Το εμπόριο είναι ένας κλάδος ο οποίος μετασχηματίζεται συνεχώς και υπό «κανονικές συνθήκες», η σταδιακή επιστροφή στην μετά-πανδημική πραγματικότητα θα μπορούσε να συμπαρασύρει ανοδικά τα βασικά μεγέθη των επιχειρήσεων. Ωστόσο οι μικρότερες επιχειρήσεις παρουσιάζονται πολύ λιγότερο αισιόδοξες για την εξέλιξη των πωλήσεων και γενικότερα τη βιωσιμότητά τους κι αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό αποτέλεσμα του δυισμού μεγέθους που εντοπίζεται στον κλάδο.
Αυτό υπογράμμισαν οι ομιλητές στην παρουσίαση της Ετήσιας Έκθεσης Ελληνικού Εμπορίου για το 2021, της Ελληνικής Συνομοσπονδίας Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας, η οποία πραγματοποιήθηκε σήμερα, στο Ίδρυμα Θεοχαράκη ενώ πρόσθεσαν ότι εξαιτίας των εξελίξεων στις τιμές (ενεργειακή κρίση), η νομισματική πολιτική, ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι παρατεταμένες διαταραχές στην εφοδιαστική αλυσίδα (αύξηση αποθηκευτικού και μεταφορικού κόστους) επιβραδύνουν και θέτουν σε αβεβαιότητα την επιστροφή στην κανονικότητα.
Ευρήματα έρευνας
Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της έρευνας:
Οι επιπτώσεις της πανδημίας του Covid-19 και ο αντίκτυπος της παρατεταμένης κρίσης χρέους που προηγήθηκε, επηρέασαν σε εξαιρετικά υψηλό βαθμό την εγχώρια οικονομία και συνακόλουθα τον κλάδο του εμπορίου. Οι καταιγιστικές εξελίξεις στη διεθνή οικονομική και πολιτική πραγματικότητα, όπως επιταχύνθηκαν από τον πόλεμο στην Ουκρανία και την εκτίναξη των τιμών, προκαλούν νέες ισχυρές αναταράξεις και επιβάλλουν αναπόφευκτες προκλήσεις στην επιχειρηματικότητα. Πλέον, μετά την «τριπλή κρίση» (χρέους, πανδημίας και πληθωρισμού), οι μεταβολές του οικονομικού και επιχειρηματικού κλίματος είναι συνεχείς, διογκώνοντας την αβεβαιότητα και ανατρέποντας πάγιες σταθερές και προβλέψεις. Το εμπόριο και εν γένει η επιχειρηματικότητα, καλούνται να πορευτούν εν μέσω ενός ρευστού περιβάλλοντος, πλήρους μη αναμενόμενων προκλήσεων, όπου η μοναδική σταθερά θα είναι ενδεχομένως η ανατροπή.
Ειδικότερα:
1. Ο Δείκτης Κύκλου Εργασιών (ΔΚΕ) στο λιανικό εμπόριο ανέκαμψε το 2021 σε σχέση με πέρυσι, χωρίς όμως αυτή η ανάκαμψη να είναι ισόρροπη. Οι ειδικές συνθήκες της υγειονομικής κρίσης ευνόησαν συγκριτικά περισσότερο τις πωλήσεις σε φαρμακευτικά προϊόντα και καλλυντικά, σούπερ μάρκετ (εάν υπολογιστεί και η τεράστια αύξηση του 2020) όπως επίσης και τις πωλήσεις εκτός καταστημάτων (διαδικτυακές). Βέβαια, ο ενδοκλαδικός δυϊσμός δεν είναι πανδημικό απότοκο καθώς είχε ήδη εντοπιστεί και στην Ετήσια Έκθεση του 2019.
2. Στην αγορά εργασίας τα μέτρα στήριξης λειτούργησαν αποτελεσματικά, με υψηλό, όμως, δημοσιονομικό κόστος. Η απασχόληση στο εμπόριο παρουσίασε τάσεις σταθεροποίησης και ο κλάδος παραμένει, με διαφορά, ο μεγαλύτερος εργοδότης της ελληνικής οικονομίας. Ωστόσο, το εμπόριο είναι ένας κλάδος ο οποίος μετασχηματίζεται συνεχώς. Αυτό προκύπτει και από τη μεγάλη αύξηση των εργοδοτών, τη διαρκή υποχώρηση των αυτοαπασχολουμένων αλλά και την πτώση των μισθωτών, στοιχείο που δεν παύει να δημιουργεί ανησυχία. Κρίσιμο ρόλο θα διαδραματίσει η ικανότητα της επιστημονικής αλλά και της επιχειρηματικής κοινότητας να ενισχύσει την εκπαίδευση και κατάρτιση του ανθρώπινου δυναμικού σε σύγχρονες ειδικότητες υψηλής ζήτησης.
3. Φαίνεται ότι για το 2021 οι δράσεις στήριξης της εγχώριας αγοράς κατά τη διάρκεια του Covid-19 είχαν θετικό αποτύπωμα στην επιχειρηματικότητα. Υπό «κανονικές συνθήκες», η σταδιακή επιστροφή στην μετά-πανδημική πραγματικότητα θα μπορούσε να συμπαρασύρει ανοδικά τα βασικά μεγέθη των επιχειρήσεων. Άλλωστε, ήδη ο συνολικός κύκλος εργασιών αυξήθηκε, υπεραντισταθμίζοντας τις περυσινές απώλειες, ιδίως στο χονδρικό εμπόριο και στα οχήματα.
