Στις 5 Ιουνίου 2024, φορείς σε όλο τον κόσμο θα τιμήσουν την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, μια ετήσια εκδήλωση αφιερωμένη στην ευαισθητοποίηση και την προώθηση δράσεων για την προστασία του περιβάλλοντος. Το φετινό μήνυμα «Η γενιά μας θα αποκαταστήσει τη Γη», επιδιώκει να ενισχύσει τις προσπάθειες για μία πιο συνειδητή γενιά σε σχέση με το περιβάλλον και την ανάγκη λήψης μέτρων για τον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, τόσο στο περιβάλλον όσο και στην υγεία.
Σύμφωνα με ανακοίνωση, η Ομάδα Εργασίας για τη Διακοπή του Καπνίσματος, την Προαγωγή της Υγείας και την Κλιματική Αλλαγή της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας (ΕΠΕ) σημειώνει ότι η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος είναι μια υπενθύμιση ότι όλοι μπορούμε να συμβάλουμε στην αποκατάσταση του πλανήτη μας. Αναλαμβάνοντας συλλογική δράση, μπορούμε να αποκαταστήσουμε τη ζημιά και να οικοδομήσουμε ένα βιώσιμο και υγιές μέλλον.
Ο πλανήτης μας αντιμετωπίζει πολλές περιβαλλοντικές προκλήσεις, όπως η κλιματική αλλαγή, η αποψίλωση των δασών, η ρύπανση και η απώλεια της βιοποικιλότητας. Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, οι ανθρώπινες δραστηριότητες έχουν αλλοιώσει περίπου το 75% της χερσαίας επιφάνειας της Γης, οδηγώντας σε άνευ προηγουμένου περιβαλλοντική υποβάθμιση.
Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής γίνονται όλο και πιο εμφανείς, με πιο συχνά και έντονα καιρικά φαινόμενα, την άνοδο της στάθμης της θάλασσας και τις μεταβαλλόμενες καιρικές συνθήκες που επηρεάζουν εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Η απώλεια της βιοποικιλότητας αποτελεί επίσης σημαντική απειλή, καθώς υπονομεύει την ανθεκτικότητα των οικοσυστημάτων και επηρεάζει την υγεία μας.
O Πρόεδρος της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας Στέλιος Λουκίδης, Καθηγητής Πνευμονολογίας ΕΚΠΑ, επισημαίνει: «Η κλιματική αλλαγή αποτελεί ένα μέρος πλέον της καθημερινότητάς μας. Οι αλλαγές στο περιβάλλον έχουν μια σημαντική επίδραση στα αναπνευστικά νοσήματα. Η επίδραση αυτή φαίνεται όμως να αφορά σε μεγάλο ποσοστό ανθρώπους με χαμηλό κοινωνικο-οικονομικό status. Η αύξηση της θερμοκρασίας, οι φωτιές και οι πλημμύρες επηρεάζουν σημαντικά την καθημερινότητα των ασθενών με βρογχικό άσθμα και ΧΑΠ, αυξάνοντας τη χρήση των δομών υγείας. Παράλληλα, η έκθεση των παιδιών με τις κατάλληλες υποκείμενες παραμέτρους οδηγεί πολλές φορές στην ανάπτυξη νοσημάτων όπως το βρογχικό άσθμα. Αναρωτιέται κανείς λοιπόν: ποια θα ήταν τα μέτρα που θα έπρεπε να ληφθούν; Ας σταθούμε σε ένα από αυτά, που είναι η πρόσβαση σε δομές υγείας, ανθρώπων με κοινωνική ανισότητα».
Προστασία του περιβάλλοντος: Ζωτική προτεραιότητα για την υγεία
Η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος (5 Ιουνίου), σε συνεργασία με την Περιφέρεια Θεσσαλίας, πραγματοποίησε κοινή ενημερωτική εκδήλωση ανοικτή για το κοινό, το Σάββατο 1η Ιουνίου 2024, στην Καρδίτσα. Στόχος της δράσης ήταν αφενός η ευαισθητοποίηση του κοινού αλλά και της Πολιτείας σχετικά με την ανάγκη πρόληψης και αντιμετώπισης των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στην υγεία των κατοίκων της Περιφέρειας Θεσσαλίας, μιας περιοχής της χώρας μας που δοκιμάστηκε πρόσφατα.
Συνοψίζοντας τα μηνύματα της δράσης η Παρασκευή Κατσαούνου, Μέλος Δ.Σ. της ΕΠΕ, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Πνευμονολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, στη Μονάδα Πνευμονολογίας και Αναπνευστικής Ανεπάρκειας, Α΄ ΚΕΘ του ΓΝΑ «Ο Ευαγγελισμός», σημειώνει ότι: «Η κλιματική κρίση θέτει νέες προτεραιότητες στη ζωή μας και είναι πια απόλυτη ανάγκη να συνειδητοποιήσουμε όλοι και ο καθένας μας προσωπικά την ατομική μας ευθύνη απέναντι στα ζητήματα του περιβάλλοντος και της Δημόσιας Υγείας. Ο περιβαλλοντικός σχεδιασμός είναι απαραίτητος για να μειωθούν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις των ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Ωστόσο, είναι σημαντικό αφενός να υπάρχει εκπαίδευση των επιστημόνων και των πολιτών επ’ αυτού και αφετέρου η Πολιτεία να εφαρμόζει τις αρχές του. Η κλιματική αλλαγή αφορά άμεσα τους Πνευμονολόγους, καθώς η ατμοσφαιρική ρύπανση έχει σημαντικές επιπτώσεις σε νοσήματα όπως η ΧΑΠ, ο καρκίνος του πνεύμονα και οι λοιμώξεις του αναπνευστικού».
