Αποκαλείτο “το Παρίσι της Ανατολής”. Ο διάσημος ποιητής Nizar Qabbani είχε πει για αυτή τη χώρα ότι “εάν ο Λίβανος δεν υπήρχε, θα ήταν καθήκον μας να τον δημιουργήσουμε”. Όμως σήμερα, ο Λίβανος, βλέπει το πρόσωπο της Κόλασης καθώς είναι ανήμπορος να πολεμήσει τα μέτωπα που έχουν ανοίξει. Γιατί, απ’ ό,τι φαίνεται, το αδιανόητο, η ολοκληρωτική καταστροφή, αυτό που δεν κατάφερε ένας 15ετής εμφύλιος και ένας πόλεμος που ακολούθησε, το καταφέρνει η κρίση.
Οι πληγές του πολέμου, μια βαθιά οικονομική κρίση, η πανδημία του κορωνοϊού. Αυτά, είχαν οδηγήσει το Λίβανο σε έναν δρόμο, πολύ μακριά από την ευημερία που περίμεναν οι πολίτες της χώρας όταν έληξε ο εμφύλιος, σε μια κόλαση. Μια κόλαση που ολοκληρώθηκε με την καταστροφή της Βηρυτού από την έκρηξη 2.750 τόνων νιτρικού αμμωνίου που κατέστρεψε την πόλη. Ίσως για πάντα. Κι αυτό γιατί η κρίση που μαστίζει τη χώρα, όχι μόνο δεν αφήνει τη χώρα να γιατρέψει τις πληγές της, αλλά της ανοίγει κι άλλες, μεγαλύτερες.
Το περασμένο Σαββατοκύριακο, ο πληθυσμός -περίπου 6 εκατομμύρια- γύρισε πολλές δεκαετίες πίσω, όταν ολόκληρη η χώρα έμεινε χωρίς ρεύμα για 24 ώρες. Η κρατική εταιρεία ηλεκτροδότησης εξήγησε ότι το shutdown στους δύο κύριους σταθμούς παραγωγής ενέργειας του Λιβάνου, έγινε λόγω έλλειψης καυσίμων και “επηρέασε άμεσα τη σταθερότητα του δικτύου ηλεκτροδότησης, οδηγώντας στη γενική διακοπή χωρίς πιθανότητα επαναφοράς”.
Και όντως, το ρεύμα επέστρεψε αργά την Κυριακή, αφού η κεντρική τράπεζα της χώρας -μπροστά στην απειλή μπλακ άουτ διαρκείας- ενέκρινε πίστωση ύψους 100 εκατ. δολαρίων στο υπουργείο Ενέργειας για να αγοράσει καύσιμα και να επαναλειτουργήσει τα εργοστάσια. Όμως (και) αυτή η κρίση, προκαλεί έναν μεγαλύτερο εφιάλτη για τους κατοίκους του Λιβάνου οι οποίοι, τους τελευταίους μήνες γίνονται οι μάρτυρες μιας μάχης: Μιας μάχης που περιέχει καθημερινές διακοπές ρεύματος, μια τραπεζική και οικονομική κρίση, ελλείψεις τροφίμων, νοσοκομεία που λειτουργούν στα όριά τους και ένα νόμισμα που βρίσκεται σε ένα σπιράλ καθόδου, καθώς εξαρτάται από τη μαύρη αγορά. Σε αυτά, προσθέστε και την “έκρηξη” σε τροφικές δηλητηριάσεις, καθώς από τις διακοπές ηλεκτροδότησης, τα ψυγεία δε λειτουργούν και τα -ήδη ελάχιστα- τρόφιμα, αλλοιώνονται.
Σε μια χώρα που καταρρέει υπό το βάρος ενός χρέους ύψους 92 δισ. δολαρίων, δηλαδή του 170% του ΑΕΠ της, η κατάσταση θυμίζει πολύ το Greek drama. Αυτό που έζησε η Ελλάδα, προ των μνημονίων, αλλά με την εφιαλτικότερη τροπή που θα μπορούσε να φανταστεί κανείς. Την ανεξέλεγκτη χρεοκοπία. Ο Λίβανος βρίσκεται αντιμέτωπος με τη χειρότερη οικονομική του κρίση από το τέλος του εμφυλίου πολέμου, σε ένα κλίμα ύφεσης, έλλειψης ρευστότητας, αλλά και αύξησης των τιμών και μιας επίμονης ανεργίας.
