Τον καταλυτικό ρόλο του πολιτισμού ως εργαλείο ανάπτυξης -τοπικής, περιφερειακής, εθνικής- και την ορατή αποτύπωση της δυναμικής αυτής σε επίπεδο παραγωγικής διαδικασίας, με οφέλη για την απασχόληση και την ευημερία των τοπικών κοινωνιών, ανέπτυξε η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη, μιλώντας στο Olympia Forum III.
Σε διάλογο με τον δημοσιογράφο Σωτήρη Πολύζο, η Λίνα Μενδώνη, μέσα από την αντικειμενική απόδειξη των έργων πολιτισμού, που εκτελούνται σήμερα στο σύνολο της επικράτειας, παρουσίασε τη συμβολή του πολιτισμού στην τοπική, περιφερειακή και εθνική οικονομία.
«Ο πολιτισμός είναι άμεσα συνυφασμένος με την περιφερειακή ανάπτυξη. Η Ελλάδα έχει καταγεγραμμένα -μέχρι σήμερα, καθώς καθημερινά αποκαλύπτονται και νέα- 21.000 ακίνητα μνημεία και αρχαιολογικούς χώρους. Αυτή η διασπορά μνημειακού αποθέματος έχει ως αποτέλεσμα ο πολιτισμός να λειτουργεί ως εργαλείο περιφερειακής ανάπτυξης. Είναι καταλύτης οικονομικής και κοινωνικής ευημερίας για τις τοπικές κοινωνίες. Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ενέταξε, το 2019, το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού στα παραγωγικά Υπουργεία, ακριβώς γιατί ο ρόλος που μπορεί να διαδραματίσει στην περιφερειακή και εθνική οικονομία είναι πολύ σημαντικός. Η αναπτυξιακή δυναμική του πολιτισμού είναι πλέον ορατή. Η διεθνής βιβλιογραφία παρουσιάζει αυτοτελώς την οικονομία του πολιτισμού, αναγνωρίζει τον πολιτισμό ως διακριτό οικονομικό τομέα, επειδή ο πολιτισμός χρησιμοποιεί πόρους με τους οποίους παράγει προϊόντα και υπηρεσίες, δημιουργεί εισόδημα και θέσεις εργασίας, προσελκύει και προκαλεί επενδύσεις. Υπό την έννοια αυτή, έχει ισχυρή αναπτυξιακή δυναμική.
Το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού υλοποιεί ένα μείζον πρόγραμμα έργων. Μέσα από τα Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα του ΕΣΠΑ 2014-2020 υλοποιεί 399 έργα συνολικού προϋπολογισμού 424.000.000 ευρώ. Μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης, οι υπηρεσίες του Υπουργείου υλοποιούν -μέχρι σήμερα- ένα πρόγραμμα 114 έργων, προϋπολογισμού 317.000.000 ευρώ. Από το Ταμείο Ανάκαμψης έχουμε εξασφαλίσει πόρους άνω των 500.000.000 ευρώ. Μέχρι το τέλος του χρόνου θα έχουν ενταχθεί και τα υπόλοιπα έργα, συνολικού προϋπολογισμού περίπου 200.000.000 ευρώ. Επίσης, τρέχουμε ένα πρόγραμμα 188 έργων σε όλη την Επικράτεια, είτε μέσω προγραμματικών συμβάσεων, είτε με συμμετοχή σε έργα τρίτων. Ο συνολικός προϋπολογισμός των έργων πολιτισμού των τριών αυτών διακριτών ενοτήτων ξεπερνά το 1 δισ. ευρώ. Στα έργα αυτά, ιδιαίτερα εκείνα που εκτελούνται με αυτεπιστασίες από τις υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού απασχολούνται περισσότεροι από 4.000 εργαζόμενοι. Εάν ληφθούν υπόψη και τα έργα που εκτελούνται με αναδόχους, εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς, ότι το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού είναι ένας από τους μεγαλύτερους εργοδότες. Αυτοί οι αριθμοί είναι η αντικειμενική απόδειξη του αποτυπώματος του πολιτισμού στην οικονομία. Επίσης, ας μην ξεχνάμε ότι τα στοιχεία της πολιτιστικής κληρονομιάς δημιουργούν υπεραξία σε οποιοδήποτε έργο, δημόσιο ή ιδιωτικό. Με απόλυτη εφαρμογή των διατάξεων του αρχαιολογικού νόμου, η προστασία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς συμβαδίζει απολύτως με τις επενδύσεις και με τα δημόσια κοινωφελή έργα. Παράλληλα, το Υπουργείο Πολιτισμού μέσω των έργων που υλοποιεί συμβάλλει καθοριστικά στην ανταγωνιστικότητα του τουριστικού προϊόντος και ενισχύει απολύτως τον πολιτιστικό τουρισμό, που αποδεδειγμένα καλύπτει το 40% των εσόδων του τουρισμού, γενικά. Οι επενδύσεις στην ανάδειξη και αποκατάσταση της πολιτιστικής κληρονομιάς οδηγούν σε υψηλότερου επιπέδου και εισοδήματος επισκέπτες».
