Στο Στρασβούργο βρίσκεται ο πρώην Πρωθυπουργός και Βουλευτής Αχαΐας του ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής, Γιώργος Α. Παπανδρέου, καθώς είναι Εισηγητής στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης των εκθέσεων για τα Δυτικά Βαλκάνια και την Ουγγαρία.
Σήμερα το πρωί, με σχεδόν απόλυτη πλειοψηφία – 134 ναι, 3 όχι , 3 αποχή -, ψηφίστηκε η Έκθεση του Γιώργου Α. Παπανδρέου, για την Ευρωπαϊκή πορεία των Δυτικών Βαλκανίων καθώς και οι σχετικές συγκεκριμένες εισηγήσεις που περιλαμβάνει, σε μια συγκυρία όπου η συζήτηση για τη διεύρυνση της ΕΕ έχει αποκτήσει μια νέα δυναμική.
Απευθυνόμενος στα μέλη της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης του ΣτΕ, ο Γιώργος Α. Παπανδρέου, υπενθύμισε το δύσκολο παρελθόν των Βαλκανικών χωρών, καθώς κάτω από δεσποτικά ή αυταρχικά καθεστώτα, οι πολίτες ένιωθαν καταπιεσμένοι και οι μειονότητες αποκλεισμένες ή διωκόμενες.
Ιστορικά, αυτό δημιούργησε βαθιές εξαρτήσεις από εξωτερικές δυνάμεις και τα τοπικά ή περιφερειακά ζητήματα έγιναν πεδίο αντιπαράθεσης και τμήμα μεγαλύτερων γεωπολιτικών παιχνιδιών.
Ωστόσο, τόνισε ότι υπάρχει και μια άλλη πλευρά της ιστορίας αναφερόμενος στην αντίληψη που καλλιέργησε στα τέλη του 18ου αιώνα, ο Ρήγας Φεραίος, ο σπουδαίος στοχαστής από την Οδησσό και αγκάλιασαν πολλοί μετά από αυτόν, δημιουργώντας ένα πολύ διαφορετικό όραμα για τα Βαλκάνια. «Θα χρησιμοποιήσω τα λόγια του, για να τα αντιπαραθέσω στη φρικτή πραγματικότητα του σημερινού πολέμου στην Ουκρανία», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Ενάντια στον δεσποτισμό του Πούτιν, ο Ρήγας Φεραίος θα ζητούσε «ριζοσπαστική και άμεση δημοκρατία, θα πρόβαλλε την «καθολικότητα της ανθρώπινης αλήθειας και των δικαιωμάτων της, θα κήρυττε ένα κράτος οικουμενικών αξιών, κράτος παιδείας, αρχών, δημοκρατίας. Ένα κράτος ΑΡΕΤΗΣ» – όπως το αποκάλεσε.
«Αυτό το όραμα, που είχε χαθεί από καιρό στους πολλούς πολέμους που ακολούθησαν, αναζωπυρώθηκε όταν η ΕΕ κάλεσε τα Δυτικά Βαλκάνια στη Σύνοδο Κορυφής της Θεσσαλονίκης, το 2003, και δεσμεύτηκε ότι θα έχουν μια γνήσια Ευρωπαϊκή προοπτική.
Σε μια οικογένεια αξιών που εγγυάται την ειρηνική συνύπαρξη, όπου όλοι νιώθουν προστατευμένοι, σεβαστοί ως άτομα, ως μειονότητα, ως έθνος, ως πολιτική ομάδα, ως πολίτες οποιασδήποτε φυλής, θρησκείας, φύλου ή εθνότητας.»
Επισημαίνοντας τους κινδύνους που εγκυμονεί η μεγάλη καθυστέρηση της Ευρωπαϊκής ένταξης των Δυτικών Βαλκανίων, ο Γιώργος Α. Παπανδρέου, τόνισε ότι, βλέπουμε πως 20 χρόνια μετά, οι παλιές συνήθειες της αναζήτησης προστατών επανεμφανίζονται. Σε αυτόν τον κόσμο της γεωπολιτικής αντιπαλότητας, τα Βαλκάνια μπορεί εύκολα να μετατραπούν ξανά σε πεδίο αντιπαραθέσεων.
