Μνήμες καλοκαιριού ξυπνούν με μια “ματιά” στο χάρτη τιμών των χονδρεμπορικών αγορών στη ΝΑ Ευρώπη. Έτσι, στα 202,22 ευρώ/MWh διαμορφώθηκε,χθες, στο Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας, η Τιμή Εκκαθάρισης Αγοράς (ΤΕΑ) της Αγοράς Επόμενης Ημέρας για σήμερα 12/11/2024. Η τιμή “σκαρφάλωσε” άλλο ένα 16% σε σχέση με την προηγούμενη ημέρα, όπου, ήδη, είχε εκτιναχθεί, έχοντας άνοδο σε σχέση με την Κυριακή σε ποσοστό 56,25%.Ουσιαστικά καταγράφηκε άλμα κατά 72,3% στη μέση τιμή εκκαθάρισης μέσα σε ένα διήμερο.
Αναπόφευκτα η η μέση Τιμή Εκκαθάρισης στην Αγορά της Επόμενης Ημέρας διαμορφώνεται μέχρι σήμερα στα 121,85 εύρω ανά μεγαβατώρα, υψηλότερα από τα 90,05 ευρώ ευρώ ανά μεγαβατώρα που έκλεισε τον Οκτώβριο.
Επίσης, στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Έτσι, στην Ουγγαρία, η τιμή “πέταξε” σήμερα στα 306,3 ευρώ ανά μεγαβατώρα, στην Αλβανία βρέθηκε στα 243,20 ευρώ ανά μεγαβατώρα, στη Ρουμανία και τη Βουλγαρίας πήγε στα 268,45 ευρώ, όταν οι τιμές σε Γερμανία και Αυστρία βρίσκονται στα 166,12 ευρώ ανά μεγαβατώρα και 160,68 ευρώ αντίστοιχα, στο Βέλγιο στα 125,99 και στη Γαλλία στα 103,74 ευρώ.
Το μίγμα
Στο ενεργειακό μείγμα για σήμερα, κυριαρχεί το φυσικό αέριο. Συγκεκριμένα, ο λιγνίτης έχει συμμετοχή με 12,1%, το φυσικό αέριο 52,1%, τα υδροηλεκτρικά 1,6%, οι εισαγωγές 7,1% και οι ανανεώσιμες 24,2%. Οι εξαγωγές ήταν σε υψηλό επίπεδο, ένεκα της διαφοράς τιμής με τις γειτονικές αγορές, στις 25,547 MWh και οι εισαγωγές στις 12,340 MWh.
Με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία, η υψηλότερη τιμή στη διάρκεια του 24ώρου διαμορφώνεται στα 499,0 ευρώ/MWh, ενώ το χαμηλό του 24ωρου διαμορφώνεται στα 103,27 ευρώ/MWh. Ωστόσο, η συνολική ζήτηση παρέμεινε σε “λογικά” επίπεδα στις 347,46 GWh.
Χαμηλές οι ΑΠΕ
Κλειδί για την ανοδική πορεία των τιμών είναι η χαμηλή συμμετοχή των ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα που υποχωρεί στο 24,2%, η επανάκαμψη του λιγνίτη έπειτα από καιρό στο 12% και η αύξηση του φυσικού αερίου που συμμετέχει στην ηλεκτροπαραγωγή με πάνω από 52%.
Προφανώς η πτώση της θερμοκρασίας δημιουργεί συνθήκες ζήτησης, αν και όπως αναφέρθηκε παραμένει σε “ελεγχόμενα” επίπεδα και λογικά για την εποχή.
Πάντως ρόλο στην όλη εικόνα παίζει και η πορεία τιμών φυσικού αερίου, όπου μόνο σε μια εβδομάδα καταγράφεται μια άνοδος στον κόμβο TTF κοντά στο 9%. Μάλιστα μια είδηση που αποτέλεσε αφορμή για σχόλια ήταν αυτή για την εκκίνηση άντλησης φυσικού αερίου από τις αποθήκες γεγονός που έχει περιορίσει μέσα σε λίγες μέρες την στάθμη του καυσίμου στο 93,5% από 95,3% νωρίτερα από την προηγούμενη χρονιά. Στον κόμβο TTF, δε, σήμερα, “ακουμά” πλέον τα 44 ευρώ/MWh η τιμή φυσικού αέρίου.
