιο Ενέργειας και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο». Αυτό ήταν πολύ σύμφωνο με την επιστολή που έστειλε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στην πρόεδρο Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν τον Ιανουάριο του 2025.
Το σχέδιο αναφέρει ότι πρέπει να διασφαλίσουμε ότι, «ο προϋπολογισμός της ΕΕ θα στηρίζει τα ευρωπαϊκά δημόσια αγαθά, ιδίως τα διασυνοριακά έργα». Αναγνωρίζεται επίσης ότι «οι υπάρχουσες υποδομές πρέπει να χρησιμοποιούνται αποτελεσματικά», γεγονός που παραπέμπει σε ορισμένες από τις προκλήσεις που παρατηρήσαμε στη ΝΑ Ευρώπη το περασμένο καλοκαίρι. Αυτό το ζεύγος δράσεων – στήριξη των δικτύων και καλύτερη χρήση των υφιστάμενων υποδομών – είναι βασικές θέσεις που έχει ζητήσει η Ελλάδα (και πολλοί άλλοι).
Η δράση 8, σχετικά με την «ετοιμότητα για κρίσεις τιμών», ασχολείται με πολλά από τα ζητήματα που έθεσαν η Ελλάδα και άλλοι το καλοκαίρι του 2024. Το κείμενο περιγράφει ορισμένες ιδέες σχετικά με τη συμφόρηση (συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας «προσωρινής αύξησης της διαθέσιμης διασυνοριακής δυναμικότητας διασύνδεσης σε ορισμένες περιπτώσεις») και τον καλύτερο συντονισμό όσον αφορά τις διακοπές «ώστε να αποφεύγονται οι περιττές επιπτώσεις των εν λόγω διακοπών στα γειτονικά κράτη μέλη». Τα εργαλεία σε αυτό το τμήμα μπορούν να μας βοηθήσουν να αποφύγουμε μια επανάληψη του περασμένου καλοκαιριού.
Όσον αφορά το φυσικό αέριο, «Η Κομισιόν συστήνει μια ομάδα εργασίας, η οποία θα εξετάσει διεξοδικά τις αγορές φυσικού αερίου της ΕΕ και, όπου χρειάζεται, θα αναλάβει δράση για να διασφαλίσει τη βέλτιστη λειτουργία της αγοράς τους και να αποτρέψει εμπορικές πρακτικές που στρεβλώνουν την τιμολόγηση βάσει της αγοράς, διδασκόμενοι από τα διδάγματα της ενεργειακής κρίσης.»
Αυτό είναι κάτι το οποίο η Ελλάδα έχει υποστηρίξει εδώ και καιρό (από τις χειρότερες στιγμές της ενεργειακής κρίσης του 2022). Επίσης, για το φυσικό αέριο, το σχέδιο δράσης ανοίγει την πόρτα για μια πιο στρατηγική προσέγγιση των προμηθειών. Και αυτό συνάδει με τη διατύπωση στην επιστολή του πρωθυπουργού Μητσοτάκη τον Ιανουάριο του 2025 ότι «πρέπει να δώσουμε τη δυνατότητα στις ευρωπαϊκές εταιρείες να επενδύσουν σε έργα και υποδομές φυσικού αερίου και να υπογράψουν συμβάσεις που εγγυώνται την ευρωπαϊκή πρόσβαση σε παγκόσμιες προμήθειες – με προστατευτικές δικλείδες, φυσικά, για να διασφαλιστεί η κλιματική ουδετερότητα».
Συνολικά, το «Σχέδιο δράσης για προσιτή ενέργεια» προσφέρει πολλά νέα εργαλεία για ουσιαστική δράση, για τη μείωση των τιμών της ενέργειας, την ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας και την ενίσχυση της Ενεργειακής μας Ένωσης”.
Γιάννης Μανιάτης: «Με ελλιπή μέτρα, επιτέλους η Βιομηχανία στο επίκεντρο της προσοχής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής»
Την ανακοίνωση της Επιτροπής σχολίασε ο Γιάννης Μανιάτης, Αντιπρόεδρος των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών και Δημοκρατών που ανέφερε:
“Επιτέλους η βιομηχανία και η επιχειρηματικότητα της Ευρώπης βρέθηκαν στο επίκεντρο της προσοχής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Όμως, η σημερινή ανακοίνωση για το Green Industrial Deal απέχει αρκετά από την δημιουργία όλων των απαραίτητων συνθηκών που θα επιτρέψουν στις ευρωπαϊκές εταιρείες να ανταγωνιστούν ισότιμα εκείνες των μεγάλων ανταγωνιστών μας από τις ΗΠΑ και την Κίνα.
Απαιτούνται μέτρα δραστικής μείωσης των τιμών ενέργειας για τις βιομηχανίες (ασφαλώς και για τα νοικοκυριά), καθώς μόνο έτσι θα αναζωογονηθεί η παραγωγική βάση της Ευρώπης και θα δημιουργηθούν βιώσιμες θέσεις εργασίας. Ζητούμε μεγαλύτερη διαφάνεια και καλύτερη εποπτεία της λειτουργίας των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου. Πρέπει να αποτραπεί το παιχνίδι «γνωστών – αγνώστων», που μέσω της μεταβλητότητας των τιμών κερδοσκοπούν ασύστολα σε βάρος εταιρειών και νοικοκυριών.
