Η αύξηση της δυναμικότητας του συστήματος μεταφοράς και η ασφάλεια εφοδιασμού στο φόντο των νέων δεοδομένων που έχει φέρνει στην ευρύτερη περιοχή η ενεργειακή απεξάρτηση από τη Ρωσία και η ανάδειξη της Ελλάδας σε κόμβο διαμετακόμισης LNG συνεκτιμώνται στο δεκαετές Σχέδιο Προγράμματος Ανάπτυξης του ΔΕΣΦΑ για την περίοδο 2023-2032. Το όλο επενδυτικό του πλάνο ανέρχεται στο ύψος των 1,27 δισεκ. ευρώ και βέβαια ετέθη υπόψη της ΡΑΕ. Βέβαια πολλά από τα έργα που έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα είναι ήδη εγκεκριμένα από την Αρχή, που έχει και τον τελικό λόγο για το τι χρειάζεται να γίνει και τι όχι. Να σημειωθεί ότι στο πρόγραμμα προβλέπονται και τρία νέα ύψους 430 εκατ. ευρώ. Αφορούν σε νέα δυναμικότητα μεταφοράς και τα 13 εκατ. ευρώ σε βελτιώσεις, εκσυγχρονισμό και συντήρηση του Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου (ΕΣΦΑ).
Αναλυτικά στο πρόγραμμα που ανάρτησε η ΡΑΕ έχουν ενταχθεί τα εξής
· Προβλέπεται ο διπλασιασμός του κλάδου υψηλής πίεσης Καρπερή-Κομοτηνή, ύψους 290 εκατ. €, με στόχο την παροχή αδιάλειπτης δυναμικότητας από το Εικονικό Σημείο Συναλλαγών (ΕΣΣ) σε όλα τα Σημεία Εξόδου του συγκεκριμένου κλάδου και από όλα τα Βορειοανατολικά Σημεία Εισόδου σε όλα τα Σημεία Εξόδου του κλάδου. Η έναρξη του έργου είναι τον Φεβρουάριο του 2023 και η τελική επενδυτική απόφαση τον Ιανουάριο του 2025. Η διάρκεια του έργου είναι 33 μήνες και η ημερομηνία έναρξης λειτουργίας τον Ιούλιο 2027.
· Επίσης είναι ενταγμένο το έργο «Διπλασιασμός του κλάδου υψηλής πίεσης Πάτημα – Λιβαδειά» (140 εκατ. €) , με κύριο στόχο την παροχή αδιάλειπτης δυναμικότητας στους χρήστες του Πλωτού Σταθμού Αποθήκευσης και Αεριοποίησης της Διώρυγα Gas, του FSRU που σχεδιάζει να κατασκευάσει η θυγατρική της Μότορ Οιλ στους Αγίους Θεοδώρους. Στο πλαίσιο αυτό, ο ΔΕΣΦΑ αναφέρει στο Πρόγραμμα ότι ο διπλασιασμός του κλάδου Πάτημα-Λειβαδιά θα υλοποιηθεί, εφόσον η Διώρυγα Gas λάβει την Τελική Επενδυτική Απόφαση για το δικό της έργο. Η τελική επενδυτική απόφαση θα ληφθεί τον Οκτώβριο του 2025, η διάρκεια του έργου είναι 24 μήνες, η ημερομηνία έναρξης λειτουργίας τον Σεπτέμβριο του 2027 και ένταξης στο σύστημα τον Οκτώβριο του 2027.
· Επιπλέον προβλέπεται το πιλοτικό έργο πυρόλυσης και σύνδεση του δικτύου του ΔΕΣΦΑ με τη σχεδιαζόμενη “Κοιλάδα Η2” (κοιλάδα υδρογόνου) στη Δυτική Μακεδονία. Αφορά στην έγχυση πράσινου υδρογόνου στο υφιστάμενο δίκτυο και σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με τη μείωση των εκπομπών μεθανίου στο Σύστημα Μεταφοράς. Χαρακτηρίζονται ως καινοτόμα έργα που αφορούν στην ενεργειακή μετάβαση και την απανθρακοποίηση, προϋπολογισμού 15 εκατ. ευρώ..
Σύμφωνα με τον ΔΕΣΦΑ υπάρχει ένα “ταβάνι” στη δυναμικότητα εισαγωγής και μεταφοράς αερίου από το εθνικό σύστημα, που λόγω των νέων δεδομένων θα πρέπει να αυξηθεί. Συγκεκριμένα στο ελληνικό σύστημα μπορούν να εισαχθούν περίπου στα 12 bcma, εκ των οποίων τα 7 bcma από τη Ρεβυθούσα (με βάση τον μέγιστο ρυθμό αεριοποίησης του τερματικού σταθμού, υποθέτοντας απεριόριστη πρόσβαση στις εισαγωγές LNG), τα 3,5 bcma από τη Βουλγαρία, μέσω του Σημείου Εισόδου Στρυμονοχωρίου, 1,5 bcma συνολικά μέσω της Νέας Μεσημβρίας (σύνδεση με αγωγό TAP) και των Κήπων, στα σύνορα με την Τουρκία.