Γεωπολιτική και κερδοσκοπία
Πάντως η έλευση του χειμώνα, όπως έχει αναφέρει και η ηγεσία του ΥΠΕΝ και ο αρμόδιος υπουργός Θεόδωρος Σκυλακάκης αναμένεται να φέρει πιέσεις ανόδου στις τιμές. Παράλληλα και γεωπολιτικοί παράγοντες σε σχέση με τις εξελίξεις στην Ουκρανία θα παίξουν ρόλο.
Υπενθυμίζεται ότι επίκειται παύση των εισαγωγών Ρωσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας από αρχές της νέας χρονιάς, κάτι που αναμένεται να πλήξει αγορές όπως η Αυστρία και η Ουγγαρία, οι οποίες θα αναγκαστούν να στραφούν στο ακριβό υγροποιημένο φυσικό αέριο πιέζοντας προς τα πάνω τις τιμές ηλεκτρισμού.
Να σημειωθεί ότι οι πιέσεις στις τιμές στην Ουγγαρία το καλοκαίρι οδήγησαν σε ένα ντόμινο αυξήσεων, που από πολλούς χαρακτηρίστηκαν, ως καταχρηστικές, στις αγορές της ΝΑ Ευρώπης και βέβαια την Ελλάδα. Βέβαια, ακόμη η ΕΕ αργεί να πάρει πρωτοβουλίες για “θωράκιση” έναντι έκτακτων κερδοσκοπικών κινήσεων στις αγορές.
Κι όπως ανέφερε κατά την τελευταία Άτυπη Σύνοδο Κορυφής στη Βουδαπέστη ο Πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης “ασχοληθήκαμε πολύ με τα θέματα ενέργειας: η Ευρώπη αντιμετωπίζει μεγάλο πρόβλημα ανταγωνιστικότητας, παρά το ότι επενδύσαμε στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Υπάρχει ρητή αναφορά – στην κοινή δήλωση – στις στρεβλώσεις της αγοράς ενέργειας που πρέπει να αντιμετωπιστούν με τρόπο κατεπείγοντα. Δύο σημαντικές παρεμβάσεις, χρειαζόμαστε περισσότερες διευρωπαϊκές διασυνδέσεις που θα χρηματοδοτηθούν με δημόσιους ευρωπαϊκούς πόρους και πρέπει να ξαναδούμε τον τρόπο τιμολόγησης του ηλεκτρικού ρεύματος, ώστε η τιμή να μην καθορίζεται υποχρεωτικά από το φυσικό αέριο.”
Ήδη, Ελλάδα, Βουλγαρία και Ρουμανία έχουν διαμορφώσει μια “συμμαχία” αλλά έχουν καταθέσει και πρόταση, για άμεσα μέτρα, καθώς, όπως αναφέρουν, η Ουκρανία, θα συνεχίσει να απορροφά μεγάλους όγκους ρεύματος, κι όλα αυτά σε ένα καθεστώς χαμηλής στάθμης στους ταμιευτήρες των υδροηλεκτρικών, αλλά και με μια μόνιμη κατάσταση decoupling ανάμεσα στις αγορές της Κ. Ευρώπης με τις ανατολικοευρωπαϊκές.
