Φανταστείτε κάποια στιγμή στο μέλλον το ανθρώπινο σώμα με τις πρωτεΐνες ή άλλες ουσίες που παράγει, να μπορεί να επιδιορθώνει τις φυσιολογικές φθορές και βλάβες στα γονίδια που προκαλούνται από τη γήρανση, με συνέπεια ασθένειες της τρίτης ηλικίας όπως Πάρκινσον, άνοια και καρκίνος να μπουν στο …χρονοντούλαπο της Ιατρικής.
Επιστημονική Φαντασία; Όχι ακριβώς. Ήδη ερευνητές από το Ιδρύματος Τεχνολογίας Έρευνας (ΙΤΕ) ανακάλυψαν ότι η πρωτεΐνη XAB2, εμπλέκεται τόσο στην επιδιόρθωση των γενετικών βλαβών όσο και στη ζωτικής σημασίας διαδικασία ρύθμιση της γονιδιακής έκφρασης, που επηρεάζει την παραγωγή άλλων πρωτεϊνών, ανάλογα με τις ανάγκες κάθε κυττάρου.
Η σημαντική αυτή μελέτη, δημοσιεύτηκε στο έγκριτο περιοδικό Nature Communications, (https://www.nature.com/articles/s41467-021-23505-1) και μέσα στον Ιούνιο ξεκινάει ήδη το νέο ανταγωνιστικό ερευνητικό πρόγραμμα PANTHER.
Το πρόγραμμα, που θα χρηματοδοτηθεί συνολικά με το ποσό του 1 εκατ. ευρώ για την περίοδο 2021-2024, αφορά στην ανάπτυξη στοχευμένων θεραπευτικών προσεγγίσεων κατά της νόσου του Πάρκινσον και το συντονίζει το Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας (ΙΜΒΒ) του Ιδρύματος Τεχνολογίας Έρευνας (ΙΤΕ).
καθηγητής Γιώργος Γαρίνης, Διευθυντής Ερευνών στο ΙΜΒΒ-ΙΤΕ.
Η έρευνα διεξήχθη από τις Δρ. Εύη Γουλιελμάκη και Δρ. Μαρία Τσεκρέκου. Επικεφαλής είναι ο Πρόεδρος του Τμήματος Βιολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, καθηγητής Γιώργος Γαρίνης, Διευθυντής Ερευνών στο ΙΜΒΒ-ΙΤΕ που μίλησε στο FinUpnews.gr : «Τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής, εμπλέκουν τους μηχανισμούς επιδιόρθωσης βλαβών με τη ρύθμιση της γονιδιακής έκφρασης στον άνθρωπο και αναμένεται να ανοίξουν νέους δρόμους για την πρόληψη ή τη θεραπεία νοσημάτων που σχετίζονται με τη γήρανση και τους μηχανισμούς καρκινογένεσης στον άνθρωπο».
Η έρευνα
Με το πέρασμα του χρόνου, όπως εξηγεί ο καθηγητής, συσσωρεύουμε γενετικές βλάβες που επιταχύνουν τη διαδικασία της γήρανσης, αυξάνοντας την πιθανότητα καρκινογένεσης.
Το DNA εκτίθεται αδιάκοπα σε γενοτοξικούς παράγοντες που προσβάλλουν την εύθραυστη δομή του, παρεμποδίζοντας τη λειτουργία κάθε κυττάρου. Τα κύτταρα αντιμετωπίζουν τις βλάβες του DNA,ενεργοποιώντας επιδιορθωτικούς μηχανισμούς που έχουν την ικανότητα να το επαναφέρουν στην αρχική του μορφή. Ασθενείς με μεταλλάξεις σε γονίδια που εμπλέκονται σε επιδιορθωτικούς μηχανισμούς γερνούν πρόωρα ενώ εκδηλώνουν αυξημένη συχνότητα εμφάνισης καρκινογένεσης.
