Δικηγόρος, Διαπ. Διαμεσολαβήτρια ΥΔΔΑΔ
Υπεύθυνη Προστασίας Δεδομένων / DPO exec.
Ένα συγκλονιστικό ποίημα του Γάλλου ποιητή και συγγραφέα Jean Richepin είναι το «η καρδιά της μάνας». Σύμφωνα με το ποίημα, ένα αγόρι μοναχοπαίδι αγάπησε την κόρη μιας μάγισσας. Η κοπέλα αυτή ζήτησε από το αγόρι να της φέρει την καρδιά της μάνας του, ως απόδειξη της αγάπης του προς αυτή. Το αγόρι θέλοντας να αποδείξει στην κοπέλα το πόσο την αγαπάει, έκανε πράξη τα όσα του είχε προτείνει και πήγε και ξερίζωσε την καρδιά της μάνας του. Στον πηγαιμό του προς την κοπέλα, το αγόρι σκόνταψε και χτύπησε. Τότε η καρδιά της μάνας ακούστηκε να κλαίει και να μιλάει: «εχτύπησες, αγόρι μου;».
Το ποίημα αυτό είναι ενδεικτικό για την έννοια της λέξης μητέρα. Αποδίδει το υπέρτατο μεγαλείο της μάνας. Μάνα που αψηφά το “εγώ” της και είναι πηγή ζωής για το παιδί της. Το παιδί της… που είναι ο κόσμος της όλος. Όπως και για το παιδί, η μάνα είναι η αρχή και το τέλος, είναι ο μικρός Θεός του. Είναι πάντα έτσι; Η απάντηση είναι δυστυχώς αρνητική: δεν είναι πάντα έτσι. Από αρχαιοτάτων χρόνων, αλλά και στη σύγχρονη ιστορία αδικημάτων, θα διαπιστώσει κανείς πως υπήρξαν μητέρες και πατέρες που σκότωσαν τα ίδια τους τα παιδιά.
Ξεφυλλίζοντας τον Ποινικό Κώδικα, θα δει κανείς στο δέκατοπεμπτο κεφάλαιο «εγκλήματα κατά ζωής και προσβολές εμβρύου» στο άρθρο 303 ΠΚ το αδίκημα της παιδοκτονίας: «μητέρα που με πρόθεση σκότωσε το παιδί της κατά ή μετά τον τοκετό, αλλά ενώ εξακολουθούσε ακόμα η διατάραξη του οργανισμού της από αυτόν, τιμωρείται με κάθειρξη έως δέκα έτη».
Από την απλή γραμματική ερμηνεία του άρθρου θα διαπιστώσει κανείς πως το έγκλημα της παιδοκτονίας αφορά τη στιγμή που μία μητέρα σκοτώνει το παιδί της κατά τον τοκετό ή μετά τον τοκετό, αλλά υπό την επιρροή της διαταραχής, που εξακολουθούσε να υπάρχει στον οργανισμό της από τον τοκετό. Οποιαδήποτε λοιπόν άλλη στιγμή πέραν του τοκετού, λάβει χώρα η αποτρόπαια πράξη αφαίρεσης ζωής ενός παιδιού από την μητέρα του, δεν συνιστά παιδοκτονία, όπως αυτή ορίζεται στο άρθρο 303 ΠΚ, αλλά είναι : ΑΝΘΡΩΠΟΚΤΟΝΙΑ!
Τους τελευταίους δύο και πλέον μήνες η κοινωνία μας έχει συγκλονιστεί από την υπόθεση του θανάτου των τριών παιδιών μιας οικογένειας. Οι έρευνες είναι σε εξέλιξη: η επιστημονική κοινότητα, αστυνομικές αρχές, δικαστικές αρχές, αλλά και η δημοσιογραφική έρευνα συντείνουν και έχουν ως στόχο την αποκάλυψη του μυστηρίου και την επίλυση του γρίφου γύρω από το θάνατο των μικρών παιδιών.
Η υπόθεση λοιπόν βρίσκεται σε εξέλιξη και ενώ έχουν αποδοθεί ήδη κατηγορίες, δεν έχει γίνει το δικαστήριο, πράγμα το οποίο θα αργήσει. Το πολυσυζητημένο και «πολυτσαλακωμένο» τεκμήριο της αθωότητας στην πράξη πολλές φορές, ενώ γίνεται επίκληση του, την ίδια στιγμή που γίνεται η επίκληση του, καταπατάται από τους ίδιους τους επικαλούμενους.
Δεν είναι λίγες όμως οι φορές που η λεπτή διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στην απαραίτητη για όλους μας ενημέρωση, ξεπερνιέται και οδηγούμαστε πολλές φορές στη διεξαγωγή «τηλεδικών» με ζωντανό ακροατήριο όλους εμάς που παρατηρούμε τα γεγονότα και θύμα «τεκμήριο της αθωότητας», το οποίο σε μία πολιτισμένη κοινωνία υπάρχει και οφείλει να υπάρχει μέχρι να αποφανθεί τελεσίδικα η Δικαιοσύνη για μια υπόθεση.
