“Ο αγώνας της ανθρωπότητας για να προληφθεί η κλιματική καταστροφή εξακολουθεί να βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή, και μάλιστα σε συνθήκες που επιδεινώθηκαν το τελευταίο δωδεκάμηνο” αναφέρει στην Έκθεσή του για την Ελληνική Οικονομία ο Διοικτητής της Τραπέζης της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάτας εστιάζοντας σε 6 σημεία.
Όπως ααφέρει οι κίνδυνοι για δράση εκπηγάζουν από τα εξής:
Πρώτον, συνεχίζονται οι επιπτώσεις των πολέμων στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή στην προσφορά και στις τιμές ενέργειας, αλλά και στην ελεύθερη διακίνηση πρώτων υλών και εμπορευμάτων.
Δεύτερον, ο προστατευτισμός, που δυσχεραίνει το διεθνές εμπόριο κρίσιμων πρώτων υλών ή προϊόντων απαραίτητων για την πράσινη μετάβαση, π.χ. ηλεκτρικών αυτοκινήτων, εντάθηκε αισθητά με τις εξαγγελίες του νεοεκλεγέντος προέδρου των ΗΠΑ και τις αποφάσεις του περί δασμών μετά την ανάληψη των καθηκόντων του στις 20.1.2025.
Τρίτον, ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ αποφάσισε στις 20.1.2025 την άμεση αποχώρηση των ΗΠΑ από τη Συμφωνία των Παρισίων και από κάθε συμφωνία που είχε συναφθεί βάσει της Σύμβασης-Πλαισίου του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (UNFCCC), όπως και από κάθε χρηματοδοτική δέσμευση βάσει της ίδιας Σύμβασης, καθώς και την άμεση κατάργηση του Διεθνούς Προγράμματος των ΗΠΑ για Χρηματοδότηση σχετική με τη Κλιματική Αλλαγή.
Τέταρτον, στις χώρες της ΕΕ είναι μεν πολύ θετικό ότι ολοκληρώθηκε στα μέσα του 2024 η υιοθέτηση και η έναρξη εφαρμογής τριών σημαντικών νομοθετημάτων που εκκρεμούσαν, αλλά η προσπάθεια υλοποίησης της συνολικής δέσμης μέτρων που είχαν ήδη αποφασιστεί για την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας μεσοπρόθεσμα εξακολουθεί να γίνεται σε συνθήκες όπου τα κράτη-μέλη αντιμετωπίζουν περιοριστικούς δημοσιονομικούς κανόνες και δημοσιονομική στενότητα, με αποτέλεσμα να είναι δυσχερής η χρηματοδότηση μέτρων για ανακούφιση των θιγομένων από τα κλιματικά μέτρα, δυσχέρεια που αντισταθμίζεται σε αξιόλογο βαθμό χάρη στην έμφαση που αποδίδει ο Μηχανισμός Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF) στην πράσινη μετάβαση.
Πιο πρόσφατα, στις 26.2.2025 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέλαβε σημαντικές πρωτοβουλίες, προτείνοντας: (α) τη Συμφωνία για Καθαρή Βιομηχανία, με στόχο το συνδυασμό της ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας με την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας, 5 και (β) δέσμη μέτρων για την απλούστευση των κανόνων της ΕΕ και τη μείωση του διοικητικού βάρους, την τόνωση της ανταγωνιστικότητας και την απελευθέρωση πρόσθετου επενδυτικού δυναμικού. 6
Πέμπτον, η άνοδος της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη συνεχίζεται. Σύμφωνα με το αρμόδιο παρατηρητήριο της ΕΕ (Copernicus Climate Change Service), το 2024 ήταν το θερμότερο έτος που έχει καταγραφεί και το πρώτο κατά το οποίο η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη ξεπέρασε τον 1,5°C σε σύγκριση τα προβιομηχανικά επίπεδα (αύξηση κατά 1,60°C). 7 Επίσης, ο Ιανουάριος του 2025 ήταν ο θερμότερος στα χρονικά, με τη μείωση της έκτασης του πάγου στην Αρκτική και τη θερμοκρασία των ωκεανών να καταγράφουν μέγιστο. Οι εξελίξεις αυτές συνδυάστηκαν με την εξάπλωση και ένταση των ακραίων καιρικών φαινομένων που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή και οδηγούν, ανά την υφήλιο, 9 σε απώλειες ανθρώπινων ζωών, σε καταστροφή υποδομών και σε βαριές επιπτώσεις στην οικονομία, το περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα, επιπλέον επιβαρύνοντας τους κρατικούς προϋπολογισμούς και τον ασφαλιστικό τομέα.