Καλούμε για τη μόνιμη αποσύνδεση των τιμών των ορυκτών καυσίμων και ιδίως του φυσικού αερίου από τις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας. Μόνο μια τέτοια μεταρρύθμιση των ενεργειακών αγορών θα προστατέψει τους καταναλωτές από «εισαγόμενες» αυξήσεις τιμών. Επιμένουμε να στηρίζουμε την ύπαρξη εύλογου ανώτατου ορίου στις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας, μέσω ενός απλού και εφαρμόσιμου ευρωπαϊκού μηχανισμού διαχείρισης κρίσεων. Ζητούμε την χρονική παράταση των μηχανισμών διόρθωσης της αγοράς, ιδιαίτερα σε λειτουργίες όπως η αποθήκευση φυσικού αερίου, οι συλλογικές ευρωπαϊκές προμήθειες φυσικού αερίου και κρίσιμων πρώτων υλών, για την καλύτερη αντιμετώπιση μελλοντικών ενεργειακών κρίσεων.
Καλούμε την Επιτροπή για στήριξη περαιτέρω αύξησης της παραγωγής και χρήσης φθηνών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, μέσω χρηματοδοτήσεων σε ενεργειακές υποδομές, διασυνοριακές διασυνδέσεις, εσωτερικά δίκτυα και μηχανισμούς αποθήκευσης.
Υπενθυμίζουμε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ότι η απαλλαγή της οικονομίας και της βιομηχανίας μας από τις ανθρακούχες εκπομπές πρέπει να παραμείνει ο κύριος μοχλός της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας. Προς αυτή την κατεύθυνση πρέπει να διασφαλίσει την απομάκρυνση όλων των εμποδίων που αναστέλλουν την πρόοδο προς την καθαρή ενέργεια.
Ζητούμε νέους σαφείς κανόνες «πράσινων προμηθειών» για την δημιουργία αγορών για τα φιλικά προς το κλίμα υλικά και τις καθαρές τεχνολογίες της Ευρώπης. Ζητάμε η κυκλική οικονομία να αποτελέσει κύριο εργαλείο της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας με την περιβαλλοντικά φιλική αξιοποίηση εγχώριων πρώτων υλών, αλλά και την προώθηση της εγχώριας μεταποίησης, επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης προϊόντων.
Ζητούμε άρση των ανασταλτικών παραγόντων για την επιχειρηματικότητα, όπως οι τεράστιες καθυστερήσεις στην έκδοση αδειών παραγωγής σε πολλά κράτη μέλη και οι δυσκολίες πρόσβασης σε χρηματοδότηση. Ζητούμε θετικά κίνητρα για τις πρωτοπόρες βιομηχανίες, όπως μειωμένους φόρους για τις ενεργοβόρες βιομηχανίες που αποδεδειγμένα έχουν απανθρακοποιήσει την παραγωγή τους.
Ζητούμε αποτελεσματικότερη χρήση της πολιτικής κρατικών ενισχύσεων ώστε να αρθούν οι ανισότητες μεταξύ πλούσιων και φτωχών κρατών – μελών και ο κατακερματισμός της εσωτερικής αγοράς, για να τονωθεί συνολικά η ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων έναντι τρίτων χωρών.
Ζητούμε όραμα και αποφασιστικότητα ανάλογη των μεγάλων σημερινών προκλήσεων που αντιμετωπίζουμε. Τέλος, απαιτούμε να μην επαναληφθούν οι καθυστερήσεις 8-10 ετών που συνέβησαν σχετικά με τις προτάσεις που κατέθεσα ως Πρόεδρος του Συμβουλίου Υπουργών Ενέργειας της ΕΕ το 2014, με αφορμή την κρίση της Κριμαίας, όπως π.χ. η από κοινού αγορά υγροποιημένου φ.α. από την ΕΕ.
Οι προτάσεις
Να σημειωθεί ότι η Κομισιόν στην εισαγωγή του κειμένου για την Πράσινη Βιομηχανική Συμφωνία επισημαίνει, μεταξύ άλλων, ότι «η ΕΕ παλεύει με τις γεωπολιτικές εντάσεις, την αργή οικονομική ανάπτυξη και τον τεχνολογικό ανταγωνισμό» για να συμπληρώσει ότι «η ΕΕ θα πρέπει να αντιμετωπίσει επειγόντως 3 προκλήσεις με την μία: την κλιματική κρίση και τις επιπτώσεις της, τις ανησυχίες περί ανταγωνιστικότητας και τις αντοχές της οικονομίας.
