Άρθρο προέδρου ΕΒΕΠ Βασίλη Κορκίδη στο ΑΠΕ-ΜΠΕ
Οι αμερικανικές εκλογές και η έλευση ενός νέου Προέδρου των ΗΠΑ φέρνουν πάντα στο προσκήνιο συγκεκριμένη αντίληψη για τον κόσμο και την πολιτική. Αυτή τη φορά όμως έχουμε να αναλύσουμε τις εκτιμήσεις για την επιστροφή ενός παλαιού προέδρου στο αξίωμα και να προβλέψουμε το μέγεθος των αλλαγών στον γεωπολιτικό χάρτη και τη παγκόσμια οικονομία. Στην Ευρώπη και την Ελλάδα πρέπει να αξιολογήσουμε τις προκλήσεις ή τις ευκαιρίες που προκύπτουν για τον κόσμο και την χώρα μας από την αλλαγή στην ηγεσία της υπερδύναμης των ΗΠΑ.
Η δεύτερη θητεία του Ντόναλντ Τραμπ, «Donald Tramp 2.0», σύμφωνα με τις μέχρι τώρα δηλώσεις του και το προεκλογικό πρόγραμμα αναμένεται να φέρει αλλαγές στις στρατηγικές συμμαχίες και ανακατατάξεις στην παγκόσμια οικονομία. Παρά ταύτα, τα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ δεν νομίζω ότι θα απασχολήσουν τόσο την ΕΕ, η οποία αφενός δεν αποτελεί οικονομική απειλή και αφετέρου με την αφωνία της στο θέμα της Γροιλανδίας δεν δείχνει πρόθυμη να σηκώσει το φορτίο των υποχρεώσεων που της αναλογούν στην εξωτερική πολιτική. Τα θέματα που αναμένεται να κυριαρχήσουν στις ΗΠΑ, είναι κυρίως η μείωση του θηριώδους εξωτερικού χρέους των 36 τρις δολαρίων, ο πληθωρισμός και ο προστατευτισμός της αμερικανικής βιομηχανίας σε συνδυασμό με την αναζήτηση εναλλακτικών προμηθευτών. Σε διμερές επίπεδο δεν φαίνεται λοιπόν να επηρεάζει η επιστροφή Τραμπ την Ελλάδα, που διατηρεί διαχρονικά και στρατηγικά καλή σχέση με τις ΗΠΑ, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει πως πρέπει να μας εφησυχάζει η στάση του προέδρου των ΗΠΑ σε σχέση με την Τουρκία και γενικά την αβεβαιότητα στη Μέση Ανατολή.
Η άνετη νίκη του Τραμπ ευνόησε, κατά το διάστημα που μεσολάβησε μεταξύ εκλογών και ανάληψης της προεδρίας, τις διεθνείς χρηματιστηριακές αγορές και φυσικά το δολάριο που είναι άλλωστε το μοναδικό «αποθεματικό» νόμισμα. Οι σημαντικές αλλαγές στην εξωτερική οικονομική πολιτική των ΗΠΑ εντοπίζονται στην αμερικανική στάση απέναντι στην Κίνα, τον Καναδά και το Μεξικό. Στους ευρωπαίους συμμάχους των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ αναμένεται να ζητήσει να αναλάβουν μεγαλύτερη ευθύνη σε ζητήματα που άπτονται της ασφάλειας των συνόρων και τις αμυντικές δαπάνες. Ο Τραμπ έχει δηλώσει ότι θα αυξήσει τους δασμούς σε όλα τα εισαγόμενα προϊόντα κατά 20% και κατά 60% στα κινεζικά προϊόντα. Αυτό θα οδηγήσει αυτόματα σε εμπορικό πόλεμο μεταξύ των ΗΠΑ με την Κίνα και λιγότερο με την ΕΕ με ίσως περισσότερο εκτεθειμένες χώρες, την Γερμανία, Ιταλία και Ιρλανδία. Αναφορικά με την Ουκρανία, αναμένεται ένα «πάγωμα» του πολέμου στις σημερινές διαχωριστικές γραμμές, με τη δημιουργία αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης μεταξύ των εμπόλεμων. Τέλος η αμφισβήτηση της κλιματικής κρίσης και ο σκεπτικισμός που αντιμετωπίζει την κλιματική αλλαγή, φέρνει τις ΗΠΑ στην απόσυρση από τη συμφωνία των Παρισίων του 2015, ενώ απορίας άξιο είναι το πως θα εξελιχθεί η διαφορετική ενεργειακή προσέγγιση του Τραμπ και του Μασκ.
