Για τους υψηλούς στόχους να φθάσει το στρατηγικό και επιχειρησιακό σχέδιο Εξωστρέφειας του 2025 ποσοστό επιτυχίας δράσεων στο 100% με ειδική στόχευση σε χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, την Κύπρο, την Ουκρανία, τρεις χώρες της Αφρικής, όπως και χώρες του Κόλπου, μίλησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Γενικός Γραμματέας Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων και Εξωστρέφειας, (ΔΟΣΕ) και προέδρος του ΔΣ της Enterprise Greece Δημήτρης Σκάλκος.
Ειδικότερα για την Κύπρο ο κ. Σκάλκος αναφέρθηκε στη σημασία της Διακυβερνητικής Ελλάδας-Κύπρου που θα λάβει χώρα στις 26-27 Νοεμβρίου στη Λευκωσία, παρουσία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και του Κύπριου προέδρου Νίκου Χριστοδουλίδη, τονίζοντας παράλληλα ότι και το business forum που θα πραγματοποιηθεί στο περιθώριο της συνάντησης θα δώσει τη δυνατότητα οι πολύ καλές σχέσεις των δύο χωρών να αποτυπωθούν και στην οικονομική συνεργασία. Όσον αφορά δε τις χώρες του Κόλπου, όπως ανέφερε, ένας πρώτος στόχος είναι το Ιράκ όχι μόνο για πολιτικούς λόγους αλλά και για το περιθώριο οικονομικής συνεργασίας που ανοίγεται, αρχής γενομένης με μία επίσκεψη στη Βαγδάτη στις αρχές Δεκέμβρη.
Ο ΓΓ ΔΟΣΕ σε μία συνέντευξη εφ’όλης της ύλης στο Αθηναϊκό- Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων αναφέρθηκε λεπτομερώς στους δύο τομείς της Οικονομικής Διπλωματίας- επενδύσεις και εξαγωγές- για τις σχετικές μεταρρυθμήσεις που δρομολογούνται σε ειδικούς τομείς, αλλά και τις προσπάθεις μεγαλύτερου συντονισμού για καλύτερες επιδόσεις. Ιδιαίτερες, πολύ δυνατές προοπτικές διαβλέπει και στην αναπτυσσόμενη ελληνική αμυντική βιομηχανία, την φαρμακοβιομηχανία και τα ναυπηγεία που είναι σε άνθηση.
Ολόκληρη η συνέντευξη του Δημήτρη Σκάλκου στο ΑΠΕ-ΜΠΕ
Τι καινούριο έχετε στα σκαριά για το Εθνικό Σχέδιο Εξωστρέφειας. Πώς θα κινηθείτε για το 2025;
Για πρώτη φορά φέτος ο στρατηγικός σχεδιασμός της Οικονομικής Διπλωματίας θα είναι ολοκληρωμένος και στη διάθεση όλων των ενδιαφερομένων στο site του υπουργείου πριν από το τέλος της χρονιάς. Ήδη το σύνολο των φορέων -είχαμε βάλει εμείς μια προθεσμία τον Οκτώβριο- έχουν στείλει τις προτάσεις τους.
Τα προηγούμενα χρόνια είδαμε ότι το ποσοστό υλοποίησης των δράσεων έφτανε το 60-70%, το οποίο κατά την προσωπική μου άποψη είναι καλό, αλλά βεβαίως θα πρέπει να το ανεβάσουμε στο 100%.
Δεν έχει τόσο νόημα να απαριθμούμε δράσεις που θα θέλαμε να γίνονται. Πρέπει να ξεκινήσουμε λίγο ανάποδα να ξέρουμε ποιος είναι ο διαθέσιμος προϋπολογισμός, ποιες είναι οι προτεραιότητες μας, ποιες είναι οι δυνατότητες μας και με βάση αυτές να έρχονται να κουμπώνουν όλες οι δράσεις των φορέων. Αυτό λοιπόν θεωρώ ότι το 2025 θα είναι η πρώτη φορά που θα το επιχειρήσουμε και είμαι αισιόδοξος βάσιμα ότι θα καταφέρουμε να το υλοποιήσουμε και στο 100%.