Προφητικά μηνύματα
Ήδη, είχε προηγηθεί κατά τη Σύνοδο των Υπουργών Ενέργειας της ΕΕ, στα μέσα Οκτωβρίου, η αναφορά του υπουργού Περιβάλλοντος κι Ενέργειας Θ. Σκυλακάκη σε σχέση με το ράλι τιμών του καλοκαιριού. “Δεν συνέβησαν αυτά λόγω κόστους, αλλά από ένα συνδυασμό αύξησης της ζήτησης, καύσωνα, λιγοστών υδροηλεκτρικών, απορρόφησης επιπλέον ενέργειας από την Ουκρανία (1 GW) καθώς από καθαρός εξαγωγέας έχει γίνει καθαρός εισαγωγέας, και με κύριο φυσικά λόγο το decoupling και τις τεράστιες διαφορές ανάμεσα στις δικές μας αγορές και το υπόλοιπο της Ευρώπης”, είπε ο Έλληνας υπουργός, προσθέτοντας ότι η ενίσχυση των διασυνδέσεων είναι μονόδρομος, ωστόσο είναι μια μακροπρόθεσμη λύση, καθώς παίρνει 6-8 χρόνια.
“Αν το φαινόμενο επαναληφθεί τον επόμενο μήνα, και μπορεί να επαναληφθεί, οι διασυνδέσεις δεν θα μας σώσουν”, ανέφερε προφητικά πριν περίπου ένα μήνα. Έκανε λόγο, μάλιστα, στο Συμβούλιο, για την ανάγκη αλλαγής των κανόνων ως προς το πόση ποσότητα ηλεκτρισμού μεταφέρεται από τη μια περιοχή της ΕΕ στην άλλη, και σε πιο βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, για ένα μηχανισμό ανάκτησης των υπερκερδώνπου προκύπτουν για τους παραγωγούς και εμπόρους ηλεκτρικής ενέργειας, ώστε αυτά να επιστρέφονται στους καταναλωτές.
“Δεν είναι λογικό να πληρώνει κανείς ένα μηνιαίο μισθό για μια ώρα ηλεκτρικής ενέργειας. Τώρα συνέβη σε εμάς, αλλά μπορεί να συμβεί σε οποιονδήποτε άλλον του χρόνου”, σημείωσε.
Και ο Βούλγαρος υπουργός είπε ότι είναι πιθανό το φαινόμενο να επανεμφανιστεί τον χειμώνα, ζητώντας ανάλυση των ροών μεταξύ των χωρών της περιοχής έως τις αρχές Δεκεμβρίου, ενώ ο Ρουμάνος συνάδελφός του μίλησε για αποκλίσεις τιμών μέχρι 600% ανάμεσα στη ρουμανική αγορά και μια άλλη λιγότερο από 600 χλμ. μακριά, ζητώντας και αυτός θέσπιση μηχανισμού φορολόγησης των ουρανοκατέβατων κερδών.
Την ίδια ώρα, η Ουκρανία αυξάνει τη ζήτηση για εισαγωγές ηλεκτρισμού. Αν και πολλοί παράγοντες δεν το σταθμίζουν ως παράγοντα αποσταθεροποίησης των τιμών στην Νοτιοανατολική Ευρώπη, ωστόσο μπορεί να αποτελέσει “αφορμή” για ένα νέο κύκλο, έστω και κερδοσκοπικής ανόδου. Σημειώνεται ότι ο Ευρωπαίος διαχειριστής (ΕNTSO -E) έχει ήδη αναφέρει από τον προηγούμενο μήνα ότι οι εξαγωγές από την Ευρώπη προς την Ουκρανία θα πρέπει να αυξηθούν στα 2.100 MW από 1.700 MW.
Η πρόταση των τριών
Πάντως με τη νέα άνοδο τιμές ρεύματος στα χρηματιστήρια της Αν. Ευρώπης και των Βαλκανίων, επανέρχεται στο προσκήνιο η πρόταση στο Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας που έχουν κάνει οι υπουργοί Ελλάδας, Ρουμανίας και Βουλγαρίας. Η πρότασή αφορά, μεταξύ άλλων, κι ένα βραχυπρόθεσμο μηχανισμό φορολόγησης των ουρανοκατέβατων κερδών των παραγωγών, ωστόσο δεν φαίνεται να βρίσκει ανταπόκριση, καθώς κράτη μέλη, όπως από η Ολλανδία και η Σουηδία, εξέφρασαν σαφείς επιφυλάξεις.