Έκτον, η κοινή γνώμη δυσφορεί, σε αυξανόμενο βαθμό, με τις πολιτικές για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, καθώς ανησυχεί για το ποιος θα φέρει το βάρος της πράσινης μετάβασης, με αποτέλεσμα να ενισχύονται σε ορισμένες χώρες οι ακραίες πολιτικές δυνάμεις που αρνούνται την ύπαρξη του φαινομένου.
Δράση
Με βάση όλα αυτά ο Διοικητής της ΤτΕ αναφέρει ότι θα πρέπει να ενταθεί η όλη προσπάθεια για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Όπως αναφέρει στην Έκθεση, παρά το ότι η 29η Διάσκεψη των Μερών της σύμβασης του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή (COP29), που πραγματοποιήθηκε στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν στις 11-24.12.2024, έγινε σε δυσμενή συγκυρία, λόγω της επιδείνωσης των συνθηκών, ελήφθησαν σημαντικές αποφάσεις ύστερα από σκληρή διαπραγμάτευση.
(α) Η Διάσκεψη κάλεσε όλες τις πλευρές να συνεργαστούν προκειμένου έως το 2035 η χρηματοδότηση προς τις αναπτυσσόμενες χώρες, από δημόσιες και ιδιωτικές πηγές, να φθάσει το 1,3 τρισεκ. δολ. ΗΠΑ ετησίως και ταυτόχρονα όρισε το Νέο Συλλογικό Ποσοτικό Στόχο Κλιματικής Χρηματοδότησης προς τις ίδιες χώρες σε τουλάχιστον 300 δισεκ. δολάρια ετησίως από τώρα έως το 2035.
(β) Αποφασίστηκε η εκκρεμούσα υλοποίηση του άρθρου 6 της Συμφωνίας των Παρισίων για μια διεθνή αγορά δικαιωμάτων εκπομπών άνθρακα υπό την εποπτεία του ΟΗΕ και την εμπορία των δικαιωμάτων αυτών μεταξύ κρατών.
(γ) Ύστερα από έντονες πιέσεις των πετρελαιοπαραγωγών χωρών, δεν επαναλήφθηκε ρητά η γενική κατεύθυνση της απομάκρυνσης από τα ορυκτά καύσιμα που είχε υιοθετηθεί στην COP28, ούτε όμως ανατράπηκε.
Λίγο πριν αρχίσει η COP29, το Πρόγραμμα Περιβάλλοντος του ΟΗΕ (UNEP) δημοσίευσε στις 7.11.2024 την έκθεση Adaptation Gap Report 2024: Come hell and high water, στην οποία τονίζεται ότι όλες οι χώρες πρέπει να αυξήσουν δραστικά τη χρηματοδότηση της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, προκειμένου να αποφευχθεί η άνοδος της παγκόσμιας θερμοκρασίας σε καταστροφικά επίπεδα.
Επίσης στις 12.11.2024 η πρόεδρος της ΕΚΤ Christine Lagarde τόνισε ότι ο εφησυχασμός όσον αφορά την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και τη διαφύλαξη της βιοποικιλότητας θέτει σε κίνδυνο την οικονομική μας επιβίωση αναφέρει η Έκθεση της ΤτΕ΅.
