Σε μια συγκυρία που οι δρόμοι της ενέργειας μεταβάλλονται ραγδαία, νόρμες και σταθερές δεκαετιών αλλάζουν, ενώ η πανδημία αλλά και η στροφή στις καθαρές μορφές ενέργειας έφεραν στην επιφάνεια το εντελώς στρεβλό μοντέλο πορείας της Ευρώπης, που έχει υποστεί ιστορική αποβιομηχάνιση και πλέον εξαρτάται από την Κίνα, η ανάγκη στήριξης της ελληνικής εξορυκτικής βιομηχανίας, είναι επιτακτικότερη από ποτέ.
Μια βιομηχανία με τεράστια ιστορία, που φτάνει χιλιετίες πίσω, αλλά και μια βιομηχανία άκρως απαραίτητη για σχεδόν το σύνολο των υπολοίπων βιομηχανιών.
Η Ευρώπη, τα τελευταία τριάντα 30 χρόνια έχει «πολεμήσει» τη (βαριά) βιομηχανία και για λόγους περιβαλλοντικούς, με την ήπειρο να βολεύεται για δεκαετίες μέσω φθηνών εισαγωγών από την Κίνα και άλλες περιοχές, όπως χώρες της Αφρικής, ή του τρίτου κόσμου. Πλέον όμως, η ανάγκη για ενεργειακή αυτάρκεια και επάρκεια πρώτων υλών, είναι άκρως επιτακτική.
«Η Ευρώπη δεν είχε πολεμικές συρράξεις στην περιοχή της, είχε άψογη εφοδιαστική αλυσίδα και φθηνούς προμηθευτές από την Ασία. Όλα αυτά τα τελευταία χρόνια ανατράπηκαν. Απαιτείται πλέον νέο παραγωγικό μοντέλο με στόχο τη μείωση της εξάρτησης από τρίτες χώρες όπου η επάρκεια πρώτων υλών είναι απαραίτητη». Αυτά επισήμανε σε πρόσφατη συνέντευξη Τύπου ο νέος πρόεδρος του Συνδέσμου Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων (ΣΜΕ) κ. Κωνσταντίνος Γιαζιτζόγλου, δίνοντας το στίγμα του νέου status quo στην Ευρώπη.
Ο κ. Γιαζιτζόγλου (φωτό) από το 2012 είναι διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας βιομηχανικών ορυκτών ΓΕΩΕΛΛΑΣ ΑΜΜΑΕ, η οποία αξιοποιεί το μεγαλύτερο κοίτασμα Ατταπουλγίτη επί ευρωπαϊκού εδάφους.
Συνεχίζοντας το συλλογισμό του, ο πρόεδρος του ΣΜΕ τόνισε πως «η εξορυκτική δραστηριότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση λειτουργεί με το πιο αυστηρό νομικό πλαίσιο σε ότι αφορά τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Δυστυχώς αυτό έχει οδηγήσει τα τελευταία τριάντα χρόνια σε μείωση της παραγωγής εντός Ευρώπης πάνω από 35%. Ταυτόχρονα, έχουν εκτοξευθεί οι εισαγωγές μας από τρίτες χώρες, οι οποίες δεν κρύβουν ότι έχουν πολύ χαλαρότερο πλαίσιο».
Πλέον, η μεγάλη εξάρτηση της Ε.Ε. από εισαγόμενες πρώτες ύλες δημιουργεί ανασφάλεια στην εφοδιαστική αλυσίδα και υπονομεύει την εφαρμογή της Πράσινης Συμφωνίας. Άλλωστε, σχεδόν τα πάντα γύρω μας, εξαρτώνται λιγότερο ή περισσότερο από ορυκτά. Το ίδιο συμβαίνει και στην πράσινη… στροφή, καθώς τα στοιχεία ενός φωτοβολταϊκού που μεταλλάσσει τον ήλιο σε ενέργεια είναι από πυρίτιο. Ολόκληρη η υποδομή του πάνελ είναι από αλουμίνιο και χάλυβα. Και η μεταφορά της ηλεκτρικής ενέργειας στο σπίτι γίνεται με καλώδια χαλκού ή αλουμινίου. Και αυτές είναι μόνο ελάχιστες χρήσεις των ορυκτών.