Ο Νικόλαος Αθανασίου, Πνευμονολόγος, Συντονιστής της Ομάδας Εργασίας για τη Διακοπή του Καπνίσματος, την Προαγωγή της Υγείας και την Κλιματική Αλλαγή της ΕΠΕ, παραθέτει στοιχεία που δημοσιοποίησε το European Environment Agency (24/11/2023) για τη θνησιμότητα στην Ελλάδα το 2021:
● 9.990 θάνατοι οφείλονταν σε έκθεση σε συγκεντρώσεις PM2,5 πάνω από το κατευθυντήριο επίπεδο του WHO των 5μg/m3 (μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο αέρα)
● 2.110 θάνατοι οφείλονταν σε έκθεση σε συγκεντρώσεις NO2 πάνω από το κατευθυντήριο επίπεδο του WHO των 10μg/m3 (μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο αέρα)
● 1.120 θάνατοι οφείλονταν σε βραχυπρόθεσμη έκθεση σε συγκεντρώσεις Ο3 πάνω από 70μg/m3 (μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο αέρα)
Στην ίδια έκθεση καταγράφεται σημαντική επιβάρυνση από τους ατμοσφαιρικούς ρύπους στη νοσηρότητα των ασθενών με χρόνια νοσήματα, καθώς και στο κόστος υγειονομικής περίθαλψης. Ο κ. Αθανασίου επισημαίνει: «αναμένουμε σημαντική επιδείνωση σε μελλοντικές εκθέσεις λόγω της περιβαλλοντικής καταστροφής και των πυρκαγιών που έχουν συμβεί τα τελευταία έτη στη χώρα μας».
Ως Ομάδα Εργασίας της ΕΠΕ υποστηρίζουμε την ανάληψη περισσότερων μέτρων στη χώρα μας προκειμένου να βελτιωθεί η ποιότητα του αέρα. Η αναθεώρηση της Ευρωπαϊκής Οδηγίας με βάση τις επικαιροποιημένες Οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ, 2021) για την ατμοσφαιρική ρύπανση θα είναι ένα σημαντικό βήμα για την προστασία της Δημόσιας Υγείας, τη βελτίωση της ποιότητας του αέρα που αναπνέουμε. Ο καθαρός αέρας είναι δικαίωμα όλων.
Η Ζαφειρία Μπαρμπαρέσσου, Πνευμονολόγος, Συντονίστρια της Ομάδας Εργασίας για τη Διακοπή του Καπνίσματος, την Προαγωγή της Υγείας και την Κλιματική Αλλαγή της ΕΠΕ, επισημαίνει ότι οφείλουμε να δούμε το αποτύπωμα που έχει στο περιβάλλον η παραγωγή και η κατανάλωση καπνού. H παραγωγή καπνού είναι μια παγκόσμια βιομηχανία, που περιλαμβάνει εκτεταμένες διαδικασίες καλλιέργειας, παραγωγής και διανομής. Η καλλιέργεια του καπνού και η παραγωγή των τσιγάρων έχει μεγάλες απαιτήσεις σε πόρους, όπως γη, νερό και μεγάλο οικονομικό αποτύπωμα. Και όλα αυτά για ένα προϊόν που σκοτώνει τους μισούς από τους χρήστες του και που δεν είναι απαραίτητο για την επιβίωσή μας. Τα οικοσυστήματα διαταράσσονται λόγω της αποψίλωσης των δασών, της υποβάθμισης του εδάφους, της μόλυνση του αέρα και του νερού. Σημαντικό ζήτημα είναι, επίσης, η έλλειψη προγραμμάτων διαχείρισης των απορριμμάτων των καπνικών προϊόντων. Ειδικότερα, τα αποτσίγαρα των παραδοσιακών τσιγάρων είναι το πιο συχνό σκουπίδι παγκοσμίως. Τα φίλτρα των τσιγάρων όμως δεν έχουν καμία προστατευτική επίδραση στην υγεία των καπνιστών. Βρίσκονται εκεί για να βελτιώσουν την εμπειρία του καπνίσματος και για να κάνουν πιο πιθανό ένας νέος να τα χρησιμοποιήσει ανοίγοντας ένα πακέτο τσιγάρα. Επιπλέον η απόρριψη των ηλεκτρονικών και θερμαινόμενων καπνικών προϊόντων ενέχει κινδύνους για τη μόλυνση του περιβάλλοντος και την πρόκληση πυρκαγιών. Οι μπαταρίες λιθίου από τα ηλεκτρονικά τσιγάρα έχουν καταγραφεί ως μία συχνή αιτία πυρκαγιών στην Καλιφόρνια, όπου 2/3 των νέων χρηστών τα απορρίπτουν σε κοινούς οικιακούς κάδους. Για να μετριαστεί η επίδραση της αλυσίδας παραγωγής και κατανάλωσης του καπνού είναι απαραίτητο να εφαρμοστούν στρατηγικές ρύθμισης των προϊόντων του καπνού και της καπνοβιομηχανίας. «Χρειαζόμαστε εκπαίδευση και περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση του κοινού, όπως και οργανωμένα προγράμματα περισυλλογής των απορριμμάτων του καπνού και ανακύκλωσης των ηλεκτρονικών τσιγάρων» υπογραμμίζει η κα Μπαρμπαρέσσου, καταλήγοντας: «Η υγεία του πλανήτη μας είναι στα χέρια μας. Κάνοντας μικρές, βιώσιμες αλλαγές στον τρόπο ζωής μας, μπορούμε να συμβάλουμε στην αποκατάσταση της υγείας του πλανήτη μας, προστατεύοντας την υγεία μας και δημιουργώντας έναν καλύτερο κόσμο για τις μελλοντικές γενιές».