Με βάση τον προγραμματισμό μπορεί η δυνατότητα εισαγωγών αερίου της χώρας μπορεί να αυξηθεί σημανατικά με τις νέες σχεδιαζόμενες πλωτές μονάδες (FSRU), που έχουν ήδη υποβάλει αίτηση για τη σύνδεσή τους με το σύστημα (δηλαδή η Gastrade για το FSRU στην Αλεξανδρούπολη, που είναι υπό κατασκευή, η Dioriga Gas στην Κόρινθο, με ολοκληρωμένο market test, η ARGO FSRU στο Βόλο και το FSRU Θεσσαλονίκης). Πρόσθετα μπορεί επίσης να λειτουργήσει και ο TAP κι έτσι να καλυφθούν οι μεγάλες ανάγκες εξαγωγών, που έχουν προκύψει λόγω της “αποκοπής” της Ρωσίας από τον ενεργειακό εφοδιασμό της ΝΑ Ευρώπης.
Πλήρης απεξάρτηση από τη Ρωσία
Στο μεταξύ, την πλήρη απεξάρτηση από τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου πέτυχε η Ελλάδα τον Ιανουάριο του 2023, όπως δείχνουν τα στοιχεία του πρόσφατου Δελτίου Ενεργειακής Ανάλυσης του Ινστιτούτου Ενέργειας ΝΑ Ευρώπης (ΙΕΝΕ), που στάλθηκε στα μέλη του την Παρασκευή, 10 Φεβρουαρίου. Εξάλλου, δραστικά μειωμένη ήταν και στο σύνολο του περασμένου έτους η ροή φυσικού αερίου από τη Ρωσία προς τη χώρα μας, όπως δείχνει η Ετήσια Ανάλυση του Ινστιτούτου για την Ελληνική Ενεργειακή Αγορά το 2022.
Ειδικότερα, μηδενικές ήταν οι εισαγωγές φυσικού αερίου από το σημείο εισόδου του Σιδηροκάστρου τον Ιανουάριο του 2023, πράγμα που σημαίνει ότι δεν υπήρξαν καθόλου εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου στην Ελλάδα τον προηγούμενο μήνα. Αντίθετα, το σημείο εισόδου του Σιδηροκάστρου χρησιμοποιήθηκε με αντίστροφη ροή (reverse flow) για εξαγωγές ποσοτήτων φυσικού αερίου, προερχόμενες από LNG, προς την Βουλγαρία και άλλες γειτονικές χώρες.
Τα προβλήματα
Ωστόσο, στο φόντο αυτό, όπως αναφέρεται από το ΔΕΣΦΑ, υπάρχει ένα “ταβάνι” δυναμικότητας, λόγω των “εσωτερικών σημείων συμφόρησης”. Για παράδειγμα, όπως χαρακτηριστικά, τονίζεται, το δυναμικό εισαγωγών του TAP στην Ελλάδα περιορίζεται σε σχεδόν 1,5 bcma, (εκ των οποίων 0,5bcma σήμερα εξάγεται στη Βουλγαρία), δηλαδή λιγότερο από το ήμισυ του πλήρους δυναμικού εισαγωγών από το TAP στο ελληνικό ΕΣΦΑ.
Η μικρή διάμετρος του αγωγού Καρπερή-Κομοτηνή περιορίζει, επίσης, στο μηδέν την αδιάλειπτη εξαγωγική δυναμικότητα από το ελληνικό ΕΣΦΑ στον ελληνο- βουλγαρικό αγωγό IGB, καθώς η διαθέσιμη τεχνική δυναμικότητα έχει ήδη αποδοθεί και δεσμευτεί από τους υφιστάμενους καταναλωτές.
Όπως σημειώνεται η εν εξελίξει κατασκευή του νέου σταθμού συμπίεσης στην Κομοτηνή θα επιτρέψει στον IGB να παραλαμβάνει υγροποιημένο αέριο από το νέο FSRU στην Αλεξανδρούπολη, μέχρι την πλήρη δυναμικότητα του IGB (5 bcma), αλλά χωρίς την επέκταση της δυναμικότητας του αγωγού Καρπερής-Κομοτηνής, η δυναμικότητα αυτή δεν θα είναι διαθέσιμη σε κανέναν άλλο Χρήστη του εθνικού συστήματος, όπως αναφέρει ο ΔΕΣΦΑ στο Πρόγραμμα.