Ωστόσο στο τελευταίο Συμβούλιο Υπουργών συμπεριλήφθηκε στα συμπεράσματα ότι πρέπει η Κομισιόν να αναλάβει δράση για το θέμα των τιμών. «Το Συμβούλιο Υπουργών συζήτησε την κατάσταση που προκύπτει από τις επίμονα υψηλές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας σε ορισμένα μέρη της Ευρώπης και καλεί την Επιτροπή να υποβάλει επειγόντως προτάσεις για την αντιμετώπιση αυτού του ζητήματος», αναφέρεται χαρακτηριστικά.
Από τη πλευρά της η απερχόμενη Επίτροπος Ενέργειας Κάντρι Σίμσον άφησε ανοικτό ένα παράθυρο, λέγοντας ότι «θα συνεχιστεί η συζήτηση με τις τρεις χώρες ώστε να βρεθούν τρόποι άμεσης αντίδρασης σε περίπτωση που επαναληφθούν τα ακραία φαινόμενα», όπως αναφέρει και η ανακοίνωση του ΥΠΕΝ. Συμπερασματικά, όλα τα κράτη – μέλη συμφώνησαν στην ανάγκη ενίσχυσης των διασυνδέσεων στην Ευρώπη, χωρίς φυσικά αυτό να αντιμετωπίζει άμεσα το θέμα, με τη Σίμσον να στέκεται στην λήψη μέτρων για αύξηση της μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας στην περιοχή της ΝΑ Ευρώπης.
Στάθηκε ιδιαίτερα στην Ουκρανία, λέγοντας ότι έχει καταστραφεί πάνω από το 50% των ενεργειακών της υποδομών, ότι έχει χαθεί παραγωγική δυναμικότητα 9 GW, ότι η ΕΕ θα συμβάλει στην επισκευή εγκαταστάσεων ισχύος 2,5 GW και ότι έχουν συγκεντρωθεί στο σχετικό ταμείο για την ενεργειακή στήριξη της χώρας, πόροι 750 εκατ. ευρώ.
Σημείωσε ωστόσο ότι δεν ευθύνεται η απορρόφηση από το Κίεβο μεγάλων όγκων ενέργειας μέσω του «βαλκανικού διαδρόμου» για τα όσα συνέβησαν το καλοκαίρι στα ενεργειακά χρηματιστήρια της περιοχής.
Αν και αναγνώρισε ότι το φαινόμενο των ακραίων αποκλίσεων ανάμεσα στις ανατολικοευρωπαϊκές αγορές και τα χρηματιστήρια της Κεντρικής Ευρώπης είναι ανησυχητικό, εντούτοις μίλησε για την αναγκαιότητα ενίσχυσης των διασυνδέσεων, πιστής τήρησης των κανόνων που διέπουν το διασυνοριακό εμπόριο ηλεκτρισμού και καλύτερου προγραμματισμού μεταξύ των χωρών σε ό,τι αφορά τη συντήρηση των κρίσιμων για την τροφοδοσία της περιοχής μονάδων ηλεκτρισμού.
«Για 40 περίπου ώρες, οι τιμές του ρεύματος για 1 GW περίπου κάθε μέρα ισοδυναμούσαν με πάνω από τον μέσο όρο του κατώτατου μισθού στην περιοχή. Ζήσαμε επί είκοσι πέντε μέρες μια ανωμαλία, μια μεγάλη αποτυχία του συστήματος και μια ετήσια αύξηση 10% των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας, δίχως να έχουν αυξηθεί τα κόστη. Φανταστείτε, συνάδελφοι, αυτό να είχε συμβεί στη χώρα σας, πώς θα το διαχειριζόσασταν;», διερωτήθηκε ο Έλληνας υπουργός Θ. Σκυλακάκης, ζητώντας επειγόντως να υιοθετηθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο ένας μηχανισμός για τα ουρανοκατέβατα κέρδη των παραγωγών, που θα ενεργοποιείται υπό συγκεκριμένους όρους.
