Σε προκηρύξεις σχεδίων χορηγιών ύψους €127 εκατ. ευρώ που αντιστοιχούν στο 25% του συνόλου των διαθέσιμων κονδυλίων για την προγραμματική περίοδο 2021-2027 και ξεπερνούν το ποσό που διατέθηκε για ολόκληρη την προηγούμενη επταετία 2014-2020 (€120 εκατ.), προχώρησε κατά τη διάρκεια του 2021 το Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας (ΥΕΕΒ) της Κύπρου.
Το κυπριακό Υπουργείο συνεχίζει να βρίσκεται επί ποδός αφού, πέραν του έργου της αξιολόγησης των χιλιάδων αιτήσεων που έχει παραλάβει στο πλαίσιο των σχεδίων, προετοιμάζεται για να προχωρήσει και σε άλλες προκηρύξεις και ανακοινώσεις πριν από το τέλος του έτους, ενώ πραγματοποιούνται και όλες οι προπαρασκευαστικές εργασίες ενόψει των σχεδίων χορηγιών που θα προκηρυχθούν το 2022, ύψους πέραν των €130 εκατ.
Η Υπουργός Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας, Νατάσα Πηλείδου, παρουσιάζοντας σε συνέντευξη Τύπου στο Προεδρικό Μέγαρο, το έργο που έχει επιτευχθεί τον τελευταίο χρόνο στο ΥΕΕΒ, τόνισε ότι εκ του αποτελέσματος φαίνεται πως οι χρηματοδοτήσεις που δίδονται υπό μορφή κινήτρων, έχουν βοηθήσει στη συγκράτηση των θέσεων εργασίας και στην αναθέρμανση της οικονομίας.
«Το 2021 βάλαμε τα θεμέλια για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας και την προώθηση της πράσινης ενεργειακής μετάβασης. Το 2022 συνεχίζουμε με νέα κίνητρα για ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και της πράσινης οικονομίας. Επιδίωξή μας ήταν και παραμένει η τόνωση της οικονομίας και η πράσινη ανάπτυξη».
540 εκατ. για μία 7ετία
Όπως εξήγησε η κα Πηλείδου, το ΥΕΕΒ έχει εξασφαλίσει από τα ευρωπαϊκά Ταμεία (Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά Ταμεία/Ταμείο Συνοχής, Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης) τετραπλάσια κονδύλια για την προγραμματική περίοδο 2021-2027, τα οποία θα ξεπεράσουν τα €540 εκατ. «Από αυτά», πρόσθεσε, το 61% θα διατεθεί για την ενεργειακή μετάβαση της χώρας μας και το 38% για την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και της οικονομίας. Για εμάς στο ΥΕΕΒ αυτοί οι δύο πυλώνες είναι αλληλένδετοι, καθώς η στήριξη των επιχειρήσεων συνεπάγεται πράσινες επενδύσεις και ώθηση σε ένα πιο αειφόρο μοντέλο ανάπτυξης, το οποίο προάγει τις ψηφιακές τεχνολογίες, την κυκλικότητα και την καινοτομία και συμβάλλει καθοριστικά στην ανταγωνιστικότητα των κυπριακών επιχειρήσεων και των προϊόντων και υπηρεσιών που προσφέρουν».
Σχέδια χορηγιών 2021-2022
Ακολούθως η Υπουργός αναφέρθηκε αναλυτικά στα σχέδια χορηγιών που προκηρύχθηκαν το 2021:
- Ενίσχυση Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων (ΜμΕ) μεταποιητικού τομέα, €50 εκατ. (652 αιτήσεις).
- Εξοικονομώ/Αναβαθμίζω στις κατοικίες, €35 εκατ. (2.152 αιτήσεις).
- Στήριξη κυπριακής οινοβιομηχανίας, €2,1 εκατ. (33 αιτήσεις).
- Ταμείο ΑΠΕ-ΕΞΕ, θερμομόνωση οροφής, εγκατάσταση φωτοβολταϊκών και ηλιακών θερμοσιφώνων, €7,7 εκατ. (αναμένονται 5.000 αιτήσεις μέχρι το τέλος του έτους).
- Ενίσχυση νέας επιχειρηματικότητας €30 εκατ. (516 αιτήσεις έως σήμερα).
