Τα επόμενα χρόνια, ο Σκορπιός αναμένεται να αποτελέσει πόλο έλξης της παγκόσμιας elite, με βάση τα μεγαλόπνοα σχέδια του Dmitry Rybolovlev. Το finupnews.gr αναδημοσιεύει από το aromaleukadas.gr τέσσερα σημαντικά κείμενα της Πηνελόπης Κοψιδάς για την ιστορία του θρυλικού νησιού που αποτέλεσε καταφύγιο του Αριστοτέλη Ωνάση.
Σκορπιός, ένα νησί θρύλος. Η ιστορία του χάνεται στα βάθη των αιώνων. Από τους Βενετσιάνους άρχοντες, περνά στα χέρια Λευκαδίων οινεμπόρων, για τα μάτια της όμορφης Μαρίας. Ο τελευταίος απόγονος τους, το πουλά στην περίοδο της Κατοχής σε Ιταλούς, το επανακτά και το υποθηκεύει για καλλιεργητικά δάνεια στην Αγροτική Τράπεζα. Μια οικογένεια από το Δρυμώνα Λευκάδας αγοράζει τον Σκορπιό το 1953 για να τον καλλιεργήσει. Δέκα χρόνια αργότερα ο Έλληνας κροίσος Αριστοτέλης Ωνάσης γίνεται κύριος του νησιού και το απογειώνει, για να ερημώσει αργότερα, επισκιασμένο από την «κατάρα» των Ωνάση. Το 2013 η εγγονή του Αθηνά πουλά το νησί στο Ρώσο μεγιστάνα, «βασιλιά της ποτάσας», Ντμίτρι Ριμπολόβλεφ και ξεκινά μια νέα εποχή…
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ
Σκορπιός! Το νησί που στη συνείδηση όλων μας έχει συνδυαστεί με τον πλούτο, τη χλιδή, το μύθο…. Κι όμως δεν είναι μακρινές οι εποχές, που οι βιοπαλαιστές ξωμάχοι λευκαδίτες, πληρώνοντας το ανάλογο τίμημα στους βενετσιάνους άρχοντες, προσπάθησαν, κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες, να το ημερέψουν, να το καλλιεργήσουν για να αποδώσει καρπούς. Και με το μερίδιο που τους άφηνε ο άρχοντας να ζήσουν τις φαμελιές τους. Και ήρθε και η εποχή που οι κάθε λογής ξένοι άρχοντες αποχώρησαν από τη γη των Επτανήσων. Πούλησαν τις περιουσίες που τους παραχωρήθηκαν εκεί και ξαναγύρισαν στους τόπους τους. Έτσι κι ο Σκορπιός, μετά την Ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα, από τους κόμηδες Settini περνά στα χέρια των λευκαδίων μεγαλεμπόρων Μαυροειδή.
«Οικογένεια Μαυροειδή, εκ Πάργας καταγομένη και εγκατασταθείσα εν Λευκάδι, ησχολήθη με το εμπόριον των οίνων και ειδών ξυλείας. Ηυδοκίμησε και απέκτησεν πλούτον και κτήματα και την πλουτοφόρον Νήσον Σκορπιό».
Υπάρχουν καταγεγραμμένα τέσσερα ονόματα με επώνυμο Μαυροειδή (Σπυρίδων 1844, Θωμάς 1847, Γεράσιμος 1850 και Νικόλαος 1854), όλοι γεννημένοι στη Λευκάδα με όνομα πατρός Θεοδόσιος. Με το εμπόριο όμως φαίνεται ότι για κάποιο λόγο ασχολήθηκαν οι τρεις από αυτούς, ο Σπυρίδων, ο Γεράσιμος και ο Νικόλαος Μαυροειδής. Ήταν εξαγωγείς κρασιών στη Γαλλία, την εποχή που η Λευκάδα παρήγαγε ένα δυνατό κόκκινο κρασί, το οποίο οι γάλλοι οινοπαραγωγοί αγόραζαν για να χρωματίζουν τα κρασιά τους. Με την κρίση των τιμών του κρασιού στις αρχές του 20ου αιώνα και την εξέγερση των χωρικών που αδυνατούσαν να πουλήσουν το προϊόν τους σε τιμές που θα τους επέτρεπαν να επιβιώσουν, το εμπορικό των αδερφών Μαυροειδή βρέθηκε στο στόχαστρο των εξεγερμένων.