Το ερώτημα που γεννιέται επίσης ειδικά σε υποθέσεις που συγκλονίζουν την κοινωνία και τα βασικά θεμέλια και ιστούς της (όπως εν προκειμένω η έννοια της μητέρας και η έννοια της οικογένειας) είναι το εξής: πως μπορεί να μείνει η κοινωνία «βουβή» σε ένα βάναυσο έγκλημα που ξεδιπλώνεται μπροστά της; Δεν είναι λογικό άραγε να αντιδράσει; Η αντίδραση είναι λογική και φυσική εξέλιξη της δράσης. Σε μια πολιτισμένη κοινωνία η αντίδραση μπορεί να υπάρξει ως εξής: «πολιτισμένα». Η μη ύπαρξη πολιτισμένης αντίδρασης οδηγεί στο εξής συμπέρασμα: δεν υπάρχει παιδεία, δεν υπάρχει εμπιστοσύνη των πολιτών στο κράτους δικαίου, δεν υπάρχουν κοινωνικές δομές, δεν υπάρχει… πολιτισμός! Οπότε το αποτέλεσμα είναι να αναπαράγονται κοινωνικά φαινόμενα και εγκληματικές ενέργειες. Ένας φαύλος κύκλος μίας κατά τα φαινόμενα πολιτισμένης κοινωνίας, η οποία στροβιλίζεται γύρω από τις παθογένειες της, οι οποίες αποτελούν τον σκληρό πυρήνα της.
Παρά τις αντιδράσεις της κοινωνίας, δεν υπάρχουν κοινωνικά μηνύματα. Το μήνυμα παραδόθηκε μεν, αλλά δεν διαβάστηκε ποτέ. Είναι σαν το μάλλινο γάντι που πέφτει κάτω. Δεν κάνει θόρυβο. Δεν αφήνει στίγμα. Από τις αντιδράσεις μας στη θέαση ενός αποτρόπαιου εγκλήματος γινόμαστε όλοι δικαστές, τιμωρούμε, προτείνουμε νέες τιμωρίες πχ θανατική ποινή, ερευνούμε, ανακρίνουμε και εν τέλει… αποφασίζουμε. Γινόμαστε από συγκοινωνοί του προβλήματος, θεατές σε μία ταυρομαχία. Παραλείπουμε όμως να κάνουμε το εξής: δεν διδασκόμαστε. Δεν ερευνούμε το γιατί. Γιατί στην κοινωνία μας μία μάνα να σκοτώσει το παιδί της; Γιατί ένας άνθρωπος να σκοτώσει έναν άλλον άνθρωπο; Γιατί δεν υπήρξε πρόνοια; Που είναι οι προληπτικές δομές μιας κοινωνίας, ώστε να προλαμβάνουν και να αποτρέπουν μελλοντικώς τελούμενα αδικήματα; Δεν συμβαίνει τίποτα τυχαία και τίποτα ξαφνικά. Πολλοί ίσως είδαν, ίσως ήξεραν, αλλά δεν μιλούσαν. Που να μιλήσουν; Ποιος θα τους ακούσει; Αφού δεν υπάρχει τίποτα εκεί έξω. Ο κόσμος φοβάται να μιλήσει, γιατί δεν έχει χτιστεί σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ κράτους και πολιτών. Αποτέλεσμα; Η σιωπή. Ο θάνατος.
Πολλές φορές κλειδώνουμε το σπίτι μας για να σωθούμε από τα έξω τέρατα. Δεν είναι όμως λίγες οι φορές που τα τέρατα είναι κλειδωμένα μέσα στο σπίτι…
… κάποια παιδιά δεν πρόλαβαν να παίξουν, δεν πρόλαβαν να γελάσουν, να αισθανθούν την αγάπη, την τρυφερή αγκαλιά. Στο παραμύθι της ζωής τους γνώρισαν την κακιά μάγισσα… και η καλή νεραΐδα άργησε να έρθει… Το παραμύθι της ζωής τους έκλεισε… σταμάτησε απότομα… και στο τέλος δεν υπήρχε το «και ζήσανε αυτοί καλά, και μεις καλύτερα..».
Σε αυτά τα παιδιά.. θέλω να αφιερώσω ένα ποίημα από το βιβλίο της γλώσσας της Α’ δημοτικού της Θέτης Χορτιάτη:
«Καμιά φορά στα ποιήματα, στις λέξεις , στα τραγούδια ακούω φτεροκοπήματα θαρρώ από αγγελούδια. (…) Καλέ Θεούλη, φύλαγε τ’ άστρα και τ’ αγγελάκια».