- Σχέδια για στήριξη βιομηχανιών/ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών/νέα επιχειρηματικότητα εντός Βρετανικών Βάσεων, €2 εκατ.
Όπως εξήγησε, τρία νέα σχέδια προωθούνται για προκήρυξη προσεχώς:
- Μεταποίηση και εμπορία γεωργικών προϊόντων, €25 εκατ.
- Ενεργειακή αναβάθμιση τοπικών αρχών & Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων που προσφέρουν στέγαση σε ευάλωτες ομάδες, €1 εκατ.
- Αντικατάσταση ενεργοβόρων ηλεκτρικών συσκευών (κλιματιστικά, ψυγεία, πλυντήρια) για ευάλωτα νοικοκυριά €5 εκατ.
Το 2022, συνέχισε, η Υπουργός, προγραμματίζεται η προκήρυξη των πιο κάτω σχεδίων:
- Σχέδιο για ενίσχυση του μεταποιητικού γεωργικού τομέα €25 εκατ.
- Ψηφιακή αναβάθμιση επιχειρήσεων, €20 εκατ.
- Σχέδιο παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών σε επιχειρήσεις, €5 εκατ.
- Σχέδιο για τις μεγάλες βιομηχανίες, €7 εκατ.
- Σχέδιο για την κυκλική οικονομία, €13 εκατ.
- Ενεργειακή αναβάθμιση επιχειρήσεων και τοπικών αρχών, €40 εκατ.
- Ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών, €35 εκατ.
- Σχέδια Ταμείου ΑΠΕ και ΕΞΕ, €7 – 8 εκατ. για θερμομόνωση, ΑΠΕ και σημεία φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων (διπλάσια χορηγία στα ορεινά).
- Σχέδιο Ειδικού Συνδρομητή για εξασφάλιση της πρόσβασης των επιχειρήσεων στα πρότυπα, €15 χιλιάδες.
- Συμμετοχή επιχειρήσεων σε διεθνείς εκθέσεις, €3,6 εκατ.
- Υπό μελέτη βρίσκονται και άλλα σχέδια για παροχή κινήτρων για συστήματα αποθήκευσης ενέργειας, δημιουργία συμπράξεων στον επιχειρηματικό τομέα και ενεργειακή απόδοση σε νέα κτήρια.
«Είναι σημαντικό να αναφέρω ότι τα σχέδια μας έχουν υποστεί έναν ολικό ανασχεδιασμό με στόχο τον εκσυγχρονισμό τους», σημείωσε η Υπουργός, εξηγώντας πως «πέρα από την απλοποίηση των διαδικασιών και τη ψηφιοποίηση της διαδικασίας υποβολής, έχουν επέλθει και άλλες ουσιαστικές αλλαγές, όπως η αύξηση του ύψους της επιδότησης και η παροχή επιπλέον μοριοδότησης σε αιτητές ορεινών και μειονεκτικών περιοχών και στους τομείς της έξυπνης εξειδίκευσης».
Προώθηση εξαγωγών
Η κα Πηλείδου παρουσίασε και σειρά άλλων εκσυγχρονιστικών και μεταρρυθμιστικών δράσεων για στήριξη των επιχειρήσεων και της εξωστρέφειας των κυπριακών προϊόντων. Μεταξύ άλλων, αναφέρθηκε στην υλοποίηση Εθνικού Σχεδίου Δράσης για προώθηση του κυπριακού κρασιού, στη δημιουργία ταυτότητας (brand) για ενίσχυση της αναγνωρισιμότητας του κυπριακού κρασιού και των κυπριακών προϊόντων, αλλά και στην προκήρυξη διαγωνισμού για την προώθηση του χαλουμιού ως ΠΟΠ. «Οι προσπάθειές μας για ενίσχυση του επιχειρηματικού οικοσυστήματος και αύξηση των εξαγωγών έχουν θετικό αποτέλεσμα, αφού κατά τους πρώτους επτά μήνες του 2021 και παρά την πανδημία, είδαμε αύξηση 8% στις εξαγωγές, με διείσδυση των κυπριακών προϊόντων σε νέους προορισμούς», ανέφερε.