Ποια είναι τα κατ΄ εξοχήν προϊόντα που εξάγουμε αν εξαιρέσει κανείς το γνωστότερο, ίσως, το λάδι;
Υπάρχει μια μεγάλη συζήτηση για το πόσο λάδι μπορούμε να εξάγουμε. Έχει να κάνει με το πόσο τυποποιούμε, συσκευάζουμε και κατοχυρώνουμε έξω σε σχέση και με το πόσο εξάγουμε χύμα. Αυτός είναι ένας τομέας όπου θα μπορούσαν οι εξαγωγές να αυξηθούν σημαντικά. Και αυτό το δουλεύουμε για να γίνει πιο οργανωμένα.
Ποιες είναι οι βασικές μας εξαγωγές και που αλλού μπορούμε να εστιάσουμε;
H Ελλάδα εξάγει κατά κύριο λόγο επεξεργασμένα προϊόντα πετρελαίου, αυτό είναι το βασικό, εξάγει ό,τι έχει να κάνει με μάρμαρα, ατσάλι, αλουμίνιο, αλλά και πολλά γεωργικά προϊόντα. Βεβαίως εισάγει και αγροτικά προϊόντα το οποίο είναι μια μεγάλη συζήτηση γιατί συμβαίνει αυτό σε τόσο μεγάλο βαθμό.
Νομίζω εκεί που έχουμε συγκριτικό πλεονέκτημα και έχουμε να κερδίσουμε είναι στην τυποποίηση: να αγοράζει ο άλλος όχι γιατί είναι πιο φτηνό αλλά γιατί είναι ελληνικό, δηλαδή σε σχέση με τα ποιοτικά χαρατηριστικά. Όλα αυτά για να τα περάσεις θέλει μια οργανωμένη στρατηγική, από το να βρούμε χώρο στα ράφια των supermarket έξω, όπως, και στον συντονισμό μέσα από το Enterprise Greece και τους συναφείς φορείς. Και υπάρχει βέβαια υποστήριξη στο μέτρο που επιτρέπουν τα δημόσια οικονομικά. Έχουμε οργανωμένη παρουσία με περίπτερα σε διεθνείς εκθέσεις, όχι μόνο στον αγροδιατροφικό τομέα αλλά και αμυντικού εξοπλισμού. Η Ελλάδα έχει να κάνει πράγματα εκεί. Δεν κατασκευάζουμε πυραύλους αλλά εξοπλισμό, ψηφιακές εφαρμογές και ό,τι έχει να κάνει με αυτό, όπως διόπτρες νυκτός για τον στρατό. Είναι μια αναπτυσσόμενη ελληνική βιομηχανία πάρα πολύ δυνατή. Και προμηθεύουμε κυρίως ξένους στρατούς. Εκεί είμαστε πολύ καλοί.
Σε επίπεδο χάρτη που εστιάζετε;
Θα επιμείνουμε στην Κύπρο γιατί σε λίγο- 27 Νοεμβρίου- θα έχουμε στη Λευκωσία την Διακυβερνητική Ελλάδας-Κύπρου, παρουσία του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη και του Προέδρου Νίκου Χριστοδουλίδη, με ένα business forum στο περιθώριο.
Είναι πολύ σημαντικό οι πολύ καλές σχέσεις που έχουμε με τους Κύπριους να αποτυπωθούν και στην οικονομική συνεργασία. Υπάρχουν πάνω από 1500 κυπριακές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον ελληνικό χώρο. Υπάρχει και το θέμα με τους διαδρόμους της ενέργειας, έχουν ευοδωθεί συζητήσεις και θα ολοκληρωθούν. Στο δικό μου σκεπτικό Ελλάδα και Κύπρος, αφήνοντας έξω την πολιτική, πρέπει να αποτελέσουν έναν ενιαίο οικονομικό χώρο ακριβώς γιατί είναι όμορα κράτη, ακόμη και να συντονίσουμε τις στρατηγικές μας στην Οικονομική Διπλωματία και από κοινού να αναζητούμε αγορές.
Από εκει και πέρα, υπάρχουν και άλλα πράγματα που μας ενδιαφέρουν και για γεωπολιτικούς λόγους. Διότι μερικές φορές δεν είναι η οικονομία αυτή που σε κάνει να κινηθείς οικονομικά αλλά κάποιες πολιτικές αναγκαιότητες που σε κάνουν να θέλεις να αναπτύξεις και οικονομικές σχέσεις με κάποια κράτη.