«…. Η εισβολή εματαιώθη, πλην ολίγων θερμοαίμων, οι οποίοι δια των αλυκών, εισήλθον εις την πόλιν και ελιθοβόλησαν τα γραφεία των οινεμπόρων αδερφών Μαυροειδή και ερταυματίσθη εις εξ αυτών θανασίμως παρά των φρουρούντων τα γραφεία πολιτών».
Εκτός των άνω επιχειρήσεων, οι αδερφοί Μαυροειδή υπήρξαν ιδιοκτήτες του κτιρίου του ξενοδοχείου «Αβέρωφ», κτίσμα το οποίο υπάρχει και στις μέρες μας στην πόλη της Λευκάδας.
Η αρχοντοπούλα Μαρία Μουστοξύδη «ρήγισσα» του Σκορπιού
Ο μεγαλύτερος από τα αδέρφια, Σπυρίδων Μαυροειδής, παντρεύτηκε την Μαρία Μουστοξύδη, η οποία ήταν γόνος αρχοντικής οικογένειας, εγγονή του Κερκυραίου λόγιου και πολιτικού Ανδρέα Μουστοξύδη. Η μητέρα της, Ουρανία Δε Τζώρζη (οι Δε Τζώρζη ήταν «Ενετικής καταγωγής, ευπατρίδαι και εύποροι»), ήταν ανιψιά του ποιητή Αριστοτέλη Βαλαωρίτη, κόρη της αδερφής του Αικατερίνης. Ωστόσο η Μαρία και η μικρότερη αδερφή της Ελένη, έμειναν σύντομα ορφανές και από τους δύο γονείς και την ανατροφή τους ανέλαβε ο Σπυρίδων Βαλαωρίτης στη Λευκάδα.
«Η ωραιότατη και δυναμική Μαρία έκαμε «συμβατικό» γάμο. Παντρεύτηκε τον πολύ μεγαλύτερό της, αλλά και ευκατάστατο λευκαδίτη επιχειρηματία Σπύρο Μαυροειδή, που μαζί με τα ανύμφευτα, «γεροντοπαλίκαρα» αδέρφια του την κάμανε ρήγισσα της φαμίλιας τους και του ονειρεμένου Σκορπιού, που για χάρη της μάλιστα αγοράσανε. Από το γάμο γεννήθηκαν τρία παιδιά. Ο αδικοχαμένος Αντρέας, ο σπουδαίος αισθητικός sui generis Θεοδόσης και η Ουρανία.
Για χρόνια θυμούνταν και διηγούνταν οι παλιότεροι τη λαμπρότητα που έπαιρνε ο παραδεισένιος Σκορπιός κάθε χρόνο, «της Παναγίας» (15 Αυγούστου), για να γιορτάσει η Μαρία, η αφέντρα του Νησιού. Πλήθος οι καλεσμένοι, ορχήστρες, χοροστασό, πλούσιο φαγοπότι, άπλετη φωτοχυσία. Μέχρι και πυροτεχνήματα.
Η αλήθεια είναι πως όλα αυτά τα κανάκια της άξιζαν. Είχε τον αέρα της μοιραίας γυναίκας, παρ΄ όλο που η αναμφισβήτητη καλλονή της υπολειπότανε εκείνης της δύσμοιρης μητέρας της. Σχετικά ο Γ. Σουρής είχε γράψει: «Ωραία κόρη, ωραιοτέρας μητρός».