Στην περίπτωση του Λιβάνου, τον Μάρτιο του 2020, ο πρωθυπουργός Hasan Diab ενημέρωσε τον λαό ότι «τα συναλλαγματικά μας αποθέματα έχουν φτάσει σε ανησυχητικό επίπεδο», ενημερώνοντας ότι θα ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με τους δανειστές, προσπαθώντας να σταματήσει αυτό που χαρακτήριζε «οικονομική αιμορραγία», με την έναρξη ενός μεγάλου προγράμματος αναγκαίων μεταρρυθμίσεων συμπεριλαμβανομένης της μείωσης των δημόσιων δαπανών. Το πρόβλημα, ωστόσο, ήταν ότι οι διαπραγματεύσεις απέτυχαν. Οι αραβικές χώρες που συνδέονται με φιλικούς δεσμούς με το Λίβανο, υποσχέθηκαν δάνεια που δε δόθηκαν, ενώ και οι συζητήσεις για ένα πρόγραμμα βοήθειας του ΔΝΤ (10 δισ. το έτος), κατέρρευσαν. Ο Λίβανος, έμεινε μόνος του.
Υπό το βάρος των συνεχών άσχημων νέων για την οικονομία, το νόμισμα της χώρας έχασε περισσότερο από το 80% της αξίας του σε 8 μήνες, οδηγώντας σε ανεπίσημα capital controls από τις -κλειστές καιρό πριν- τράπεζες. Εκατοντάδες χιλιάδες επιχειρήσεις κατέβασαν ρολά. Ο μισθός μειώθηκε από τα 700 δολάρια σε 100, για τους λίγους τυχερούς που έχουν δουλειές. Τα αγαθά, όπως το ψωμί, ανέβασαν τις τιμές τους 3 φορές. Το 50% του πληθυσμού της χώρας ζει πλέον κάτω από το όριο της φτώχειας και η συντριπτική πλειοψηφία παλεύει για να επιβιώσει. Το κρέας, αφαιρέθηκε ακόμα και από το μενού των ενόπλων δυνάμεων του Λιβανού, ενώ η πρωτεύουσα είχε ρεύμα μόλις για 2 ως 4 ώρες τη μέρα.
Το… αναμενόμενο, το ξέσπασμα διαδηλώσεων, οι οποίες εντείνονταν μέρα με τη μέρα και γίνονταν όλο και πιο άγριες, οδηγώντας σε βαθιά πολιτική κρίση, οδήγησαν σε παραίτηση τον Diab με καταγγελίες ότι η διεφθαρμένη ελίτ της χώρας, μια κάστα πλουσίων, την καταστήλευσαν, οδηγώντας τη χώρα στη μοίρα του failed state. Και η οικονομική κρίση, ταυτόχρονα βαθαίνει, μαζί με την κοινωνική, όσο υπάρχει έλλειψη συναλλαγματικών αποθεμάτων, ιδιαίτερα σε δολάριο που κάνει την εισαγωγή τροφίμων δύσκολη. Και οι αριθμοί, είναι πλέον εφιαλτικοί:
H ανεργία ξεπερνά το 30%, ο ετήσιος πληθωρισμός στα τρόφιμα είναι περίπου στο 190%, ο ρυθμός κλεισίματος επιχειρήσεων διαρκώς αυξάνεται και το ΔΝΤ αρνείται να συμμετάσχει σε πρόγραμμα bailout.Το μέλλον, προβάλλει σκοτεινό για τον Λίβανο, βγαλμένο από τα πιο εφιαλτικά σενάρια που θα μπορούσε να σκεφτεί κάποιος πολίτης μιας χώρας που νόμιζε πως ορθοποδούσε, μετά από έναν 15ετή εμφύλιο και έναν πόλεμο με γειτονική χώρα…