Η όλη εικόνα δείχνει πως ενώ η Ευρώπη δεν είναι πλέον τόσο σημαντική όσο στο παρελθόν για τις ΗΠΑ, παρά τις εισαγωγές 1 τρις δολαριών, όμως η Ελλάδα εξακολουθεί να προσελκύει το αμερικανικό επενδυτικό ενδιαφέρον. Μετά τις επενδύσεις των αμερικανικών κολοσσών Google, Amazon Web Services, Microsoft, Cisco, Meta, Pfizer και Chubb ανάλογο ενδιαφέρον εκδηλώνεται σε μεγάλο φάσμα οικονομικών κλάδων, αναγνωρίζοντας την προοπτική που παρουσιάζει η επενδυτική δραστηριοποίηση στην ελληνική αγορά. Ξεχωρίζουν επίσης οι επενδύσεις που πραγματοποιούνται στον τομέα υψηλής τεχνολογίας, καθώς το 1/3 των επενδύσεων σε ελληνικές νεοφυείς εταιρείες αφορούν σε αμερικανικά κεφάλαια με 11 νέες εξαγορές ελληνικών startups. Ο όγκος του διμερούς εμπορίου Ελλάδας – ΗΠΑ έχει μειωθεί και κυμαίνεται στα 3,6 δισ. ευρώ, καθώς οι ελληνικές εξαγωγές αγαθών προς τις ΗΠΑ μειώθηκαν κατά 5% το 2023 σε σχέση με το προηγούμενο έτος, ανερχόμενες σε 2,1 δισ. ευρώ, αντιστοιχώντας κοντά στο 4% των συνολικών εξαγωγών της χώρας μας. Ομοίως, οι εισαγωγές της Ελλάδας από τις ΗΠΑ σημείωσαν σημαντική πτώση, ανερχόμενες σε 1,5 δισ. ευρώ, αντιστοιχώντας στο 2% των συνολικών εισαγωγών μας.
Οι ΗΠΑ έχει 4 βασικούς εμπορικούς εταίρους με πρώτη την ΕΕ-27 και συμμετοχή 17%, τον Καναδά με 15%, το Μεξικό με 14% και την Κίνα με 13%. Για την Ελλάδα οι ΗΠΑ είναι ο 5ος σημαντικότερος πελάτης και ο 14ος σημαντικότερος προμηθευτής. Αξιοσημείωτη είναι μάλιστα η αύξηση που παρουσιάζεται τα τελευταία 5 χρόνια στη συμμετοχή των αμερικανικών επενδύσεων στη χώρα μας, που καταλαμβάνουν την 6η θέση μεταξύ των χωρών προέλευσης ΑΞΕ στην Ελλάδα με κεφάλαια συνολικού ύψους 2,4 δισ. ευρώ. Η Ελλάδα με την Σούδα αμυντικά και την Αλεξανδρούπολη ενεργειακά, αλλά και με αμυντικές δαπάνες άνω του 2% ως χώρα του ΝΑΤΟ δεν θα χρειαστεί να επανατοποθετηθεί στο νέο γεωπολιτικό και οικονομικό περιβάλλον που θα διαμορφωθεί από τον πρόεδρο Τραμπ. Είναι γεγονός πως μετά την εμφατική εκλογή του προέδρου Τραμπ, πολλές χώρες αναζητούν την εύνοια του, αλλά η Ελλάδα με την συνέπεια και αξιοπιστία της, τόσο στη πρώτη θητεία, όσο και στη συνέχεια, πιστεύω πως έχει κερδίσει την εμπιστοσύνη των ΗΠΑ. Στόχος μας λοιπόν είναι το 2025 να ενισχύσουμε το διμερές εμπόριο, να διατηρήσουμε το θετικό ισοζύγιο και να αυξήσουμε τις άμεσες ξένες επενδύσεις αμερικανικών κεφαλαίων στην Ελλάδα.
