Όποιοι βρέθηκαν στον πανεπιστημιακό χώρο της Ελλάδας κατά τη δεκαετία του 80, υπήρξαν μάρτυρες μιας ενδιαφέρουσας πολιτικής κατάστασης, η οποία, τηρουμένων των αναλογιών παρουσιάζει μία σημαντική ομοιότητα με τα πράγματα που αφορούν τη σχέση της μάζας με την πολιτική στην Τουρκία.
Κατά κανόνα, σε ένα οποιοδήποτε ελληνικό πανεπιστήμιο των αρχών της δεκαετίας του 80 υπήρχαν κάποιες συνθήκες οι οποίες είχαν μορφή κανόνα: Κυριαρχούσαν οι αριστερές πολιτικές νεολαίες, η Πανσπουδαστική της ΚΝΕ, οι αναρχοαυτόνομοι, η ΠΑΣΠ του ΠΑΣΟΚ, οι Ρηγάδες, ενώ υπήρχε και η ΔΑΠ της ΝΔ. Είναι η περίοδος που έχοντας φθάσει από την Κωνσταντινούπολη για σπουδές στην Αθήνα εν μέσω προεκλογικής περιόδου του 1981 είχα εντυπωσιαστεί βλέποντας ότι αφενός τα εκλογικά κέντρα και γραφεία κομμάτων, όπως το ΚΚΕ και το ΠΑΣΟΚ, έπαιζαν αντάρτικα και τα «Λαϊκά προάστια» του Ανδριόπουλου με τη Μπέλλου, το εκλογικό κέντρο της ΝΔ στη Φιλελλήνων έπαιζε Julio Iglesias!
Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 80 κυριαρχούσε στα πανεπιστήμια η αριστερά, ενώ οι Δαπίτες δεν πολυφαίνονταν. Πράγμα όμως που αντιστράφηκε και η ΔΑΠ στην αρχή ενισχύθηκε και στη συνέχεια έγινε «πρώτη δύναμη». Οι αριστερές οργανώσεις το ερμήνευαν τότε αυτό ως το «κοινωνικό έργο του ΠΑΣΟΚ»!
Αυτό που μας ενδιαφέρει σ΄όλη αυτή την ιστορία ήταν το γεγονός ότι ενώ, εν έτη 1981 σπάνιζε στα πανεπιστήμια το είδος «Δαπίτης» (δεν φαινόταν στην επιφάνεια, για την ακρίβεια), στη συνέχεια άρχισαν να φυτρώνουν σαν τα μανιτάρια. Το πώς και γιατί έγινε αυτό είναι μια άλλη ιστορία.
Η ομοιότητα με τα τεκταινόμενα στην Τουρκία έχει ως εξής: Καταρχάς πρέπει να τηρηθούν οι αναλογίες. Στην ελληνική περίπτωση πρόκειται για μία πολιτική κατηγορία, δηλαδή για τη φωτογραφία της πανεπιστημιακής οργάνωσης της δεξιάς. Στην τουρκική περίπτωση όμως πρόκειται για μια κατηγορία σύνθετη που περιλαμβάνει, εκτός από το πολιτικό στοιχείο, το κοινωνικό και το μορφωτικό-πολιτισμικό.
Πρόκειται για τη μάζα που είναι μέρος -και όχι το σύνολο- αυτών που από το 2002 ψηφίζουν Ερντογάν. Ας τους ονομάσουμε πιστούς του Ερντογάν, αν και επί της ουσίας δεν είναι πιστοί κανενός, αλλά ως συλλογικότητα εκφράζουν όλη την ουσία για την οποία ο Πλάτων και ιδιαίτερα ο Αριστοτέλης χαρακτήριζαν επικίνδυνο σύστημα τη δημοκρατία. Κι αυτό πάντα σε συνδυασμό με το θράσος που χαρακτηρίζει το μέρος της μάζας, το άτομο δηλαδή που δεν είναι πρόσωπο, ταυτίζεται με τη μάζα και ως εκ τούτου η μάζα είναι όχλος. Απαραίτητη υπογράμμιση: Το κοινωνικό αυτό τμήμα αμόρφωτο μπορεί να είναι, αλλά δεν ταυτίζεται με τον οικονομικά ασθενέστερο πληθυσμό. Μεταξύ τους υπάρχουν εκατομμυριούχοι!
Όπως λοιπόν οι Δαπίτες, τα εν λόγω μέρη του συγκεκριμένου όχλου, βγήκαν στην επιφάνεια και είναι πλέον μία από τις σημαντικότερες παραμέτρους της πολιτικής και εκλογικής φωτογραφίας της Τουρκίας. Αυτό ισχύει χονδρικά από την τρίτη εκλογική επιτυχία του Ερντογάν το 2011(49,8%). Η πρώτη ήταν το 2002 (34,4%) και η δεύτερη το 2007 (46,6%). Την περίοδο 2002-2011, έβλεπες τους εν λόγω πιστούς σε κάθε προεκλογική περίοδο να ρωτάνε ανήσυχα όποιον τους δεχόταν ως συνομιλητή, πώς θα είναι το εκλογικό αποτέλεσμα. Η ανασφάλειά τους ήταν δεδομένη, πράγμα που ενισχυόταν κι από την ανικανότητα να κρίνουν τα πολιτικά πράγματα της χώρας.
Στη συνέχεια όμως και μετά το 2011, η ανησυχία έγινε σιγουριά και η ανασφάλεια αυτοπεποίθηση. Κι έτσι γεννήθηκε αυτό που λέγεται σήμερα στην Τουρκία «θράσος της αμορφωσιάς». Με αυτό κυβερνά ο Ερντογάν και το σημαντικότερο: Με αυτό θα κυβερνήσει ο όποιος επόμενος. Και θα κυβερνήσει, μόνο αν το συνειδητοποιήσει αυτό. Διότι ο όχλος αυτός δεν έχει αρχίσει ακόμη να αναζητεί νέο ποιμενάρχη. Με άλλα λόγια, το ζητούμενο για τέτοιους όχλους δεν είναι, ποτέ δεν ήταν, Ο ποιμενάρχης, αλλά ο ποιμενάρχης. Η όποια πολιτική μάχη θα δώσει ο όχλος αυτός δεν θα είναι για τη σωτηρία του Ερντογάν, αλλά για τη δική του σωτηρία-επιβίωση. Κι αυτό ακριβώς είναι εκείνο που την καθιστά επικίνδυνη ως μάζα. Η υπόθεση «επιβίωση» είναι άκρως σημαντική σε μια χώρα σαν την Τουρκία, όπου από το 1923 μέχρι το 2002 (αλλά με μία σημαντική «νώθευση» από το 1950 κι έπειτα) η μάζα που χλευάστηκε, που υποτιμήθηκε και κρατήθηκε συνειδητά και διά ροπάλου στο περιθώριο από το κεμαλικό και κεμαλιστικό κράτος ήταν αυτή που ζούσε αγκαλιασμένη με παπλώματα όπως η θρησκευτικότητα, η αμορφωσιά, οι δεισιδαιμονίες και η επιθετικότητα ως γνώρισμα της έλλειψης αυτοπεποίθησης.
Άρης Αμπατζής
(Κωνσταντινούπολη)