Εξυπηρέτηση εταιρειών
Σημαντική αναβάθμιση σημειώθηκε επίσης στον τομέα εγγραφής και εξυπηρέτησης εταιρειών, με απλουστεύσεις στον τρόπο υποβολής και διεκπεραίωσης αιτήσεων. Πλέον, ανέφερε η Υπουργός, η εγγραφή εταιρειών διαδικτυακά και με επίσπευση, διεκπεραιώνεται από το Τμήμα Εφόρου Εταιρειών εντός δύο εργάσιμων ημερών. Όσον αφορά δε στην προώθηση των μεταρρυθμίσεων για πλήρη εφαρμογή του σχεδίου δράσης για την Αφερεγγυότητα και την παροχή δεύτερης ευκαιρίας σε επιχειρήσεις, μέχρι το τέλος 2021 το ΥΕΕΒ θα παρέχει τη δυνατότητα ηλεκτρονικής έκδοσης πιστοποιητικών μη πτώχευσης και μη εκκαθάρισης. Παράλληλα, προχωρεί με προκήρυξη για ανάπτυξη διαδικτυακής πύλης που θα παρέχει τη δυνατότητα για περισσότερες ηλεκτρονικές υπηρεσίες.
Προσέλκυση επενδυτών
Αναφερόμενη στην προσέλκυση επιχειρήσεων, η κα Πηλείδου χαρακτήρισε εξαιρετικά επιτυχή τη λειτουργία του Μηχανισμού Ταχείας Δραστηριοποίησης, που μέσα σε ένα χρόνο συνέβαλε καθοριστικά στην κάθοδο 22 ξένων εταιρειών στη χώρα μας. «Δεδομένης της επιτυχούς λειτουργίας του, ο Μηχανισμός», είπε η κα Πηλείδου, «αναβαθμίζεται από 1/1/2022 σε Μονάδα Διευκόλυνσης Επιχειρήσεων (Business Facilitation Unit), ως μέρος της ευρύτερης πολιτικής της Κύπρου για προσέλκυση επενδύσεων».
Ενεργειακή μετάβαση
Η Υπουργός στάθηκε ιδιαίτερα στην προσπάθεια της Κυβέρνησης για ταχεία μετάβαση στην πράσινη οικονομία, η οποία καθοδηγείται από την επιτακτική ανάγκη για αναστροφή της κλιματικής αλλαγής.
«Η ενεργειακή στρατηγική του ΥΕΕΒ», εξήγησε, «που έχει ως επίκεντρο την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα με ταυτόχρονη αύξηση της διείσδυσης των ανανεώσιμων πηγών, καθώς και την υιοθέτηση πρακτικών κυκλικής οικονομίας και την εξοικονόμηση ενέργειας, δημιουργεί προϋποθέσεις για μείωση των ρύπων και, συνεπώς, για καλύτερη ποιότητα του αέρα που αναπνέουμε και συγκράτηση του κόστους ηλεκτρισμού. Επιπλέον, διασφαλίζεται η ενεργειακή ασφάλεια της χώρας, προωθείται η άρση της ενεργειακής μας απομόνωσης και οι πράσινες επενδύσεις, δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας και ενισχύεται η ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεών μας διεθνώς».
Κατά την παρουσίασή της, η κα Πηλείδου τόνισε ότι υπερκαλύφθηκαν οι ενεργειακοί μας στόχοι για το 2020, με τα σχετικά στατιστικά στοιχεία να έχουν ανακοινωθεί φέτος. Όπως είπε, ο δεσμευτικός στόχος του 13% για συνεισφορά των ΑΠΕ στην τελική κατανάλωση ενέργειας ξεπεράστηκε πέραν του 30%, φτάνοντας στο 17%. Ξεπεράστηκε, επίσης, ο στόχος για σωρευτική εξοικονόμηση ενέργειας κατά 32%, αλλά και ο ενδεικτικός στόχος για διείσδυση των ΑΠΕ στη θέρμανση και ψύξη που ήταν στο 23,5%, πετυχαίνοντας διείσδυση 38,55%. Η εγκατεστημένη ισχύς ΑΠΕ σήμερα ανέρχεται σε 467 MW και πέραν των 127 εμπορικών έργων ΑΠΕ, με ισχύ 237,8 MW, είναι υπό υλοποίηση.