Το περιοδικό «ΕΛΛΑΣ» που εκδίδονταν στις αρχές του 20ου αιώνα, είχε αναδείξει την Μαρία ως την πιο όμορφη γυναίκα της Λευκάδας.
Ο Σκορπιός στις αρχές του 20ου αιώνα
Όταν οι αδερφοί Μαυροειδή αγόρασαν το Σκορπιό από την οικογένεια Σεττίνι, το 1892, προχώρησαν σε έργα μέσα στο νησί, ξοδεύοντας πολλά χρήματα. Χάραξαν νέους δρόμους, φύτεψαν αμπελώνες και οπωροφόρα δένδρα, έχτισαν ένα ωραίο αρχοντικό. Επίσης, σπίτια εργατών, αποθήκη και μια μικρή εκκλησία, την Παναγία, που τώρα εκεί υπάρχουν οι τάφοι της οικογένειας Ωνάση.
Ο Θεοδόσιος Μ. Μουστοξύδης κληρονόμος του Σκορπιού
Αφού πέθαναν τα δύο αδέρφια, οινέμποροι Μαυροειδή, χωρίς κληρονόμους, ο Σκορπιός περιήλθε στους απογόνους του τρίτου αδερφού, Σπυρίδωνα. Το 1937 όμως, πεθαίνει ο γιος του Ανδρέας και το Φεβρουάριο του 1946 πεθαίνει και η κόρη του Ουρανία, χωρίς να αφήσουν ούτε αυτοί κληρονόμους. Τον επόμενο μήνα Μάρτιο, πεθαίνει και η μητέρα τους Μαρία. Έτσι ο δεύτερος γιος, Θεοδόσης Μουστοξύδης, γίνεται ο μοναδικός κάτοχος του νησιού και εκείνος που θα επηρεάσει την παραπέρα πορεία του.
Ο Θεοδόσης Μ. Μουστοξύδης, προτίμησε να υιοθετήσει το αρχοντικής προέλευσης Κερκυραίικο επώνυμο της μητέρας του (αντί Μαυροειδής, που ήταν το πατρικό του επώνυμο). Ήταν άνθρωπος του πνεύματος, με λαμπρές σπουδές στη Γενεύη και στο Παρίσι, συγγραφέας σημαντικών έργων που εκδόθηκαν κυρίως στα Γαλλικά, και έμεινε γνωστός ως αισθητικός υψηλού κύρους και ένας από τους θεμελιωτές της αισθητικής, ως αντικειμενικής επιστήμης.
Ήταν όμως και πνεύμα ανήσυχο, με πάθη και αδυναμίες. Ζήλευε παθολογικά τον πρωτότοκο αδερφό του Ανδρέα και μισούσε την μητέρα του επειδή τον αγαπούσε. Επίσης το πάθος της χαρτοπαιξίας που τον είχε κυριεύσει, τον οδήγησε σε διάφορες χειρωνακτικές εργασίες για να επιβιώσει, μεταξύ αυτών και οδηγός ταξί στο Παρίσι.
Ο Σκορπιός ιδιοκτησία ελληνοϊταλικής εμπορικής εταιρείας
Το 1938, ένα χρόνο μετά το θάνατο του αδερφού του Ανδρέα, ο Θεοδόσης Μουστοξύδης έρχεται στην Ελλάδα και εγκαθίσταται στο Σκορπιό, μαζί με την γαλλίδα δεύτερη σύζυγό του, Nancy, με την οποία απέκτησε δύο γιούς. Όμως, η ζωή στο Σκορπιό δεν του ταιριάζει και στην περίοδο της Κατοχής, με το συμβόλαιο αρ. 12591 της 3ης Νοεμβρίου του 1941, συνυπογράφοντας η μητέρα του και η αδερφή του Ουρανία, πουλάει το νησί σε μια ελληνοϊταλική εταιρεία εμπορίου με την επωνυμία (Societa Amonica comercciale Italo-Greca), που είχε έδρα την Ρώμη και πρόεδρο τον Κόμη Γκουίντο Ιωάννη Βιολλάντι Καμπάλτο, αντί δεκαπέντε εκατομμυρίων κατοχικών δραχμών. O Θ. Μουστοξύδης «με τα χρήματα αυτά καλοπερνάει στην Αθήνα την εποχή που οι Έλληνες λιμοκτονούσαν».