Στις χώρες που εμείς σε αυτή τη λογική θέλουμε να επεκταθούμε τα επόμενα χρόνια ξεκινώντας από το 2025 είναι σίγουρα η Αφρική. Εκτός από τη γειτονιά μας, τα Δυτικά Βαλκάνια, αυτό που μας ενδιαφέρει σίγουρα είναι οι χώρες του Κόλπου, και πιο συγκεκριμένα το Ιράκ και για πολιτικούς λόγους αλλά και γιατί υπάρχει και οικονομικό περιθώριο συνεργασίας. Θα επισκεφτούμε τη Βαγδάτη στις αρχές Δεκέμβρη.
Πόση βαρύτητα δίνετε στην ανασυγκρότηση της Ουκρανίας;
Μας ενδιαφέρει πάρα πολύ η Ουκρανία και για πολιτικούς λόγους αλλά και για οικονομικούς. Και γιατί εκεί οι διμερείς οικονομικές σχέσεις διευκολύνονται από μία πολύ ενεργή οικονομική ελληνική παρουσία, καθώς υπάρχουν Έλληνες επιχειρηματίες οι οποίοι δραστηριοποιούνται από χρόνια εκεί, Οδησσό κυρίως αλλά όχι μόνο. Υπάρχουν μεγάλες δυνατότητες διμερών οικονομικών σχέσεων: το κομμάτι της ενέργειας είναι αυτό που τους ενδιαφέρει πάρα πολύ και υπάρχουν και συζητήσεις με ελληνικές επιχειρήσεις για να πάνε την επόμενη μέρα όταν τελειώσει η ένοπλη σύγκρουση. Υπογράψαμε επίσης και ένα μνημόνιο συνεργασίας ανάμεσα στην Ελληνική Εταιρεία Εξαγωγικών Πιστώσεων και την αντίστοιχη ουκρανική ώστε να διασφαλίσουμε τις εξαγωγικές επενδύσεις με εγγυοδοσία και ένα ολόκληρο πλαίσιο δράσεων.
Στο κομμάτι των εξαγωγών τα τελευταία χρόνια έχουμε καταγράψει αξιοσημείωτες επιδόσεις, αυτό δεν έγινε τυχαία, ίσα-ίσα που αποτυπώνει την καλή επίδοση της ελληνικής οικονομίας την προηγούμενη πενταετία. Στην πραγματικότητα βέβαια αυτή η σχέση είναι αμφίδρομη δηλαδή και χρειάζεται η οικονομική διπλωματία για να ενισχύσει τις επιδόσεις της ελληνικής οικονομίας αλλά και αντίστροφα όταν η ελληνική οικονομία πάει καλά -και αυτό σε μεγάλο βαθμό είναι αυτό που συνέβη- βελτιώνεται και η εικόνα της χώρας έξω και αυξάνεται το ενδιαφέρον των ξένων επενδυτών να έρθουν να επενδύσουν εδώ, ή των ξένων επιχειρήσεων να βρούνε συνεργάτες στις ελληνικές επιχειρήσεις.
Πως προχωρούμε στον τομέα των επενδύσεων;
Οι καλές επιδόσεις της οικονομίας είναι λίγο-πολύ γνωστές. Το κομμάτι της επενδυτικής βαθμίδας και των αναβαθμίσεων, το αξιόχρεο των ελληνικών τραπεζών σίγουρα έχει βελτιώσει την εικόνα της χώρας μας ως ένας κορυφαίος επενδυτικός προορισμός. Καταγράφουμε δυναμικούς ρυθμούς ανάπτυξης- περίπου στο όριο του 2,5%- που βρίσκονται στην πρώτη θέση της ευρωζώνης.
Υπάρχουν σημαντικές μεταρρυθμίσεις που προχωρούν και αυτές που εκκρεμούν ακόμα θα ολοκληρωθούν, όπως είναι τα ειδικά πολεοδομικά σχέδια, η ολοκλήρωση του κτηματολογίου, η ταχύτερη απονομή δικαιοσύνης και θα βελτιώσουν κι αλλο το επιχειρηματικό περιβάλλον για ακόμα καλύτερα αποτελέσματα.