Με αναφορά στον υποθαλάσσιο αρχαιολογικό τουρισμό, η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού μίλησε για τα τέσσερα ναυάγια στον Παγασητικό που έχουν αποδοθεί στους πολίτες ως επισκέψιμοι ενάλιοι αρχαιολογικοί χώροι, αναδεικνύοντας την ταυτότητα της περιοχής και προσελκύοντας υψηλού επιπέδου και εισοδήματος τουρισμό.
Για την αξιοποίηση του π. βασιλικού κτήματος στο Τατόι, η Λίνα Μενδώνη, ανέφερε ότι ήδη οι Υπηρεσίες του Υπουργείου εκτελούν ένα πρότυπο έργο, έχει εξασφαλιστεί το σύνολο των πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης, το ΕΣΠΑ, από ιδιωτικές χορηγίες και εθνικούς πόρους. Μέχρι το τέλος του 2025, ένα πολύ μεγάλο μέρος του κτήματος θα αποδοθεί στους πολίτες. Με στόχο τη συμβολή του κτήματος στην τοπική ανάπτυξη και οικονομία, σε επίπεδο λειτουργίας και διαχείρισης πρόκειται να αξιοποιηθεί η τεχνογνωσία του Ιδρύματος του Πρίγκηπα στο Dumfries House.
Την προηγούμενη μέρα, συμμετέχοντας στη θεματική του Forum «Ολιστική μελέτη της ανοικοδόμησης της Ηλείας με επίκεντρο την Αρχαία Ολυμπία», η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη, ανέπτυξε τη στρατηγική του Υπουργείου στη διαχείριση των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης στην πολιτιστική κληρονομιά και το πρότυπο των πολιτιστικών διαδρομών ως μέσο διασύνδεσης του μνημειακού και φυσικού πλούτου της Ηλείας με ενεργό ρόλο της τοπικής κοινότητας και της τοπικής επιχειρηματικότητας.
Όσον αφορά στην κλιματική κρίση, η Λίνα Μενδώνη, ανέφερε ότι «εφαρμόζουμε μια συνεκτική στρατηγική για τα θέματα των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης στην πολιτιστική κληρονομιά. Είναι σε εξέλιξη η εκπόνηση σχεδίων προσαρμογής συγκεκριμένων αρχαιολογικών χώρων και μνημείων στην κλιματική κρίση. Μέχρι το 2025 θα έχουν ολοκληρωθεί τα σχέδια αυτά για 19 μείζονες αρχαιολογικούς χώρους. Παράλληλα, εκπονούμε -και θα έχει ολοκληρωθεί ως το 2025- το Εθνικό Σχέδιο προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς από τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης. Στην πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης στην πολιτιστική κληρονομιά, η Ελλάδα εμφανίζεται ως η μόνη χώρα με Εθνικό Σχέδιο για την αντιμετώπιση αυτών των επιπτώσεων».
Ως προς την αξιοποίηση του προτύπου των πολιτιστικών διαδρομών στην Ηλεία η Λίνα Μενδώνη, επισήμανε ότι «αφορά τόσο στην Πολιτεία όσο και στην τοπική κοινωνία. Η Ηλεία διαθέτει μοναδικό φυσικό και πολιτιστικό πλούτο. Όμως αυτός ο πλούτος λίγο μετέχει, προς το παρόν, στην τοπική οικονομία και ανάπτυξη. Προφανώς, το Υπουργείο Πολιτισμού θα δημιουργήσει τις απαιτούμενες υποδομές. Αλλά και η τοπική επιχειρηματικότητα, εάν θέλει να διαχειριστεί ανταγωνιστικό το τουριστικό προϊόν, θα πρέπει τον πλούτο που διαθέτει η περιοχή να τον υιοθετήσει και να τον προβάλλει, ώστε να δημιουργηθούν πολιτιστικές διαδρομές που θα έχουν ως κύριους πόλους τους ήδη γνωστούς και δημοφιλείς αρχαιολογικούς χώρους και μνημεία ή φυσικά τοπία. Σε συνδυασμό με αυτούς να οργανωθούν και νέοι αναδυόμενοι τουριστικοί προορισμοί. Έτσι, οι νέες διαδρομές θα παίξουν ουσιαστικό ρόλο στη δημιουργία εμπειριών, άρα και συμμετοχή στην οικονομία των εμπειριών».
