Στην Άτυπη Σύνοδο των Υπουργών Πολιτισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στη Βαρσοβία, συμμετείχε η Υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη. Η πολωνική Προεδρία έθεσε ως θέματα στην ατζέντα της Συνόδου τρία κεντρικά ερωτήματα: Η «Πολιτιστική Πυξίδα» της Ευρώπης, η ολοκληρωμένη προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς και οι νέοι δημιουργοί. Για την ολοκληρωμένη προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς και την σχετική ανταλλαγή καλών πρακτικών, συζητήθηκαν προτάσεις για την κατάρτιση του στρατηγικού πλαισίου για το μέλλον του Πολιτισμού στην Ευρώπη, «Πολιτιστική Πυξίδα». Ακόμη, οι πρωτοβουλίες που μπορούν να αναληφθούν για την ενίσχυση των νέων επαγγελματιών του πολιτιστικού και δημιουργικού τομέα, όπως και τους τρόπους στήριξης και της ανοικοδόμησης των πολιτιστικών θεσμών της Ουκρανίας.
Η Λίνα Μενδώνη, στο ερώτημα της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς, διατύπωσε την προσήλωση της χώρας μας στην θωράκιση του μνημειακού της αποθέματος, έναντι κινδύνων, φυσικών και ανθρωπογενών. Αναφέρθηκε στην εθνική στρατηγική για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας, η οποία αφορά σε ένα ολοκληρωμένο σχέδιο πρόληψης και αντιμετώπισης των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης, για τους μείζονος σημασίας αρχαιολογικούς μας χώρους -ανάμεσά τους και τα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς UNESCO- στην Ελλάδα. Όπως επεσήμανε «το έργο χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και περιλαμβάνει την αναγνώριση κινδύνων που σχετίζονται με την κλιματική κρίση, την αξιολόγηση της τρωτότητας των χώρων και την εφαρμογή στοχευμένων μέτρων προσαρμογής. Μεταξύ άλλων, υλοποιείται η εγκατάσταση συστημάτων παρακολούθησης, διάγνωσης και ελέγχου, καθώς και η λήψη μέτρων προστασίας από πλημμύρες, πυρκαγιές και κατολισθήσεις. Συγχρόνως, έχουμε ενισχύσει την επιχειρησιακή ετοιμότητα δεκάδων αρχαιολογικών χώρων, εφαρμόζοντας μέτρα, όπως η αναβάθμιση των συστημάτων πυροπροστασίας, η διαχείριση της βλάστησης και η συνεχής παρακολούθηση των καιρικών συνθηκών».
Εξίσου σημαντική προτεραιότητα που έθεσε η Σύνοδος- αφορά και στην Ελλάδα- αποτελεί η καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης πολιτιστικών αγαθών, ενός φαινομένου που εντείνεται παγκοσμίως, λόγω των ενόπλων συγκρούσεων και του οργανωμένου εγκλήματος. Η Ελλάδα, τόνισε η Λίνα Μενδώνη, «τάσσεται υπέρ της επιστροφής των πολιτιστικών αγαθών που έχουν αποσπαστεί παράνομα από τον τόπο προέλευσής τους. Έχει θεσπίσει ένα ισχυρό θεσμικό πλαίσιο, εναρμονισμένο πλήρως με τις οδηγίες και τις συστάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της UNESCO. Η χώρα μας συνεργάζεται στενά με τις διεθνείς αστυνομικές Αρχές, ενώ πρόσφατα θέσπισε την Ελληνική Κόκκινη Λίστα για την προστασία πολιτιστικών αγαθών που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο παράνομης διακίνησης. Παράλληλα, εμπλουτίζουμε και αναβαθμίζουμε συνεχώς το Εθνικό Αρχείο Μνημείων, επενδύοντας σε συστήματα ψηφιακής τεκμηρίωσης και συμμετέχοντας ενεργά σε διεθνείς συμβάσεις και πολυμερείς συνεργασίες».