Σε ποιο βαθμό επηρεάζει ή μπορεί να επηρεάσει σε μία αισθητή κάμψη ο κορεσμός και στον τουρισμό, που αποτελεί το μεγάλο μας χαρτί και στην αγορά ακινήτων; Ειδικά στο τελευταίο υπήρχε και το θέμα της βίζας το οποίο από τις 250.000 ευρώ πήγε στις 500.000 και τώρα ανεβαίνει στις 800.000..
Τα τελευταία τρία χρόνια η Ελλάδα προσέλκυσε το 33% των Αμεσων Ξένων Επενδύσεων (ΑΞΕ) των τελευταίων 23 χρονών. Είναι αλήθεια, βέβαια, ότι μία οικονομία φτάνει στα όρια της κάποια στιγμή και πρέπει μετά να την σπρώξεις ακόμα παραπέρα με μια σειρά πολιτικών. Αυτές είναι οι περίφημες μεταρρυθμίσεις που είπαμε.
Για τον τουρισμό εγώ έχω την αντίθετη ανάγνωση, δεν βλέπω, δηλαδή, κορεσμό. Ούτε βλέπω κορεσμό στην αγορά των ακινήτων, ίσα-ίσα μπορεί να επεκταθεί και να αναπτυχθεί και άλλο καθώς οι επενδύσεις στα ακίνητα είναι συγκριτικά λίγες αν σκεφτεί κανείς το μεγάλο απόθεμα των ακινήτων που είναι αναξιοποίητο, τα σπίτια που είναι κλειστά ή αυτά που χρειάζονται ενεργειακή αναβάθμιση. Είναι πολλά πραγματα που θα μπορούσαν να γίνουν.
Ο τουρισμός δεν έχει κορεστεί, το βλέπω και ως πρόεδρος τις Enterprise Greece από πολλές προτάσεις που έρχονται σε εμάς προς αξιολόγηση και αφορούν τουριστικές επενδύσεις. Ενδεχομένως θα πρέπει να δούμε και το μοντέλο του τουρισμού- γιατί πρόκειται για μεγάλες τουριστικές επενδύσεις- σχετικά με το πόσο ένα μικρό μέρος μπορεί να σηκώσει μια μεγάλη επένδυση.Το “πρόβλημα” που θα πρέπει να μας απασχολήσει, κατά τη γνώμη μου, είναι αν θέλουμε κατά κάποιο τρόπο μονοθεματικά να εξαρτάται η οικονομία μας από το τουριστικό προϊόν ως βαριά μας βιομηχανία.
Που αλλού ποντάρουμε;
Υπάρχουν και άλλοι σημαντικοί τομείς. Όπως τα logistics που είναι μέσα στους 5 πρώτους τομείς ενδιαφέροντος στις ΑΞΕ που πραγματοποιούνται στη χώρα μας, όπως και οι τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνίας (ΤΠΕ). Και βεβαίως η ενέργεια με τους διάφορους ενεργειακούς δρόμους που διαπερνούν τη χώρα μας οριζοντίως και καθέτως.
Άρα λοιπόν εγώ βλέπω ότι υπάρχει ένα δυναμικό ακόμη αναξιοποίητο που χρειάζεται αυτή η καλή εικόνα που έχει ελληνική οικονομία να ενισχυθεί ακόμα περισσότερο. Η ενίσχυση αυτή θα προέλθει από μια αποτελεσματικότερη λειτουργία στο κομμάτι της Οικονομικής Διπλωματίας, αλλά κυρίως μέσα από τις αλλαγές που θα γίνουν με την εφαρμογή των δημοσίων πολιτικών της χώρας μας σε εκείνους τους τομείς που επηρεάζουν το επιχειρηματικό περιβάλλον που έχει να κάνει με τους σταθερούς κανόνες, το φορολογικό περιβάλλον, το σύστημα της απονομής δικαιοσύνης, το χωροταξικό και την πολεοδομία. Δεν είναι τυχαίο ότι η χώρα μας τα δύο τελευταία χρόνια βγήκε πρώτη στη σχετική έρευνα του Economist για τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Αν αυτό συνεχιστεί θα συνεχίσει και η ελληνική οικονομία να έχει καλές επιδόσεις θα συνεχίσει και η Οικονομική Διπλωματία να διευκολύνεται στη δουλειά που κάνει για να προσελκύσει και άλλες επενδύσεις.