Έτσι, η πλήρης αξιοποίηση του ευρωπαϊκού κοιτασματολογικού δυναμικού είναι μονόδρομος. Το πλούσιο κοιτασματολογικό δυναμικό της χώρας μας μπορεί να συμβάλει προς την κατεύθυνση αυτή. Το 10% της νέας λίστας κρίσιμων πρώτων υλών, υπάρχουν στην Ελλάδα.
Σύμφωνα με τους Έλληνες επαγγελματίες του κλάδου των εξορύξεων, η Ελλάδα έχει πολύ μεγάλο πλούτο προς αξιοποίηση στον τομέα των μεταλλευμάτων και η βιομηχανία αυτή μπορεί να αποτελέσει ουσιαστικό πυλώνα ανάπτυξης της χώρας. Έτσι, ζητούν από την πολιτεία να δώσει προτεραιότητα προς την κατεύθυνση της επίλυσης των προβλημάτων του κλάδου.
Τα ζητήματα που θέτει ο κλάδος
Το μεγαλύτερο πρόβλημα που θέτουν οι επαγγελματίες της εξορυκτικής βιομηχανίας, είναι οι καθυστερήσεις, κυρίως, στην περιβαλλοντική αδειοδότηση. Τονίζουν πως μια περιβαλλοντική άδεια σε εξορυκτική επιχείρηση βγαίνει σε 700 ημέρες, δηλαδή κοντά δύο χρόνια. Παράλληλα, τονίζουν πως δώδεκα χρόνια μετά τη θέσπιση τους, οι Πιστοποιημένοι Αξιολογητές ακόμα δεν έχουν δραστηριοποιηθεί.
Επίσης, το Ειδικό Χωροταξικό των Ορυκτών Πρώτων Υλών ήδη κλείνει κοντά μία δεκαετία συζητήσεων και μελετών και το πρόβλημα της προστασίας του μέλλοντος των ορυκτών από ανταγωνιστικές χρήσεις οξύνεται.
Σε αντίθεση με τις πρακτικές και τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την εξόρυξη σε περιοχές NATURA, η χώρα μας την έχει εξαιρέσει από τις δύο ζώνες προστασίας και πολλοί μελετητές Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών την εξαιρούν αναιτιολόγητα και από τις υπόλοιπες δύο.
Τέλος, σημειώνουν ότι χάνεται σταδιακά έμπειρο προσωπικό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η διόγκωση της έλλειψης χειριστών, των οποίων οι άδειες στηρίζονται ακόμα, κυρίως, στην εμπειρία και όχι στην εκπαίδευση και πιστοποίηση των ικανοτήτων και δεξιοτήτων τους.
Το εκτόπισμα του κλάδου στην Ελλάδα
Παρά το λίαν αυστηρό κανονιστικό πλαίσιο που έχει θέσει η Ε.Ε., η χώρα μας διατηρεί ισχυρές πρωτιές στον κλάδο της εξόρυξης, δείχνοντας πως αν στηριχτεί ο κλάδος, έχει μεγάλο μέλλον. Άλλωστε, η χώρα μας είναι προικισμένη και σε γεωλογικό επίπεδο, ενώ η ανάδειξη και η σωστή αξιοποίηση αυτών των κοιτασμάτων, μπορεί να αποβεί προς όφελος όλης της κοινωνίας.
Η Ελλάδα είναι πρώτη σε παραγωγή βωξίτη στην Ευρώπη, αλλά και πρώτη στο σιδηρονικέλιο και 13η στον κόσμο. Επίσης είναι πρώτη χώρα στην Ευρώπη στον Μπετονίτη και 3η στον κόσμο, πρώτη σε περλίτη στην Ευρώπη και 2η στον κόσμο, 3η χώρα στην παραγωγή μαρμάρου στην Ευρώπη και 7η στον κόσμο, ενώ στη χώρα μας βρίσκεται και το δεύτερο σε μέγεθος κοίτασμα Ατταπουλγίτη στον κόσμο.