Τα σημαντικά ορόσημα στον τομέα της ενέργειας για το 2021, σύμφωνα με την Υπουργό, ήταν:
- Η ψήφιση από τη Βουλή, τον περασμένο Σεπτέμβριο, της μεταρρύθμισης στον τομέα του ηλεκτρισμού, που αφορά στο άνοιγμα της ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτρισμού, η οποία θα ενδυναμώνει τη θέση και τον ρόλο των τελικών πελατών ηλεκτρισμού, με την εισαγωγή σειράς νέων προνοιών και δικαιωμάτων, ενώ θα δημιουργηθούν και συνθήκες για σταθεροποίηση και μείωση της τιμής ηλεκτρισμού.
- Η υπογραφή, τον Μάρτιο και Οκτώβριο του 2021, των τριμερών συμφωνιών για προώθηση των έργων EuroAsia και EuroAfrica Interconnector, αντίστοιχα. Αυτό που θα επιτευχθεί, εξήγησε, με την ηλεκτρική διασύνδεση είναι ο τερματισμός ενεργειακής απομόνωσης της Κύπρου, η αύξηση της ενεργειακής μας ασφάλειας και η υποβοήθηση στην επίτευξη των στόχων ΑΠΕ, αφού με τη διασύνδεση θα αυξηθούν στο 50% της παραγωγής, θα μειωθούν οι εκπομπές CO2, θα ολοκληρωθεί η ανταγωνιστική αγορά ηλεκτρισμού και θα μειωθεί το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας προς τους καταναλωτές. Σε αυτό το πλαίσιο προωθείται το 2022 ψηφιακή πλατφόρμα για διευκόλυνση και καθοδήγηση επενδυτών για υλοποίηση έργων ΑΠΕ και ενεργειακή ανακαίνιση κτηρίων (One Stop Centre).
Ανάπτυξη Υδρογονανθράκων
«Η αξιοποίηση των υδρογονανθράκων στην ΑΟΖ της Κύπρου είναι ένας από τους σημαντικότερους στόχους του Υπουργείου», είπε η Υπουργός. Πριν το τέλος του χρόνου, ανέφερε, έχει προγραμματιστεί η έναρξη της επιβεβαιωτικής γεώτρησης της κοινοπραξίας των ExxonMobil και Qatar Petroleum στο τεμάχιο 10 της κυπριακής ΑΟΖ, στο κοίτασμα «Γλαύκος», ενώ το πρώτο εξάμηνο του 2022 αναμένεται να ξεκινήσει η γεώτρηση των Total και ENI στο τεμάχιο 6.
Ως σημαντικές εξελίξεις το 2021 καταγράφονται η υπογραφή τον Μάρτιο, από τους Υπουργούς Ενέργειας Κύπρου και Ισραήλ, κοινής επιστολής για επίτευξη συμφωνίας επί των εμπορικών όρων της διαχείρισης των «Αφροδίτη» και «Ishai», καθώς και η έναρξη των εργασιών της τεχνικής επιτροπής Κύπρου – Αιγύπτου, η οποία εξετάζει διάφορα σενάρια αναφορικά με τη χωρητικότητα, τις τεχνικές προδιαγραφές, τις οικονομικές πτυχές και την πορεία του αγωγού που θα ενώνει το κοίτασμα «Αφροδίτη» με τα τερματικά φυσικού αερίου της Αιγύπτου. Σήμερα, Πέμπτη 18 Νοεμβρίου 2021, η Επιτροπή συνέρχεται στη Λευκωσία.
Η Υπουργός αναφέρθηκε και στην ανάληψη της Προεδρίας του East Mediterranean Gas Forum τον Ιανουάριο του 2022. «Στόχος μας», είπε, «είναι η περαιτέρω ενίσχυση της περιφερειακής συνεργασίας στον τομέα του φυσικού αερίου, αλλά στην πράσινη ενεργειακής μετάβαση, και η ενδυνάμωση του ρόλου της χώρας μας στην περιοχή της Μεσογείου».