Ποιες είναι οι προοπτικές στα logistics;
Η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα να μετεξελιχθεί σε ένα κομβο διαμετακομιστικού εμπορίου, ήδη ο Πειραιάς λειτουργεί έτσι, άν με ρωτούσατε θα έλεγα ότι χρειάζονται κι άλλα λιμάνια που μπορεί και πρέπει να αξιοποιηθούν καθώς είναι πολύ σημαντικός ο όγκος του διεθνούς εμπορίου που περνάει μέσα από τη χώρα μας. Για την αξιοποίηση, βέβαια, δεν φτάνουν μόνο τα λιμάνια, πρέπει να αναπτύξουμε πολυτροπικές μεταφορές δηλαδή να συνδέσουμε λιμάνια με οδικούς άξονες, με τρένα. Πάντως υπάρχουν οι πόροι και έχουν ήδη δρομολογηθεί σημαντικά έργα προς αυτή την κατεύθυνση και προσπαθούμε να ρίξουμε το κέντρο βάρους των προσπαθειών μας τόσο μέσα από την πρωτοβουλία Connecting Europe Facility (CEF) όσο και μέσα από τα έργα του Tαμείου Aνάκαμψης και Aνθεκτικότητας άρα λοιπόν υπάρχουν αυτές οι δυνατότητες.
Η ενέργεια;
Η ενέργεια είναι ένα κομμάτι στο οποίο θέλουμε να επενδύσουμε. Έχει μετρηθεί και ότι οι λεγόμενες πράσινες θέσεις εργασίας που έχουν να κάνουν με την πράσινη μετάβαση εμφανίζουν μια προστιθέμενη αξία της τάξης του 30%. Δηλαδή συμφέρει να επενδύουμε σε αυτό το κομμάτι, αυτό είναι το μέλλον.
Μας ενδιαφέρει για προφανείς λόγους, πέρα από το ότι πρέπει να ολοκληρωθεί αυτή η λεγόμενη πράσινη μετάβαση και να φτάσουμε στον μηδενισμό των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα υπάρχει και το θέμα της ενεργειακής ασφάλειας και αυτό το είδαμε πολύ καλά με την σύγκρουση στην Ουκρανία. Είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει διασφάλιση ενέργειας ούτως ώστε να μην υπάρχουν ενδεχόμενα έλλειψης σε οποιαδήποτε μορφή ενέργειας και βεβαίως να κρατούνται και οι τιμές σε χαμηλά επίπεδα.
Σε ποιούς άλλους τομείς υπάρχει στόχευση βελτίωσης;
Στον αγροδιατροφικό τομέα όπου έχουμε μεγάλα περιθώρια εξαγωγών και, βεβαίως, υπάρχει και ένα κομμάτι το οποίο τώρα αρχίζει να αναπτύσσεται και έχει να κάνει με την φαρμακοβιομηχανία και τις λεγόμενες επιστήμες υγείας. Σίγουρα βέβαια και της ψηφιοποίησης, ένας ειδικότερος τομέας που εμφανίζει ενδιαφέρον έχει να κάνει με τις δημιουργικές βιομηχανίες για τα οπτικοακουστικά μέσα με παραγωγές που μπορούμε να προσελκύσουμε να γυριστούν στην Ελλάδα και όχι σε άλλα κράτη. Εχουμε τον ΕΚΟΜΕΔ. Υπάρχει πολλή δουλειά σε αυτόν τον τομέα.
Και βεβαίως δεν μπορούμε να ξεχάσουμε την ναυτιλία. Η ναυτιλία κυριαρχεί και είναι κάτι το οποίο έρχονται και μας ζητούν. Στις συναντήσεις που έχω κάνει με πρέσβεις ξένων κρατών, εννέα στους δέκα μου αναφέρουν είτε την ανάγκη για κάποια λιμενικά έργα υποδομής στις χώρες τους, είτε να εμπλέξουν περισσότερο την ελληνική ναυτιλία, είτε ακόμα και τα ελληνικά ναυπηγεία που βρίσκονται σε άνθιση.
