Η Τράπεζα της Ελλάδας προειδοποιεί για το «κενό της αποταμίευσης», τα στοιχεία επιβεβαιώνουν την έκταση του προβλήματος αλλά η λύση ποια είναι; Να αυξηθεί το διαθέσιμο εισόδημα; Χαίρω πολύ, όλοι πλουσιότεροι θέλουμε να είμαστε. Αντί να καταγράφουμε συνεχώς το πρόβλημα, ας μπούμε σε μια διαδικασία να αναζητήσουμε γιατί έχει δημιουργηθεί -και το κυριότερο- πώς μπορεί να λυθεί. Το «δεν φτάνουν τα λεφτά» είναι μια απάντηση αλλά δεν είναι η μόνη. Προφανώς σε κάποιους φτάνουν αλλιώς πως θα καταγραφόταν συνεχής αύξηση των καταθέσεων;
Η Τράπεζα της Ελλάδας και ο διοικητής της, έχουν κάνει μια καταγραφή των λόγων που προκαλούν την αρνητική μεταβολή των αποταμιεύσεων πέραν φυσικά του βασικού που είναι η σχέση του διαθέσιμου εισοδήματος με τις δαπάνες. Η ΤτΕ μιλάει για την παραοικονομία. Και σωστά. Διότι το «μαύρο» δεν μπορείς εύκολα να το κάνεις προθεσμιακή κατάθεση ή έντοκο του ελληνικού δημοσίου χωρίς να χτυπήσει κόκκινο στα ηλεκτρονικά συστήματα. Το «μαύρο» θα το διοχετεύσεις κυρίως στην κατανάλωση, στην κτηματαγορά όπου υπάρχουν ακόμη ανοικτά παράθυρα κλπ.
Μιλάει επίσης για τις χαμηλές αποδόσεις των προθεσμιακών καταθέσεων. Ακόμη και τώρα που είναι ψηλά τα επιτόκια της ΕΚΤ, τι ακριβώς προσφέρει η προθεσμιακή κατάθεση στο μέσο νοικοκυριό που δεν έχει 100 και 200.000 ευρώ στην άκρη; Καθαρή απόδοση κάτω της μιας ποσοστιαίας μονάδας καθώς φροντίζει και η εφορία να πάρει το μερίδιό της από την όποια απόδοση τόκων. Υπάρχει η εναλλακτική των εντόκων γραμματίων αλλά ύστερα από 10 χρόνια κρίσης στα οποία κουρεύτηκε το δημόσιο χρέος της χώρας, θα χρειαστεί χρόνος για να πειστεί ο απλός αποταμιευτής για το ότι το ελληνικό δημόσιο έχει ανακτήσει την αξιοπιστία του και έχει μεταμορφωθεί σε έναν από τους καλύτερους «καλοπληρωτές» σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Ένας τρίτος λόγος είναι ότι δεν υπάρχει «κουλτούρα» αποταμίευσης στην Ελλάδα. Η σύνταξη -ένας βασικός λόγος για να αποταμιεύσει κανείς- είναι αφημένη εδώ και 10ετίες στα χέρια του κράτους που εφάρμοζε ένα αναδιανεμητικό σύστημα με αποτέλεσμα ο ασφαλισμένος να … αφήνεται στα χέρια του συστήματος. Τα τελευταία χρόνια κάτι αλλάζει (μπήκε και η έννοια του «κουμπαρά» στο παιχνίδι με το ΤΕΚΕ), αλλά και αυτό αφορά προς το παρόν μικρή μερίδα πολιτών. Δεν πρέπει να παραληφθεί και ο παράγοντας του «οικονομικού αναλφαβητισμού» αλλά και της ελλιπούς ενημέρωσης.
Πόσο εξοικειωμένος είναι ο μέσος πολίτης με τα σύγχρονα αποταμιευτικά προϊόντα που σε εκθέτουν και σε ένα ρίσκο με στόχο τις καλύτερες αποδόσεις ώστε να πάψει ο πληθωρισμός να τρώει τα έτοιμα; Πόσο έτοιμη είναι η ελληνική αγορά να «εκπαιδεύσει» τους πολίτες και να τους εξηγήσει το πώς έχει διαμορφωθεί το νέο τοπίο όταν πολλές φορές και οι ίδιοι οι «εκπαιδευτές» δεν γνωρίζουν βασικές λεπτομέρειες των σύγχρονων προϊόντων; Πόσο ξεκάθαρο είναι το τοπίο με το θέμα των προμηθειών, ειδικά στα σύγχρονα χρηματοοικονομικά προϊόντα ώστε ο πολίτης να γνωρίζει με ακρίβεια πόσα θα πληρώνει, ποιος είναι ο κίνδυνος που αναλαμβάνει και ποια θα είναι η πιθανή απόδοσή του;
Τα εισοδήματα είναι ακόμη χαμηλά στην Ελλάδα και τα περιθώρια αποταμίευσης είναι περιορισμένα. Όμως και η αγορά δεν βρίσκεται ακόμη στα επίπεδα που πρέπει ώστε να καταστήσει πιο «ελκυστική» την έννοια της αποταμίευσης.