Θυμίζουμε επίσης πως λόγω της τεράστιας έλλειψης σε Γάλλιο, το οποίο χρησιμοποιείται στην παραγωγή μικροτσίπ, η Ελλάδα έρχεται με ένταση στο προσκήνιο. Ως η χώρα με τη μεγαλύτερη παραγωγή βωξίτη, που εμπεριέχει Γάλλιο, θα αναλάβει να τροφοδοτήσει την Ευρώπη, μέσω της Μυτιληναίος που δρομολογεί επένδυση 100 εκατ. ευρώ, ενώ το 2023 εξαγόρασε την Imerys Βωξίτες, ελέγχοντας πλέον το σύνολο της παραγωγής βωξίτη στην Ελλάδα.
Ο κλάδος αντιπροσωπεύει το 3,1% του ΑΕΠ, το 65% της παραγωγής εξάγεται, ενώ οι συνολικές επενδύσεις των εταιρειών σε ετήσια βάση προσεγγίζουν τα 400 εκατ. ευρώ. Σημειώνεται ότι ο κλάδος της εξορυκτικής βιομηχανίας στην Ελλάδα είναι από τους πλέον εξαγωγικούς της χώρας, φέρνει 85 χιλ. άμεσες θέσεις εργασίας, ενώ σε όλη την αλυσίδα δραστηριότητας επηρεάζει έμμεσα 200 χιλ. θέσεις εργασίας.
Οι 30 εταιρείες, μέλη του ΣΜΕ
Στον ΣΜΕ είναι μέλη 30 εταιρείες, οι μεγαλύτερες της χώρας, που έχουν το 85% της συνολικής παραγωγής. Οι εταιρείες – μέλη του Συνδέσμου είναι οι Τιτάν, ΔΕΗ (Γενική Διεύθυνση Ορυχείων), Όμιλος Μυτιληναίος / Αλουμίνιο της Ελλάδος, ΑΓΕΤ Ηρακλής, Βιομηχανικά Ορυκτά Ελλάδος (ING), Τσιμέντα Χάλυψ Δομικά Υλικά, Ικτίνος Μάρμαρα, ΟΜΥΑ Ελλάς, Imerys Βιομηχανικά Ορυκτά Ελλάδος (πρώην S&B Ορυκτά), Δελφοί Δίστομον, ΓΕΩΕΛΛΑΣ Α.Μ.Μ.Α.Ε, Ελληνικός Χρυσός, Ελληνικοί Λευκόλιθοι, Τέρνα Λευκόλιθοι, Imerys Bauxites Greece Single Member S.A., Ιντερμπετόν Δομικά Υλικά, ΛΑΒΑ Μεταλλευτική και Λατομική, Sibelco Ελλάς, LafargeHolcim, ΛΑΡΣΙΝΟΣ, Ελληνικά Λατομεία, ΛΑΡΚΟ ΓΜΜΑΕ, Μάρμαρα Διονύσου Πεντέλης, Χρυσωρυχεία Θράκης, Μεταλλευτική –Εμπορική Τεχνική (ΜΕΤΕ ΑΕ), Μεταλλευτική Κοζάνης, Παυλίδης Μάρμαρα, MARMOR SG SA, Stone Group International, Μεταλλευτική Θράκης.
Το 2024, ο Σύνδεσμος Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων γιορτάζει 100 χρόνια από την ίδρυσή του και έχει οργανώσει σειρά εκδηλώσεων σε διάφορα σημεία της Ελλάδος. Στόχος είναι η εξωστρέφεια, η ενημέρωση και η εξοικείωση των πολιτών με μια βιομηχανία που είναι εν πολλοίς… κρυμμένη και ίσως… ενοχική, όμως πλέον είναι αποφασισμένη να διεκδικήσει το μερίδιο αναγνώρισης που της αναλογεί.