Αναλυτικότερα, όπως αποτυπώνεται στο κείμενο της Επιτροπής, το σχέδιο περιλαμβάνει 10 βασικές δράσεις με ορίζοντα έως και το πρώτο τρίμηνο του 2026. Επιγραμματικά οι δράσεις είναι οι εξής:
· Πιλοτικό πρόγραμμα Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και Κομισιόν για χρηματοπιστωτικές εγγυήσεις στη σύναψη διμερών συμβάσεων PPAs από μικρομεσαίες επιχειρήσεις και ενεργοβόρες βιομηχανίες
· Νομοθετική πρόταση για την επέκταση του Κανονισμού Αποθήκευσης Αερίου (Gas Storage Regulation)
· Πλαίσιο κρατικών ενισχύσεων για την Καθαρή Βιομηχανική Συμφωνία
· Συστάσεις για τις χρεώσεις δικτύου
· Επιταχυντής για την απανθρακοποίηση της βιομηχανίας – Επιτάχυνση αδειοδοτήσεων για την πρόσβαση της βιομηχανίας σε ενεργειακούς πόρους και συστήματα απανθρακοποίησης
· Συστάσεις για την ενεργειακή φορολόγηση
· Οδηγία για τον σχεδιασμό Συμβολαίων επί της Διαφοράς (CfDs), συμπεριλαμβανομένου του συνδυασμού CfDs με PPAs
· Οδηγία για την προώθηση της αποζημίωσης ευελιξίας σε συμβόλαια λιανικής
· Πακέτο για τα ευρωπαϊκά Δίκτυα (European Grids Package)
Ως προς το κομμάτι των κρατικών ενισχύσεων, η Κομισιόν αναφέρει ότι θα προχωρήσει στην απλοποίηση του πλαισίου μέχρι τον Ιούνιο του 2025 με σκοπό να επιταχύνει την ανάπτυξη των ΑΠΕ, την απανθρακοποίηση της βιομηχανίας και την διασφάλιση επαρκούς παραγωγικής δυναμικότητας σε καθαρές τεχνολογίες στην Ευρώπη.
Επιπρόσθετα, το τελικό κείμενο, όπως δημοσιεύτηκε χθές, επιβεβαιώνει τις αρχικές εκτιμήσεις περί επαναφοράς των πυρηνικών με την Κομισιόν να δηλώνει ότι θα εξετάσει την επέκταση των κρατικών ενισχύσεων στην εφοδιαστική αλυσίδα των πυρηνικών και την πυρηνική τεχνολογία σε συμμόρφωση με την Συνθήκη της ΕΕ και την αρχή της τεχνολογικής ουδετερότητας.
Επιπλέον, η Κομισιόν, όπως προαναφέρθηκε, θα παράσχει οδηγίες για τον σχεδιασμό των συμβολαίων επί της διαφοράς, συμπεριλαμβάνοντας δυνητικά τον συνδυασμό με τα PPAs σε ευθυγράμμιση τις κρατικές ενισχύσεις. Τα παραπάνω θα συνδυαστούν με την έγκριση των νέων κανόνων για την διασυνοριακή κατανομή δυναμικότητας μέχρι το 2026.
Οι βιομηχανικοί καταναλωτές, όπως επισημαίνεται, έχουν σημαντικό όφελος να προσαρμόσουν την ζήτηση τους με την προσφορά φθηνής καθαρής ενέργειας, καταναλώνοντας περισσότερο όταν οι τιμές είναι χαμηλές και λιγότερο όταν οι τιμές είναι υψηλές.
Σε αυτή την κατεύθυνση, η Κομισιόν κάνει λόγο για την εισαγωγή προϊόντων προσαρμοσμένων στις ανάγκες διαφορετικών βιομηχανικών και άλλων καταναλωτών, τα οποία, σε μια εθελοντική βάση, θα μπορούσε να επιτρέψει στις βιομηχανίες να έχουν άμεση εξοικονόμηση στους λογαριασμούς τους.
Η Κομισιόν θα εκδώσει σχετική οδηγία προς τα Κράτη-Μέλη και τους προμηθευτές μέχρι το τέταρτο τρίμηνο του 2025 με σκοπό την προώθηση αποζημίωσης ευελιξίας στα συμβόλαια λιανικής.Στο μεταξύ η πρόεδρος Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε σχετικά: «Η Ευρώπη δεν είναι μόνο ήπειρος βιομηχανικής καινοτομίας, αλλά και ήπειρος βιομηχανικής παραγωγής. Ωστόσο, η ζήτηση για καθαρά προϊόντα έχει επιβραδυνθεί και ορισμένες επενδύσεις έχουν μεταφερθεί σε άλλες περιοχές. Γνωρίζουμε ότι οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις μας εξακολουθούν ακόμη να βρίσκονται αντιμέτωπες με πολλά εμπόδια, είτε πρόκειται για τις υψηλές τιμές της ενέργειας είτε για την υπερβολική κανονιστική επιβάρυνση. Η συμφωνία για την καθαρή βιομηχανία θα καταργήσει τους φραγμούς που αποτελούν τροχοπέδη για τις επιχειρήσεις μας και θα υπερασπιστεί με σαφή οικονομικά επιχειρήματα την Ευρώπη.»