Ως προς την στήριξη της Ουκρανίας και την προώθηση της ένταξής της στις ευρωπαϊκές πολιτιστικές δομές, η ελληνική πλευρά έκανε λόγο για στρατηγική προτεραιότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για την επίτευξη του στόχου, ανάμεσα στις προτάσεις που κατέθεσε η Υπουργός Πολιτισμού, συμπεριλαμβάνονται πρωτοβουλίες που συνδέονται με την παροχή θεσμικής τεχνογνωσίας και υποστήριξης της διαχείριση των πολιτιστικών ευρωπαϊκών προγραμμάτων, τη διάθεση ευρωπαϊκής χρηματοδότησης και την οργάνωση προγραμμάτων κατάρτισης με σκοπό την ενίσχυση των ουκρανικών πολιτιστικών θεσμών στην κατάρτιση σχεδίων διαχείρισης κρίσεων και αποκατάστασης των πολιτιστικών υποδομών, που έχουν πληγεί από τον πόλεμο, τη δημιουργία ενός εθνικού ψηφιακού αρχείου και την ενίσχυση της συμμετοχής της Ουκρανίας σε ευρωπαϊκά πολιτιστικά δίκτυα και προγράμματα.
Στην ενότητα της συζήτησης για τη διαμόρφωση του στρατηγικού σχεδίου «Πολιτιστική Πυξίδα» για το μέλλον του πολιτισμού στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αναγνωρίζεται ο κεντρικός ρόλος του πολιτισμού ως στρατηγικός πυλώνας κοινωνικής συνοχής, βιώσιμης ανάπτυξης και διεθνούς συνεργασίας. Στις ελληνικές προτάσεις για την «Πολιτιστική Πυξίδα» περιλαμβάνεται η ανάγκη στήριξης των επαγγελματιών του Πολιτισμού μέσω δίκαιων εργασιακών συνθηκών, χρηματοδοτικών εργαλείων και ενίσχυσης προγραμμάτων, όπως η «Δημιουργική Ευρώπη», για την ενδυνάμωση του πολιτιστικού τομέα, σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Προτεραιότητα, είπε η Υπουργός Πολιτισμού, για την Ελλάδα αποτελεί «η καθολική πρόσβαση σε όλες τις πολιτιστικές δομές, χωρίς αποκλεισμούς, καθώς ο πολιτισμός πρέπει να αντιμετωπίζεται ως δικαίωμα και όχι ως προνόμιο. Εξίσου σημαντική κρίνεται η σύνδεση πολιτισμού και βιωσιμότητας, μέσω «πράσινων» πολιτιστικών πρακτικών και δράσεων ευαισθητοποίησης για την κλιματική κρίση. Η ψηφιακή καινοτομία, με τη διείσδυση της τεχνητής νοημοσύνης και της εικονικής πραγματικότητας, αναδεικνύεται σε υψηλής προτεραιότητας πρόκληση λόγω του μετασχηματισμού της πολιτιστικής δημιουργίας και διάχυσης, με έμφαση στη διατήρηση της καλλιτεχνικής ακεραιότητας. Η πολιτιστική διπλωματία χρειάζεται να ενισχυθεί ως εργαλείο για την παγκόσμια παρουσία της Ευρώπης και τη στήριξη της πολιτιστικής κληρονομιάς σε περιοχές κρίσης, όπως η Ουκρανία. Οι καλλιτέχνες βρίσκονται στον πυρήνα της πολιτιστικής ταυτότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η ενίσχυσή τους συνιστά ουσιαστική επένδυση στο μέλλον του πολιτισμού στον αντίποδα της νέας πραγματικότητας, που δημιουργεί η τεχνητή νοημοσύνη».
«Αναγνωρίζοντας», είπε η Υπουργός Πολιτισμού, «τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι νέοι καλλιτέχνες και οι επαγγελματίες του πολιτιστικού τομέα, η Ελλάδα υλοποιεί ένα σύνολο πρωτοβουλιών για την παροχή οικονομικής και θεσμικής υποστήριξής τους». Ως προς την οικονομική ενίσχυση που παρέχει το Υπουργείο Πολιτισμού, η Λίνα Μενδώνη, αναφέρθηκε «στις επιχορηγήσεις σε θεατρικά σχήματα, μουσεία και δράσεις σύγχρονης τέχνης, ενώ η πρωτοβουλία “Όλη η Ελλάδα, ένας Πολιτισμός” ενισχύει την πολιτιστική αποκέντρωση και τη δημιουργία ευκαιριών απασχόλησης. Παράλληλα, δρομολογούνται σημαντικές μεταρρυθμίσεις στην κοινωνική ασφάλιση, στην κατοχύρωση των εργασιακών δικαιωμάτων των καλλιτεχνών, στην παροχή φορολογικών κινήτρων και στην ενίσχυση διεθνών συνεργασιών που ενδυναμώνουν περαιτέρω τη θέση των Ελλήνων καλλιτεχνών στην παγκόσμια πολιτιστική σκηνή».