Το 1943 η οικογένεια, κάνοντας χρήση του Αναγκ. Νόμου 2636/ 1940 «Περί δικαιοπραξιών εχθρών και μεσεγγυήσεως εχθρικών περιουσιών» καταφεύγει σε αγωγή εναντίον της εταιρείας και «συνεπεία αυτής [της αγωγής] το συμβόλαιον [πώλησης] εκηρύχθη απολύτως άκυρον.
Ο Σκορπιός υποθηκεύεται στην Αγροτική Τράπεζα
Από εκεί και ύστερα, ο Θεοδόσης Μουστοξύδης προβαίνει στη σύναψη μιας σειράς καλλιεργητικών δανείων από την Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδος (Υποκ/μα Λευκάδος), βάζοντας υποθήκη την νησίδα Σκορπιός. Το έτος 1953, τα χρέη του ανέρχονται, σε 17.459.000 κατοχικές δραχμές. Η οικονομική πίεση, λόγω της κακοδιαχείρισης, είναι δυσβάσταχτη και αυτή τον οδηγεί τον Φεβρουάριο του 1953, (η μητέρα του και η αδερφή του Ουρανία έχουν ήδη πεθάνει), να βγάλει στην ουσία το Σκορπιό στο σφυρί. Ορίζοντας ως υπεύθυνο δικηγόρο τον κ. Τάκη Μαμαλούκα, χωρίζει το νησί σε 14 τμήματα και δημοσιεύει σε εφημερίδες της Λευκάδας πωλητήριο με το οποίο χαρίζει στην ουσία το Σκορπιό «αντί πινακίου φακής», σε όποιον ενδιαφερόμενο.
Εκποίηση του Σκορπιού με ευκολίες πληρωμής!
Στην εφημερίδα «ΛΕΥΚΑΣ» στις 10,20,28 Φεβρουαρίου 1953, υπάρχει αναγγελία πωλητηρίου του Σκορπιού και μάλιστα με ευκολίες πληρωμής! Διαφημίζεται δε ως λαδότοπος!
Ο «Τρούμαν» αγοράζει τον Σκορπιό
Ωστόσο, λίγους μήνες αργότερα, στις 15 Οκτώβρη του 1953, στο συμβολαιογραφείο του Άρη Ιωάν. Σκληρού, στην πόλη της Λευκάδας, υπογράφεται το υπ΄αριθ. 3911 συμβόλαιο, με το οποίο ο Σκορπιός, μαζί με την νησίδα Καστρί και οτιδήποτε υπάρχει πάνω σε αυτόν, μεταβιβάζεται από τον Θεοδόση Μουστοξύδη στην οικογένεια Φίλιππα, προερχόμενη από το χωριό Δρυμώνας Λευκάδος, αντί του ποσού των 740 εκατομμυρίων κατοχικών δραχμών. Σύμφωνα με προφορικές μαρτυρίες το τίμημα κατέβαλε ο Ελληνοαμερικανός συγγενής τους Γεώργιος Ε. Φίλιππας, ο επονομαζόμενος «Τρούμαν».
ΤΕΛOΣ Β΄ ΜΕΡΟΥΣ
*Στο τρίτο μέρος θα δούμε ποιος ήταν ο «Τρούμαν», τη σχέση του με τον Ωνάση και πως το νησί πέρασε στα χέρια του Έλληνα εφοπλιστή, ο οποίος έβαλε αμετάκλητα τη σφραγίδα του και άλλαξε το στίγμα του νησιού στον παγκόσμιο χάρτη.
Διαβάστε το Α΄ΜΕΡΟΣ εδώ