Μετακίνηση εγκαταστάσεων πετρελαιοειδών
Εντός του 2021 και μετά από δεκαετίες προσπαθειών, μετακινήθηκε το μεγαλύτερο μέρος των εγκαταστάσεων των εταιρειών υγρών καυσίμων, υγραερίου και ασφάλτου από το παραλιακό μέτωπο Λάρνακας. Σύμφωνα με την Υπουργό, αρχές του 2022 θα ολοκληρωθεί η αποξήλωση όλων των δεξαμενών υγρών καυσίμων και εντός 2022 του υγραερίου. Το έργο, υπογράμμισε, θα συμβάλει αποφασιστικά στην περιβαλλοντική και οικονομική αναβάθμιση της περιοχής, προς όφελος της τοπικής κοινωνίας.
Αντισταθμιστικά μέτρα στις ανατιμήσεις ρεύματος
Η στήριξη των νοικοκυριών από τις ανατιμήσεις του ηλεκτρικού ρεύματος, ένα παγκόσμιο φαινόμενο το οποίο επιβαρύνει ιδιαίτερα τους ευάλωτους συμπολίτες μας, ήταν ένα σημαντικό στοίχημα με το οποίο βρέθηκε αντιμέτωπο το ΥΕΕΒ το 2021. «Με κοινωνική ευαισθησία και αξιοποιώντας όλα τα μέσα που είχαμε στη διάθεσή μας, παρέχουμε ουσιώδη μέτρα στήριξης στην κοινωνία. Σε συνεργασία με την ΑΗΚ και τη ΡΑΕΚ, προχωρήσαμε σε μείωση κατά 10% περίπου στα τιμολόγια όλων των καταναλωτών, μέτρο το οποίο θα ισχύσει τις διμηνίες Νοεμβρίου – Δεκεμβρίου 2021 και Ιανουαρίου – Φεβρουαρίου 2022. Επιπλέον, σε συνεννόηση με τον Υπουργό Οικονομικών εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο μείωση του συντελεστή ΦΠΑ στην κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος στα ευάλωτα νοικοκυριά, από 19% σε 5%, για διάστημα 6 μηνών. Η Κύπρος είναι από τις λίγες χώρες στην ΕΕ που έλαβε τέτοιου είδους οριζόντια μέτρα για όλους τους καταναλωτές», ανέφερε η Υπουργός, κάνοντας ιδιαίτερη μνεία στο σχέδιο χορηγιών για αντικατάσταση ενεργοβόρων οικιακών συσκευών με νέα αποδοτικά προϊόντα υψηλής ενεργειακής κλάσης, το οποίο θα προκηρυχτεί σύντομα και θα απευθύνεται σε ευάλωτους καταναλωτές. Μία σημαντική μεταρρύθμιση, είπε, είναι η προωθούμενη διαφοροποίηση του σχεδίου χορηγιών για εγκατάσταση φωτοβολταϊκού συστήματος, με συμπερίληψη κατηγορίας virtual (εικονικού) net-metering.
Εκτός από το σχέδιο του Ταμείου ΑΠΕ και ΕΞΕ, ύψους €7 εκατ., που θα συμπεριλάβει και το virtual net-metering και θα έχει αναδρομική ισχύ, εντός του 2022 θα προκηρυχθούν άλλα δύο σχέδια χορηγιών για την ενεργειακή αναβάθμιση νοικοκυριών και επιχειρήσεων, συνολικού ύψους €80 εκατ., ενώ ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη η αξιολόγηση του αντίστοιχου σχεδίου χορηγιών για νοικοκυριά, ύψους €35 εκατ., που είχε προκηρυχθεί το 2021.
Προγραμματίζεται, επίσης, εντός 2022, κατόπιν έγκρισης από την ΕΕ, η προκήρυξη τριών σχεδίων χορηγιών για νέα εμπορικά συστήματα ΑΠΕ, σε συνδυασμό με μεγάλης εμβέλειας συστήματα αποθήκευσης ενέργειας, που μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση της τιμής ηλεκτρισμού.
Καταλήγοντας, η κα Πηλείδου τόνισε ότι «το 2021 ήταν ένας χρόνος ανασύνταξης δυνάμεων και επανεκκίνησης. Το 2022 συνεχίζουμε στην πορεία που χαράξαμε φέτος, με παροχή κινήτρων σε επιχειρήσεις, νοικοκυριά και στον δημόσιο τομέα, που θα συνδυάζουν την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και της ανάπτυξης, με την προώθηση της μετάβασης στην πράσινη οικονομία».