4. Εντούτοις, οι μικρότερες επιχειρήσεις παρουσιάζονται πολύ λιγότερο αισιόδοξες για την εξέλιξη των πωλήσεων και γενικότερα τη βιωσιμότητά τους, χαρακτηριστικό αποτέλεσμα του δυισμού μεγέθους που εντοπίζεται στον κλάδο. Ο τελευταίος, υπήρχε ανέκαθεν αλλά η πανδημία και οι ειδικές συνθήκες λειτουργίας των επιχειρήσεων τον ανέδειξαν περαιτέρω. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι ο μέσος κύκλος εργασιών των μικρότερων μονάδων στο λιανικό έχει επιστρέψει στα επίπεδα του 2016, χάνοντας την όποια μεγέθυνση είχε επιτευχθεί έως το 2019.
5. Παρά τη «γενική» ανάκαμψη που καταγράφεται στο εμπόριο για το 2021 αλλά και τον εμπεδωμένο (πλέον) δυισμό στον κλάδο, μια από τις κατηγορίες επιχειρήσεων που μελετά η έκθεση, οι μικρότερες, φαίνεται να αντιμετωπίζει πλέον ορατό τον κίνδυνο της βιωσιμότητάς της (μία στις δύο «απειλούμενες επιχειρήσεις» κινδυνεύει με οριστική παύση της εμπορικής της δραστηριότητας).
6. Η εικόνα, ωστόσο, όπως καταγράφεται στην Έκθεση του 2021 μοιάζει να ανατρέπεται ήδη από το πρώτο τρίμηνο του 2022. Οι δυσμενείς εξελίξεις στις τιμές, οι οποίες τροφοδοτήθηκαν από την ενεργειακή κρίση, την επεκτατική νομισματική πολιτική, τον πόλεμο στην Ουκρανία και τις παρατεταμένες διαταραχές στην εφοδιαστική αλυσίδα (αύξηση αποθηκευτικού και μεταφορικού κόστους), επιβραδύνουν κρίσιμα και θέτουν σε αβεβαιότητα την επιστροφή στην κανονικότητα.
Πρόεδρος ΕΣΕΕ Γ. Καρανίκας
Ο πρόεδρος της ΕΣΕΕ Γιώργος Καρανίκας σημείωσε στην ομιλία του ότι: «η μικρομεσαία εμπορική επιχείρηση, γι’ άλλη μια φορά, έρχεται αντιμέτωπη με μια κρίση, η οποία απειλεί την επιβίωσή της. Ως έμποροι, ζητάμε να μας δοθούν τα εργαλεία, ώστε να έχουμε «επόμενη ημέρα». Το εμπόριο δεν είναι μια δευτερεύουσα δραστηριότητα στην Ελλάδα, αλλά πυλώνας του αναπτυξιακού μας μοντέλου».
Ο ίδιος σημείωσε ότι η Ετήσια Έκθεση για το 2021 είναι μια ηχηρή προειδοποίηση της εμπορικής τάξης, σχετικά με την επιβίωση και τις προοπτικές της επιχειρηματικής της δράσης.
Όπως είπε: «Είναι ενδεικτικό ότι, ήδη από το 2020, οι συνολικές πωλήσεις των εταιρειών του εμπορίου κατέγραψαν μείωση κατά 8,5%, ενώ τα μικτά κέρδη υποχώρησαν σε μικρότερο βαθμό (5,6%). Παρ’ όλα αυτά, και το 2021, ενώ η απασχόληση στο εμπόριο παρουσίασε οριακή πτώση κατά 0.6%, σε σχέση με πέρυσι, ο κλάδος παραμένει ο μεγαλύτερος εργοδότης της χώρας (με 17,9% της συνολικής απασχόλησης), παρέχοντας εργασία σε περίπου 700.000 συμπολίτες μας. Για τους Έλληνες εμπόρους, η φορολόγηση, η μείωση της καταναλωτικής δαπάνης, η έλλειψη ρευστότητας, η αύξηση του κόστους των εμπορευμάτων και οι πράξεις αθέμιτου ανταγωνισμού αποτελούν τα σημαντικότερα προβλήματα των εμπορικών επιχειρήσεων.
Είναι, επομένως, σαφές ότι η συζήτηση για την ανάκαμψη της αγοράς και την επιστροφή στην κανονικότητα, όσο εφικτή μπορεί να είναι, με τα διαρκώς μεταβαλλόμενα δεδομένα της γεωπολιτικής αστάθειας, θα πρέπει να κινείται πέριξ δύο βασικών αξόνων παρέμβασης».
Οι δυο αυτοί άξονες, όπως τόνισε ο πρόεδρος είναι η στήριξη της Πολιτείας, για όσο διάστημα διαρκέσει η ενεργειακή κρίση και οι συνέπειες στον πληθωρισμό και να προχωρήσει άμεσα και συστηματικά ο ψηφιακός μετασχηματισμός και η πράσινη μετάβαση των μικρομεσαίων εμπορικών επιχειρήσεων.
Τέλος σημείωσε ότι, ιδιαίτερα, θα πρέπει να προσεχθούν οι κλάδοι και οι ΜμΕ που επλήγησαν περισσότερο από την πανδημία, ώστε να μην ανοίξει περισσότερο η «ψαλίδα» που τους χωρίζει από τις μεγάλες πολυεθνικές και τα λίγα ισχυρά brands του εγχώριου λιανεμπορίου.