Οι ερευνητές του ΙΤΕ ανακάλυψαν ότι η πρωτεΐνη XAB2 εμπλέκεται τόσο στην επιδιόρθωση των γενετικών βλαβών όσο και στη ζωτικής σημασίας διαδικασία ρύθμιση της γονιδιακής έκφρασης που επηρεάζει την παραγωγή άλλων πρωτεϊνών, ανάλογα με τις ανάγκες κάθε κυττάρου. Οι μεταλλάξεις μάλιστα στο γονίδιο που ενεργοποιεί την παραγωγή της XAB2 οδηγούν σε θνησιγένεια. Η έρευνα εξηγεί επίσης το γιατί οι μεταλλάξεις των γονιδίων που εμπλέκονται στην επιδιόρθωση των γενετικών βλαβών οδηγούν σε αναπτυξιακές ανωμαλίες στον άνθρωπο.
Το πρόγραμμα
Αναλυτικά το πρόγραμμα ξεκινά τον Ιούνιο του 2021 και θα διαρκέσει για μια περίοδο 3.5 ετών όπως μας είπε ο επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας καθηγητή του τμήματος Βιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης Γιώργος Γαρίνης: «Το πρόγραμμα αφορά στην σύμπραξη τριών διεθνώς αναγνωρισμένων ερευνητικών εργαστηρίων με μακρόχρονη εμπειρία στην μελέτη γενετικά τροποποιημένων ζωικών-μοντέλων νευροεκφυλιστικών νοσημάτων με προηγμένες μεθόδους γενετικής και μοριακής βιολογίας και της SyNoesis Therapeutics, μιας βραβευμένης για την καινοτομία της εταιρείας, με εξειδικευμένο προσωπικό και αποκλειστική και διακεκριμένη δράση στο χώρο της ανάπτυξης φαρμάκων και σύνθετων θεραπευτικών σχημάτων για την αντιμετώπιση της νόσου του Πάρκινσον».
Ο στόχος
Ο κύριος στόχος του προγράμματος “Panther” είναι η ανάπτυξη και διάθεση στοχευόμενων θεραπευτικών προσεγγίσεων κατά της νόσου του Πάρκινσον όπως μας εξηγεί ο Δρ. Γαρίνης.
«Για το σκοπό θα γίνει αρχικά σάρωση υψηλής απόδοσης (high throughput screening) δραστικών ουσιών για την αντιμετώπιση νευροεκφυλιστικών νοσημάτων. Παράλληλα το πρόγραμμα θα προχωρήσει σε προκλινικό έλεγχο της αποτελεσματικότητας συγκεκριμένων δραστικών ουσιών και θεραπευτικών σχημάτων που έχουν αναπτυχθεί εξολοκλήρου από τα συμμετέχοντα ερευνητικά εργαστήρια του ΙΜΒΒ-ΙΤΕ και της SyNoesis Therapeutics σε γενετικά τροποποιημένους μύες-μοντέλα για την ΝΠ.
Η προκλινική δοκιμή στοχευμένων δραστικών ουσιών θα γίνει επίσης σε δι/τρισδιάστατες καλλιέργειες νευρώνων Παρκινσονικών ασθενών.
Σύμφωνα με τον επικεφαλής, οι ερευνητές αναμένουν τα πρώτα αποτελέσματα προς το τέλος του προγράμματος (2024-2025).
Στην έρευνα συμμετείχαν επίσης ο Νίκος Μπατσιώτος, η Mariana Ascensão-Ferreira, η Ελευθερία Λεδάκη, η Δρ. Καλλιόπη Στρατήγη,Δρ. Γεωργία Χατζηνικολάου, ο Δρ. Παντελής Τοπάλης, ο Δρ.Θεόδωρος Κωστέας, η Dr. JanineAltmüller, ο καθηγητής JeroenA. Demmers και o καθηγητής NunoL. Barbosa-Morais.