Κατά συνέπεια, είπε, «αυτή η Έκθεση ελπίζω να αποτελέσει μια νέα αφετηρία, να συμβάλει στην αναζωπύρωση του οράματος για μια κοινή πορεία των λαών των Δυτικών Βαλκανίων στο πλαίσιο της ΕΕ, να παράσχει μια νέα ώθηση προς τη δημοκρατική μεταρρύθμιση όπου το ΣτΕ μπορεί και πρέπει να διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο.
Είναι όμως και μια πρόκληση προς την ΕΕ, έχει την απαραίτητη πολιτική βούληση για να προχωρήσουμε;
Ο Γιώργος Α. Παπανδρέου, υπογράμμισε ότι η υπόθεση της ένταξης των Δυτικών Βαλκανίων συνδέεται αναπόφευκτα με το ερώτημα, τι Ευρώπη θέλουμε;
«Είμαστε, στην ΕΕ, έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε τις γεωπολιτικές προκλήσεις και να καταβάλουμε κάθε προσπάθεια για να ενσωματώσουμε τους γείτονές μας σε αυτήν την οικογένεια αξιών, εμβαθύνοντας και προστατεύοντάς τους στη διαδικασία;
Μπορούν όλες οι υποψήφιες χώρες να αναπτύξουν μια πολιτική ώθηση για τις απαραίτητες θεσμικές και κοινωνικές αλλαγές; Μπορεί η περιοχή να αναλάβει την πρωτοβουλία, για μια συλλογική κυριότητα αυτής της διαδικασίας ώστε να μην αποτελεί μια εξωτερική πίεση για συμμόρφωση με ανεπιθύμητους κανόνες;»
Αναφερόμενος στην πρόσφατη Σύνοδο της Πράγας, ο Γιώργος Α. Παπανδρέου έθεσε το ερώτημα:
Κοιτώντας το μέλλον, τι ρόλο θα έχει η Ευρωπαϊκή Πολιτική Κοινότητα; Υποκατάστατο της ιδιότητας μέλους ή επιταχυντής για την ένταξη των χωρών αυτών στην ΕΕ;
Θα γίνει η Τέταρτη Σύνοδος Κορυφής του ΣτΕ καταλύτης για μια πιο στρατηγική σχέση μεταξύ της ΕΕ και του ΣτΕ, και πώς μπορεί αυτό να είναι επωφελές για τα Δυτικά Βαλκάνια;
Κλείνοντας, ο πρώην Πρωθυπουργός είπε:
«Αυτή η έκθεση προσπάθησε να απαριθμήσει τα βήματα που θα μας επιτρέψουν να δημιουργήσουμε μια βιώσιμη διαδικασία που θα μας καθοδηγήσει στην αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων.
Περιγράφουμε τις προτεραιότητες, αναφορικά με τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις στις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων.
Αυτό που αξιολογούμε είναι οι ευθύνες που πρέπει επίσης να αναλάβει η ΕΕ, καθώς και πώς το ΣτΕ μπορεί να αναπτύξει μια βαθύτερη στρατηγική σχέση με την ΕΕ προκειμένου να διαδραματίσει καταλυτικό ρόλο στην ενταξιακή διαδικασία των Δυτικών Βαλκανίων. Κάτι που πιστεύω ότι θα κλείσει επίσης τον ιστορικό κύκλο των συγκρούσεων στην περιοχή.
Ένα τελευταίο σημείο:
Τα Δυτικά Βαλκάνια δεν είναι ένα ξεχωριστό μεμονωμένο ζήτημα.
Το πώς προσεγγίζουμε τις δυσκολίες τους, τις ιστορίες τους, τις συγκρούσεις τους, τις φιλοδοξίες τους, έχει να κάνει με το μέλλον μας, τι είδους Ευρώπη θέλουμε να δημιουργήσουμε για τις μελλοντικές γενιές.
Πρέπει να πάρουμε το μέλλον μας στα χέρια μας.
Πρέπει να διαμορφωθεί από εμάς, όλους μας.
Αυτή είναι η πρόκληση μας σήμερα».
